omftaande voorwerpen ontvangen, en misschien, wanneer de Aandoenlykheid ze op het keurigst gepolyst heeft, kaatzen zy het beeld te rugge inet eene schoonheid en kragt van uitdrukking, grooter en fterker dan het oorfpronglyk beeld.

Dus zal, derhalven, terwyl de weldaadige Man van een Vuurig Character geluk verfpreidt, in de daad, teffens zyne eigene genietingen vermenigvuldigen; zyne hoogfte genietingen -deeze, die geplant zyn in de Ziel, zullen, (om my van eene Oosterfche zinfpeeling te be dienen,) bloeijen gelyk de nimmer dorrende Amaranthen van het Paradys, bloeijen in zyn eeuwigduurend bestaan; daar de genietingen der Zinnen, gelyk de zwakke bloemen in dit ondermaanfche, flegts voor een oogenblik bloeijen, verdorren en vergeeten worden.

Den Heeren Schryveren der Algemeene Vaderland-
fche Letteroefeningen.

V

WEL EDELE HEEREN!

oor zoo veel my bekend is, is het volgend Stukje nog niet in het Nederduitsch vertaald. Daar 't zelve evenwel ook in ons Land, ter zagter beoordeeling van dergelyke gevallen, mede nuttig kan zyn, heb ik gemeend het publiek geenen ondienst te zullen doen met Uw Ed. te verzoeken het zelve in Uw Ed. geacht Maandwerk te plaatzen.

Door
Bui-

OVER DE ONZEKERHEID DER TEKENEN VAN DOODSLAG, IN HET GEVAL VAN ONEGTE, KINDEREN. wylen WILLIAM hunter, M. D. F. R. S. tengewoon Geneesheer der Koningin, en Lid van de Koninglyke Academie der Weetenschappen te Parys. Voorgeleezen den 14 July 1783.

Aan de Leden van het Geneeskundig Genootschap.

MYNE HEEREN!

Iaanzienlyk en kundig vriend, by de volgende gelegenheid, my een bezoek geeven: hy verhaalde my toen, dat 'er op het land een jong Vrouwsperfoon opgevat en in de gevangenis gezet was om over den onderftelden moord van haar bastaard Kind te regt gefteld te worden. Volgens het geen men hem gezegd had, fcheen het uit de omftandigheden te blyken, dat zy onfchuldig was; en evenwel, verneemende dat de gemoederen van het volk in dat gedeelte van het land zeer tegen haar verbitterd waren door het algemeen geroep van eenen wreeden en onnatuurlyken moord, vreesde hy, dat zy, hoewel onfchuldig, het Slagtoffer van vooroordeel en blinden yver zoude worden.

den loop van het tegenwoordige jaar, kwam een

Hy wenschte, zeide hy, een onbevooroordeeld onderzoek te bezorgen. Hem was berigt, dat dit een onderwerp was, 't geen ik in myne Lesfen behandeld, en daar over eenige aanmerkingen gemaakt had, die mogelyk niet genoeg bekend waren, of op welke men niet genoegzaam lette: hy kwam dierhalven met dat oogmerk om van my te verneemen, welke deeze aanmerkingen waren.

Ik verhaalde hem, 't geen ik gewoonlyk over deeze ftof zeide. Hy vond fommige myner Waarneemingen zo zeer ter zaake dienende, dat hy oordeelde dat dezelve zomtyds het middel zouden kunnen zyn, om 't leeven eener Onfchuldige te redden: en, indien zy dit by deeze gelegenheid doen konden, 't geen hy dagt zeer mogelyk te zyn, hield hy zig verzekerd, dat ik gaerne de moeite zoude willen neemen van dezelve op het papier te brengen. Den volgenden dag zond ik hem dezelve in eenen brief, van welken ik hem vryheid gaf zoodanig een gebruik te maaken als hy voegzaam oordeelen zoude.

Ee 5

Eent

Eenigen tyd hier na verhaalde hy my, dat het hem zeer aangenaam was, my te kunnen bedanken voor mynen brief, en my te berichten, dat het regtsgeding geëindigd en het ongelukkige jonge Mensch vry gefprooken was; dat hy reden had om te gelooven, dat myn brief hier toe medegewerkt had. Dit het onderwerp van eenige gefprekken op eenen avond in onze Geneeskundige byeenkomst geweest zynde, zult gy u herinneren, Myne Heeren, dat gy het onderwerp belangryk vond, en begeerde dat ik 'er u eene Verhandeling over geeven zoude. Thans zal ik aan uw verlangen voldoen.

In ongelukkige gevallen van den dood van onegte Kinderen, zo wel als in elke daad die ftraf fchuldig is, of oorzaak tot agterdogt geeft, vorderen rede en billykheid een onderzoek van alle de omstandigheden; en in 't byzonder, dat men tragte om te ontdekken, uit welke inzigten en beweegredenen de daad voortfpruite. Want, daar niets zoo misdaadig zyn kan, dat men 'er door de verbeelding geene omftandigheden zoude kunnen byvoegen, om het erger te maaken; zoo kan men zig mede niets voorstellen, 't geen zoo godloos zyn zoude, en zoo beledigend voor een gevoelig hart, dat het niet eenigzints door omftandigheden en beweegredenen zoude kunnen verzagt of verminderd worden. In het regt beoordeelen van de waardy der menfchelyke handelingen, zał 'er veel afhangen van den toeftand der ziel, op den tyd, dat de daad bedreeven wierd; en het is, om deeze reden, dat de wetten van alle Landen zeer veel aan krankzinnigheid inschikken; en dat krankzinnigen voor hunne daaden niet verantwoordelyk zyn.

Men zal my zekerlyk gaarne willen toeftaan, dat ik genoegzaame gelegenheid gehad heb, om eene groote menigte vrouwlyke Characters te leeren kennen. Ik heb de heimelyke, zoo wel als de opentlyke, deugden, de heimelyke zoo wel als de meer opentlyke zwakheden, van Vrouwen in alle de rangen van het leeven gezien. Ik ben in haare geheimen geweest, en haar raadgeever in die oogenblikken, als haar lichaam en ziel in de grootfte benauwdheid waren. Ik ben een getuige geweest van haar heimelyk gedrag, als zy zig zelven gereed maakten, om het gevaar te ontmoeten, en heb haare laatfte en ernstigste overdenkingen gehoord, wanneer zy zeker waren, van maar weinige uuren meer te zullen lee

ven.

Dee.

- Deeze kennis der Vrouwen doet my Choewel 'er buiten twyfel veele uitzonderingen op den algemeenen regel zullen zyn) zeggen, dat Vrouwen, die zwanger zyn, zonder haaren ftaat te durven bekennen, over het algemeen voorwerpen van het grootste medelyden zyn; en meestal minder fchuldig, dan de menfchen zig verbeelden. In de meeste deezer gevallen is de Vader van het Kind wezentlyk fchuldig, en dikwyls is hy dit daarenboven op eene wreede wyze; de Moeder is zwak, ligtgeloovig, en bedrogen. Aan zyn drift voldaan hebbende, denkt hy niet meer om zyne beloften; zy vind zig zelve mishandeld, van zyne genegenheid, oplettenheid, en indien onderstand verstooken, en overgelaaten, om, het haar mogelyk is, te worstelen, met ziekte, ten, armoede en eerloosheid, en om het kort te zeg gen, met een volslaagen bederf, voor haar geheele leeven.

finar

Een onwaardig Vrouwsperfoon kan nimmer tot deezen ongelukkigen ftaat komen om dat zy voor eerloosheid ongevoelig is; maar eene Vrouw, die deeze agtingwaarde deugd bezit, een fterk gevoel van fchaamte, en eene groote begeerte, om agtenswaardig in haar Character te zyn, zig zelve van zulke ysfelykheden omringd vindende, heeft dikwyls geen fterkte van geest genoeg om aan dezelven weerstand te bieden, en maakt, in wanhoop, een einde aan een leven, 't geen haar onverdraaglyk gewor den is. Kan, in zulk een geval, iemand, wiens hart ooit voelde wat medelyden is, om haare daad toornig zyn op de nagedagtenis van zulk eene ongelukkige Vrouw? Het leeven was haar zoo verfchriklyk en drukkende, dat zy het niet langer konde draagen. Als men haaren toeftand uit dit oogpunt befchouwt, zal ieder menfchelyk hart haare onvoorzigtigheid of misdaad vergeeten, en het lyden, 't welk zulk eene Vrouw moet ondergaan hebben, diep gevoelen; eene Vrouw, welke, indien zy flegts niet na de trouwlooze betuigingen en beloften van onze Sex geluisterd hadde, eene liefhebbende en trouwe Huisvrouw, eene deugdzaame en geëerde Moeder, had kunnen zyn, geduurende een lang en gelukkig leeven, en deeze overweeging verwekte waarfchynlyk in haar de laatfte vlaag van wanhoop, die haar in de eeuwigheid rukte. Ernstig te denken aan 't geen eene onzer medefchepfelen moet voelen, in zulk een ontzaglyk oogenblik, moet elken man tot medelyden beweegen, wiens hart niet van wreedheid verftaald is, en iedere Vrouw, welke niet ftrenger deugd

zaam

zaam en kuisch wil zoeken te fchynen, als mogelyk immer eene braave Vrouw was.

men,

Men zoude kunnen zeggen, dat de fchuld van zulk eene Vrouw toeneemt, wanneer wy in overweeging needat, ten zelfden tyde, als zy een einde van haar eigen leeven maakt, zy tevens ook haar Kind vermoort. God verhoede, dat doodflag altyd moord zoude zyn! Doodflag is dan alleen moord, wanneer die met eeni gen trap van bedaard overleg en godlooze oogmerken bedreeven word. Kan dezelve, ten uitvoer gebragt zynde, in eene razerny van `wanhoop, in Gods oog meer beleedigend zyn, dan wanneer dezelve in eene yle koorts, of Maanziekte bedreeven word? Hy moest der halven te gelyk met onzen afkeer ook ons medelyden opwekken.

Het geen men gemeenlyk oordeelt, de moord van een onegt Kind door de Moeder begaan te zyn, zoude men, indien de wezentlyke omstandigheden alle ten volle bekend waren, moeten in onderfcheidene omstandigheden toestaan, eene geheel andere misdaad te zyn.

In fommige gevallen, (die het te wenfchen is, dat zeer zeldzaam zyn mogen) is het eene misdaad van de zwartste foort het is dan een te vooren bedagt overleg om het leeven te beneemen aan het minst beledi gende en hulploosíte van alle menfchelyke fchepfelen, en trydt niet alleen tegen de algemeenfte infpraaken van menfchelykheid, maar tegen die magtige ingeschaapene (instinctive) drift, welke de Schepper van onze Natuur, tot wyze en gewigtige oogmerken, in de borst van ieder vrouwlyk fchepfel gelegd heeft, eene verwonderingswaardige zorg voor de behoudenis van haar Kroost.. De liefderykfte uitlegging, die men van zulk eene wreede daad geeven kon, en welke het te hoopen is, dat dikwyls de billykte was, zoude zyn, om dezelve als een werk van razerny of kortduurende krankzinnigheid te be fchouwen.

Maar, voor zoo veel ik 'er over oordeelen kan, is het grootste getal der zoogenoemde moorden, van onegte Kinderen, van eenen geheel anderen aart. De Moeder heeft een onoverwinbaar gevoel van fchaamte, en wenscht niets vuuriger, dan dat zy haaren goeden naam moge bewaaren en voor zoo ver is zy deugdzaam en beminnelyk. Zy heeft geene ftoutmoedigheid om haare eerloosheid te bekennen, en zulks te kunnen uithouden.

Na