Page images
PDF
EPUB

vero Deorum eft motus animi ad,
Deum. Un movimento dell' animo †
verfo Dio.

Agitator, toris, mafc. gen. auriga,
& qui equum, currumque agit,
Cic. Cavalcatore, conduttore di ca-
valli, o afini.
Agite, adverb. hortantis, fecundam
perfonam pluralem imperativi pro-
prie poftulat, age vero primam fin-
gularem, Cic. Orsù, a dar animo,

or via.

[ocr errors]
[merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors]

gnus, fpectans ad agnum. Agnelli-Agrarius, ria, um ab Ager. Cicer. no, d'agnello. Appartenente a campo, o cofe di Agnitor, ris derivativum ab agno- campagna. agrarius substantivum, fco, is, ovi, itum, Conofcente Poffeffor di campi. chi conofce.

Agreftis, & hoc agrefte. Quod ad agros pertinet, & idem, quod Rufticanus, incultus, afper, fylve ftris, Cicer. & Ulp. Ruftico, villarefco, contadino, di villa, o campa gna, & per translationem, durus, acerbus, inhumanus, agreftis homo, Cic. Uomo rozzo, Senza costumi,o civiltà.

Agnitus, ta, tum, particip. ab agno-
fcor, cognitus, Val. Max. Ricono-
fciuto, e conosciuto.
Agnitio, tionis, fœ. gen. Verbale ab
agnofco, cognitio. Cicer. Ricogni
zione, cognizione.
Agnomen, minis, idem, quod cogno-
men. Cicer. Cognome di una fami-
glia. Proprie quod cafu, aut extrin-Agrefte eft, Cic. è cofa da contadino.
fecus ab alia quapiam re fit, ut A- Agricola, læ, com. gen. agricultor
fricanus erat agnomen Scipionis.
Cic. Lavoratore di terra, o campi.
Agricolatio, tionis, tœ. gen. Col. Il
lavorare de' campi, agricoltura.
Agricultor, toris, m. g. agricola. Liv.
Lavoratore de' campi, agricoltore.
Agricultura, ræ, foe. ge. agricolatio, &
cultura agri, Cic. Agricoltura.
Agrimonia herba, vulgo ita_voca-
ta, verum eft cupatorium Græco-
run, Ruel.

Agito, tas, tavi, tatum, tare. Fre-
quentativum ab ago. Idem, quod
concito vexo concutio, impel-
lo, difturbo, tracto, Cic. & Virg.
Agitare, fare Spesso, timolave, per-
Jeguitare, dimenare, fmuovere, jcon-
quaffare, agitare Rempub. Sall. Go-Agnofco, fcis, vi, agnitum, agno-
vernare la Repubblica, agitare vi- fcere, intelligo, cognofco, nofco,
tam. Sall. Vivere. agitare cohor- fentio, audio, reperio, percipio,
tem. Virg. Combattere. agitare fe- alequor, perfpicio, Cicer. Ricono-
ftum, Virgil. Onorare, e riverire i fcere, intendere, conofcere. Item
giorni feftivi. agitare fugam, Virg. probo, confiteor, approvare, e con-
Fuggire. agitare lætitiam. Salluft. jeffare. proprie tamen elt rem no-
Dimoftrare allegrezza. Item ani- fcere, quæ nobis prius aliquando
mo, aut mente agitare, Salluft. vifa, aut cognita fuit. Virg. agno-
Confiderare, agitare feras, Cic. Cac- vit fuos. Ha riconosciuto i suoi
ciare, id eft venari.
compagni, o compatrioti.
Aglaia, una ex Gratiis, feu cha-Agnus, gni, m. g. Cic. Agnello.
ritibus,
latine interpretatur læ- Ago, agis, egi, actum, agere, Facio,
titia, Aglaia, una delle tre Gra- tracto, curo, tento, molior, ge..
zie.
ro, agito, contendo, tranfigo, ag-
gredior, & pro difcepto, & litigo in-
telligitur, Cic. Fare, operare, trat-
tare, aver cuftodia. age hoc, abbi
cuftodia di questa cofa. Terent. age-
re fabulam, vel comœdiam. Cicer.
Rappresentare una favola, o come.
dia. Res bene agitur, vel male, Cic.
La cofa fuccede bene, o malamente.
In Crucem agere, Cic. Crocifiggere.
agere vitam, Cic. Vivere. Sed age-

Aglidia, orum, dicuntur fegmenta illa in capitibus allii, quæ alio nomine agithes dicuntur, Ruel. 1. 1. c. 2. Le Scorze, che fono intorno all' aglio.

Agitatus, ta, tum, idem, quod ja&tatus, tractatus vexatus, fæpius actus, verfatus, Cic. Percoffo, travagliato, offefo, fconquaffato, conquaffato. Multis agitatus injuriis, Cic. Offefo da molte ingiurie. Agmen, nis, ne.ge. Exercitus, acies militum, & copiæ & copiarum ordo incedens, Cic. & Virg. Moltitudine, ordinanza, unione, Squadra,che cammina. agmen puerorum. Virg. Unione di fanciulli. ducere agmen. Virg. Condurre la fquadra. agmen quadratum, Cic. Una ordinanza di foldati in forma quadraza, & per translationem. Cat. Forze grandi.

Agna, gnæ, f. g. Hor. Agnella.

Agna, gnæ, menfuræ genus in agrorum dimenfione, Col. Agnafcor, fceris, vel fcere, gnatus fum, gnafci, compofitum ex ad, & nafcor. idem, quod juxta, & prope nafcor. Cic. Nafcere. Filii dicuntur agnafci patribus, cum nafcuntur poft factum teftamentum, Cic. Nafcere dopo il teftamento. Izem ea dicuntur adnafci in re aliqua, quæ non funt neceffaria ad. perfectionem ejus, ut fextus digitus in manu, Najcere a cafo. Agnatus, ta, tum, idem, quod juxta, vel prope natus, feu poft patris teftamentum natus, Cicer. Colui, ch'è nato dopo che il Padre ha reftato, e il confanguineo, e parente da parte di Padre.

¶ Agriophyllum, herba eft, quæ a-
lio nomine Peucedanum dicitur,
Diofc. Fien porcino.

Agripeta, te, Cic. agricompetitor. Cic.
Chi domanda la fua parte de' campi.
Agrippa, Manfredonia nei nomi anti-
chi, e moderni.

Agrippæ interpretantur, quorum in
nafcendo non capat, fed pedes pri-
mi exeunt, qui partus difficillimus,
& agerrimus habetur.

A H

AH, reclamantis interjectio. Virgil.
Interjezione, che fignifica dolo
re, quando l' uomo geme, o fofpi-
va per mostrare dolore, e affanno,
e lamenta di effer battuto.
Ah ah, reclamantis interjectio, &
multorum affectuum fignificativa,
Plaut. Voce di affanno, dolore, an-
gofcia. Virg. Ter. Oimè, or sù, Deb,
di grazia, ab.
Aka, indignantis interjectio. Pla.
Voce di uomo fdegnato, che rifiuta
di fare una imprefa.
Ahenum, ne. ge. Virg. Caldaro, cal-
dara, caldaia.

re animam, Cic. Morire. actum eft
de me, Cic. Son rovinato. Modefte
agere, Quintil. Portarsi con mode-
fia. Agitur res noftra, Cicer. ideft
ad nos pertinet. Agere ftultum
Finger d'effer pazzo, agere bonum
civem, ideft fungi officio boni ci-
vis, Cic. Effer un buon Cittadino.
agere Senatorem, ideft facere, quæ
pertinent ad Senatorem, aut refer-
re mores Senatoris. actum agere,|
proverbium eft ideft nihil agere,
Terent. Far indarno. aliud agere,
Cic. Non effer attento. annus æta-
tis vigefimus agitur, Non fon anco-Ahenus, na, num, & aheneus, Virg.
ra di venti anni finiti.
Agoga, æ, f. gen. Foffo, Scolatojo di
acque.

Agoga, gæ, fœ. gen. Feft. Raftone di
pecoraĵo.

&

Vafo, o cofa di rame, o di bronzo.
Vide fupra æneus.
Ahu, dolentis, & reclamantis
perturbati animi interjectio. Ter.
Voce di donna afflitta, eturbata.

A I

Agon, agonis, vel agonus, nem, vel
agona, m. ge. certamen. Apul. A-
gone, efercizio di combattere, lot-
ta, gioftra, e fimili.
Agonotheta, ræ, m. gen. Spartianus
Difpenfatore di doni, paprastante A quod a Judice.

ai giochi di lotta.
Agonia, iæ, fœ. gen. Impotenza di
generare, angofcia.
Agonia, orum, plur. neut. gen. Feriæ

erant Romæ menfe Januar. quæ poftea appellatæ funt agonalia. Agnatio, tionis, f. g. Cognatio, Cic. ¶ Agorans, a, um, adject. qui fe

I, in notis antiquorum eft idem, Ain' pro aifne? Ter. Dici tu? Aio, ais, ait, affirmo, dico, loquor, non nego, non repugno, probo, approbo, Cic. Dico, affermo, nos nego, confermo, lodo. Aius, Deus, quem Ti. Livius locutium vocat. Cic. Dio nomato Lacu

Alcides, Hercules græca fignificatione a virtute appellatur. Alcide, Ercole.

zio, Die di parlare, o che ammoni-Albarium, rii, ne. ge. Plin. Mißura | Alcea, alceæ, f. g. Plin. Erba periva le cofe da avvenire. Cum Roma da imbiancare i muri, o altra cofa. Reron. a Gallis obfideretur nocte audita Albatus, ta, tum, Cic. Imbiancato, Alcedo, dinis, fe. ge. Plau. Uccello, eft vox admonentis magiftratus, ut biancheggiato,veftito di bianco. Ve- che nidifica ful mare. vigilarent, nec permitterent urbem teres enim feftos dies albati tranfigecapi ab hoftibus. bant. Atratus, Veftito di nero. Aizoon, ontis, n. ge. Plin. Erba fem- Albedo, dinis, f. g. Candor. Plaut. previva,e verde, della quale fono due Bianchezza. Spezie, l'una maggiore detta occhio di bue, e di vitello, l'altra minore detta vermicolare, o coppa di topo.

A L

Alaala, f. gen.

volant aves & per translationem ordo, & turma equitum, aut militum. Cic. Ala di uccello, e pigliafi per una banda, o ordine di foldati. ale, Plin. 4fcelle, alas hominis vellere. Juv. Ćavare i peli delle afcelle. ala enim tefte Cic. de Orat. dieta eft ab axilla ad evitandam cacophoniam litteræ X. fub axilla autem, feu ala nafcitur odor ille fodus in regionibus calidis, qui a pueris appellatur hircus, aut caper. vide alaris.

Alabandica, cæ, Rofæ fpecies eft, que albicantibus foliis nafcitur Rofa bianca. Tres quippe rofarum fpecies diftinguuntur, alabandica, de qua fupra, milefia altera, quæ in foliis purpurafcit, tertia trachinia, cujus foliorum color fanguineo affimilis eft, & vulgo dicitur Rofa damafchina. Alabafter, tri, f. g. & alabftrum, tri, neu. gen. Cic. Alabaftro, o vafo di alabaftro.

Alabaftrum, tri, neut. gen. Plin. Boccone di una rofa. Et Fluvius accolidis, Plin.

,

Alacre, cris, cre, vel hic, & hæc Alacris, & hoc alacre, hilaris, Cicero.) Vigorofo di fenfi, allegro, agile, difpoto, lieto pronto, animo alacri aliquid facere. Cicer. Far alcuna cofa prontamente, o con allegrezza. Alacritas, tatis, fe. ge. Lætitia, hilaritas nimia felicitas. Cic. Allegrezza, vigore, gagliardezza, prontezza, agilità, ilarità. alacritas fcribendi, Cicer. Prontezza a Strivere, Ut addere alicui alacritatem fcribendi. Cic. Alacriter, Facile, hilariter, adverb. qualit. Plin. Gagliardamente, prontamente, lietamente, e con lieto Sembiante, e con vigore. Alapa, pæ, f. g. Colaphus, Schiaffo, guanciata, un buffetto. Alaris,& hoc alare, & alarius, ria, rium, Liv.Chie d' un'ala d'un' efercito. ala dextera exercitus, & finiftra, L'ala deftra, o zanca d'un' efercito. Alaternus, ni, f. g. Plin. Albero fenza frutio, tra l'olivo, e l'ilice. Alatus, ta, tum. Virg. Alato. Alauda, dæ. f. g. Plin. Uccello nomato allodola, Dant. Allodoletta. Dim. Lodola.

Albanus mons, Monte Albano, dov' è caftello grande, nei nomi antibi, e moderni.

Albeo, bes, bui, bere, albus fio, Virg. Imbiancare . Pet. Biancheggiare, effer, divenir bianco. Albefco fcis fcere, albus fio, albeo, Cic. Divenir bianco, imbiancare, biancheggiare. Albico, cas, cavi, catum, care. Plaut.

& Varr. Biancheggiare, Dant. Farfi alquanto bianco. albico enim, ficut & omnia fimilia, vellico, fodico, caudico, nigrico, & ejufmodi important diminutionem fuorum primitivorum.

Albidus, da, dum, Colum. Biancheggiato, alquanto bianco. Albiganum, vel Albinga, Albenga, ne i nomi proprj.

Albi calculi dicebantur quibus Cretenfes dies lætos, quos agerent, numerare folebant. Horat. Pietre bianche piccole.

[ocr errors]

Albula, vel Tiberis, Il Tevere fiume, e Librata fiume. Albitudo, dinis, fę. gen. Candor Plin. Bianchezza. Albogamelus, i, m. ge. pileum Flaminum Dialium. Felt. Albo, as, fed potius dealbo ejus compofitum eft in ufu, Imbiancare. Albor, boris, mafc. gen. albedo. Varro. Albore, bianchezza. Albuculum, li, ne. ge. Plin. Sorta di erba. alphodelos, vel hastula regia dicta.

Albugo, ginis, f. g. Plin. Bianco dell' occhio. Pet.Del bel dolce, foave,bianco, o nero. Bianchezza dell'occhio. Item maculæ, Plin. Macchia dell'occhio. Item album in ovo. Albulus, la, lum, adject. Catullus. Alquanto bianco.

Albumen, minis, n. g. Plin. Albume

chiaro,o chiara, che è il bianco dell' uovo. Vitellus autem eft rubrum ovi. Pulli dum manent intra ova, generantur ex vitello, nutriuntur vero ex albumine. Ariftot. Alburnum, ni,ne. ge. Plin. Graffo umore dell' arbore, unde exalburno, humorem illum detraho.

Albus, ba, bum, candidus, Cic. Bianco, candido, Alba avis, feu gallina alba, proverbium quo fignificatur aut res rara, aut fortunata: unde Filius gallina albæ dicitur fortunatus, Fortunato. albi calculi funt illi, quibus aliqui numerabant lætos dies vitæ, ficut contra nigris numerabant infelices, unde albus eft bonus, Buono. albus, i. ma. ge. & dimin. albeoli, Cic. Tavolieri. Album, albi, n. ge. idem, quod candidum, Virg. Bianchezza, e tavola ingeffata.

† Alcæa, alcæa, Leo dicitur a fortitudine, quod cauda incitamento ad fortitudinem excitetur, Cœl. 1. 1. c. 6. Leone.

Alchymia, fcientia docens facere aurum " vel argentum ex pulveribus metalli, vel aurum a cupro feparare. Alchimia, tramutazione di metallo.

[ocr errors]

Alea, aleæ, fe. ge. Omnis ludus, in quo cafus, non ratio valet nec confilium qualis eft talorum, & tefferarum. Cic. Giuoco di forte, o ventura. aleam omnem jacere. Mettere il tutto a forte, a giuoco arrischiare il tutto. Jacta eft alea, proverb. quod idem fignificat, quod conclamatum eft, La cosa è fatta, non fi può rimediare. Aleator, toris, m.ge. alea lufor, aleæ cupidus. Cic. Giuocatore, Boc. chi giuoca a giuoco di forte, o ventura, o dadi, o carte. Aleatorius, ria, rium, Cic. Cofa pertinente a giuochi di ventura,o dadi. Alecto, una ex Furiis infernalibus. Alectoria, riæ, f. gen. Plin. Gemma trovata nello stomaco del Gallo. Græci enim gallum gallinaceum appellant alectorem.

Aleo, nis, m. ge. idem quod aleator. Ales, alitis, Subft. mafc. vel fœm.

gen. Volucer, Cic. & Virg. Uccello di ogni Spezie. Ales, tis, g. ominis, Cic. Veloce, alato. Alefco, fcis fcere ab alo, idem quod crefco, Var. Divenir grande, crefcere.

A letudo, dinis, f. g. Vox obfoleta.
Felt. Graffezza, corpulenza.
Alex, alecís, f. g. Plin. Merchia, sa
Jamora.

[ocr errors]

TAlexipharmaca funt medicamenta adjuvantia, quæ venena, incantationes, execrationefque depellunt.

Alga, gæ, f. g. Virg. Aliga, alica erba di Mare. Vilior alga. Virg. proverbium, quo fignificamus aliquem vilem effe, & nullius pretii, Un' uomovile, di nessun prezzo. Algeo, ges, idem quod Frigeo, Cic.

Patir freddo, indurirsi di freddo. Algidum. Selva da Valmoton fine a Marina.

Algidus, Subftant. eft Mons ita ab Horatio dictus, adjectiv. vero idem, quod Frigidus, Cic. Molto freddo, indurito di freddo.

Algificus, ca, cum, Gel. Raffredda

tivo.

[blocks in formation]

Alibilis, & hoc alibile Nutriendi, Alimonium, nii, ne. ge. alimentum,
vim habens, Varro, Cofa da nu-
trire.

Alica, cæ, f.g. Sorta di biade.

Alicarius, rii, qui alicam conficit, & vendit.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

Var. Nodrimento, cibo.
Alio, adverb. ad locum. In alias ter-
ras, ad aliam rem, Cic. & Ter. Ad
altro luogo.

Quidam, quifpiam, aliquis, nonnulli. Cicer. Qualch' uno, alcuno. Aliquo, adverb. ad Locum ad aliquem locum. Ter. A qualche luogo, ad alcun luogo.

[ocr errors]

aliquem locum. Verfo qualche luogo, e alcun luogo.

Aliquot, nomen numerale pluralis tantum numeri, & indeclinabile, Cicero. Alquanti.

Alioqui, & alioquin. Particula conti-Aliquorfum, adverb. Loci. Verfus
nuativa fermonis, alias, cætero-
quin. Cic. Altramente, altrimenti.
Aliorfum, adv. Loci, Plaut. Verfo al-
trove, altra parte, altro luogo.
Alipes, pedis, Ovid. Chi ha i piedi
alati, gagliardi, veloci. Cervi a-Aliquotfariam, adv. Varr. D'alquan-
lipedes. Cervi veloci.
te fogge, o modi.
Alipilus, i, m. ge. Sen. Stuffaiuolo,
Colui che rade i peli degli scagi a
coloro, che vanno in istuffa.
Aliptes, tis, ma. gen. Idem
quod
Unctor. Cic. Chi unge quelli, che
debbono lottare nudi. Græc.
Aliqua, adverb. per locum, i. per
aliquem locum, Cic. Per qualche
luogo, o modo.

Aliquammulti pro aliquot, Cicero.

Buon numero.

quanto grande.

Aliquanto, adverb. quant. Paulum
Paulifper. Cic. Alquanto. aliquan
to ante, aut post. Cic. Alquanto
avanti, o dopo.

Alicariæ, rum. Meretrici. Ita dictę,
quod penes piftrina fint folitæ com-
morari.
Alicubi, adverb. in loco, Ufpiam
& Ufquam. Cic. In qualche luogo,
in alcun luogo.
Aliunde, adv. de loco, idem, quod
ex alio loco, Cicero. Da qualche
luogo, d'alcun luogo.
Alienatio, tionis, fœ. ge. Defectio
deductio, morum divifio, feu dis-
junctio. Cic. Alienazione, fepara-
zione, alienatio. Plin. Perdita di
mente, o intelletto. Alienatio ani-
mi. Mutazione d'animo.
† Alienator, ris, Separatore, aliena-
tore, ex quo conficitur fœmininum,
alienatrix, cis, Separatrice. Mutuę
alienator familiaritatis, Separatore Aliquandiu, adv. Satis diu, aliquan-
dell' amicizia, che paffa fra due.
do, Cic. Alquanto tempo.
Alienatus, ta, tum, part. ab alienor, Aliquando, adverb. temporis, alias,
idem, quod Remotus, feparatus nonnunquam, interdum, quodam
disjunctus, Cic. Alienato, separa-| tempore, tandem, aliquo tempo-
to, e difgiunto.
re. Cic. Una volta, alcuna volta,
Alienatus, ta, tum. Nomen ex part.
talora, qualche volta, una fiata
abhorrens, alienus, difcrepans, a-
tra le altre. aliquando me collegi.
verfus, remotus. Cic. Alienato, di
Cicero. Finalmente raccolfi l'a-
diverfo parere, difcrepante, aliena- nimo, tornai a me stesso.
tus mente. Plin. Fuor di mente, e Aliquantulus, a, um, dimin. ab ali-
privato di cervello. Animus aliena- quantus, Pla. Un pochetto grande.
tus, & offenfus. Cic. ad Att. Ani-Aliquantus, ta, tum, Salluft. Al-
mo offefo, fdegnato, mutato.
Alienigena, næ con. gen. Peregri.
nus, externus, alia ex gente. Ci-
cer. Foreftiere, nato altronde
lieno, efterno.
Alienigenus, adject. idem, quod
lienigena. Col.
Alieno, nas, navi, natum, nare, ab-
alieno, immuto, disjungo, ven-
do, diminuo, mentem ab omni ftu-
dio, fenfuque alicujus flecto. Cicer.
Alienare, cangiare,vendere. Aliena-
ri mente. Plin. Ufcir d'intelletto,
divenir pazzo. alienare autem ele-
ganter dicitur, & ex amico inimi-
cum, & ex benevolo malevolum
reddere, Cicero. Inimicarfi.
Alienus, na, num, Non amicus, re-
motus, difcrepans, averfus ab-
horrens, alienatus, Cicer. Alieno,
d'altrui. alienæ domi effe. Cicero
Effer in cafa d'altri. alieno more
vivere. Ter. Vivere a coftumi, a mo-
do d'altri, alienum a dignitate, Cic.
No convenevole alla dignità. Homo
non alienus a litteris. Cic. Un' uo-
mo, che intende qualche cofa,che non
è totalmente ignorante delle lettere.
Aliger, gera, gerum, comp. ex ala,
& gero, idem, quod alatus.
Alimentum, ti, n. gen. nutrimentum,
Cic. Nutrimento. Boc. Cibo.
Alimentarius, ria, rium, Cælius.
Pertinente al nutrimento, e cibo.
Alimentarius, rii, m. gen. Vul. Chi
lafcia per teftamento gli alimenti
ad alcuno.

[ocr errors]
[ocr errors]

a

a-Aliquantum, adver. quant. Paulifper,

Alimonia, niæ, f. g. alimentum, Macrob. Nodrimento, cibo.

nonnihil, paulum, leviter, Cicer.
Alquanto, o per qualche poco. ali-
quantum pecuniæ, Cic. Un poco di
danari,

Aliquantulum, adverbium Dimi-
nut. ab aliquantum: paulum, non-
nihil, leviter

,

[blocks in formation]

Aliubi, adverb. in loco, idem quod
in aliis, vel alio loco, Pl. In al-
tro luogo, in altra parte.
Aliunde, adv. de loco. Ex alio lo-
co, vel ex alia re, Cic. Altronde.
Pet. Di altro luogo.
Alius, lia, aliud, Reliquus
non i-
dem, alter, Cicero. Altro, altra,
altri. Dant.

Aliufmodi, n. ge. indeclinabile. Di
altra maniera. Cæf

Aliuta, veteres pro aliter fcripfiffe manifeftum eft. Altramente. Allabor, beris, vel bere, lapfus fum, labi, labor, fluo, accedo, adhæreo, Cicer. Navigare, fcorrere, correre vicino, andare, vicinarsi. Siculis allabitur oris. Virgil. Navigando paffa per il tiro di Sicilia. Allaboro, ras, ravi, ratum

[blocks in formation]

paulifper. Ali-Allapfus, par. ab allabor, & lapfus, quantulus adjectivum, Cicero. Po- Caduto a terra, allapfus genibus chettino un pochettino, pochet- Inginocchiato, umiliato a piedi d' to, picciolino. alcuno. Humor allapfus, Cicero. Aliquantulum, adv. quant. Pla. PoUn'umor caduto. chiffimo, poco poco. Aliquantulum fufpicionis, Cic. Un poco di fofpetto. Aliquantifper, adv. temporis, per aliquod temporis fpatium, Ter. Alquanto tempo. Pro qua voce Cicer. elegantius ufurpat paulifper, aut. parumper.

Allapfus, plus. Verb. Horat. Il corre-
re, il cadere appresso.
Allatro, tras, travi, tratum, trare.
Liv. Abbaiare, latrare ad alcuno.
allatrare aliquem, Col. Maledive,
beftemmiare alcuno.

Allatus, ta, tum, partic. ab affero,

Aliquapiam. V. Aliquifpiam.
Cicer. Recato, arrecato, portato.
Aliquatenus, adv. qual. Plin. Fin a Allaudo, as, verbum poeticum, pro
certa mifura, grandezza, quanti laudo, Plaut. Lodare.
tà, luogo, tempo.
Alleflatio, nis, fœ. gen. ab allecto.
Aliquis, qua, quid, compofitum ex Quint. Adefcamento, allettamento.
alius, & quis. Quifpiam, aliquif-Allecto, tas, tavi, tatum, are. Frequen.
piam, alius, nonnullus, unus, ali-
quis, non nemo, Cic. Alcun, qual-
ch' uno. Si vis aliquis effe. Cic. Se
vuoi effer in qualche ftima. aliquid,
cujus, cui, n. g. Subftantivum, a-
liqua res, vel ulla res, Cicero. Al-
cuna cofa. Qualche cofa, aliquid
lucri, Cicero. Qualche guadagno.
Aliquifpiam, quapiam, quodpiam

ab allicio. Idem, quod blande invito, prolecto, allicio, Cic. Adescare, allettare con lusinghe, o belle parole. Allector, toris, m. gen. ab allicio,

Colum. Chi adefca, ed alletta con lufinghe, o belle parole. Allectus, partic. ab allegor. Feitus. Aggiunto di nuovo, eletto da una compagnia. Patres, feu patricii, feu fena

A L

[ocr errors]

ex

fenatores allecti dicebantur, qui ad
augendum ordinem fenatorum
equeftri ordine affumebantur, qui
alio nomine dicebantur patres con-
fcripti.

Allectus, particip. ab allicior, prole-
&tus, blande invitatus. Quint. Ti-
rato con lusinghe, allettato.
Allegatio, tionis, privata quædam
legatio, fœ. gen. Cic. Ambafciata,
follicitamento, che fi fa mandando
alcuno ad una imprefa.
Allego, gis, egi, lectum, gere, Liv.
Svet. Annotare, appuntare, e ag-
giungere alcuno ad una compagnia.
Allegere aliquem in Senatum, Čapit.
Far alcuno Senatore.

[ocr errors]

A L

[ocr errors]

a

Sanctus, augu

Cef. Battere,o roper la nave a scogli, Alluvies, viei, f. g. Circumluvio, e-
luvio, & alluvio, vionis, fę. gen.
allidor paffivum, allidi in re aliqua.
Cic. Inondazione.
Cic. Ricever danno in qualche cofa.
antichi, e moderni.
Alligo, gas, gavi, gatum, gare, Ob-Alma, fluvius, Larbia, ne i nomi
ftringo, devincio, conftringo
ftringo, Cic. Impedire, legare, obbli- Almus, ma, mum
gare, coftringere alligare vulnus.
Cic. Legare la ferita. alligari re ali-
qua. Alligor paffivum. Cicer. Effer
impedito in qualche cofa. Ut alliga-
ri amore, ideft irretiri. Effer inna-
morato, oprefo d'amore.
Alligatio, tionis, fę. gen.
Col. Legamento.
Col. Legatore.
Alligator, toris, m. gen. Obftrictor.
f. g. Col. Legatura.
Alligatura, ræ,
gurio.
Alligurio, idem quod fimplex Li-

[ocr errors]

ftus, & qui nutrit. Santo, almo, fa-
no, nutritivo, e che nudrifce. alma
Tellus, Col. Terra che nudrifce.
Fides alma, Cic. Fede Santa.
Alnus, ni, fę. ge. Plin. Albero.
Ainetum, ti, neut. gen. Luogo pian-
tato di alni.
Verbale
ut pali alnei.
Alneus 1 nea, neum
Virgil. Pali di alno.
Alo, alis, alui, alitum, altum, ale
re,
Educo, nutrio, fuftento, Cic.
Nutrire, nudrire. Bellum alere
Liv. Prolungare la guerra, Capillum
alere. Plin. Far crefcere i capegli.
Aloe, aloes, f. ge. Juv. Pli. Aloe.

Allego, gas, gavi, gatum, gare. I-
dem, quod lego, & mitto. Cic. Al-
legare, Boc. Mandare, inviare alcu-Allino, nis, lini, livi, & levi, litum,

no per ambasciatore. allegare, Pli. Ju. Allegare, citare, fcrivere. Allegoria, riæ, f. g. Sermo quo aliud verbis aliud fenfu oftendimus. Quintil. Allegoria. Allegoria autem nafcitur ex metaphora continuata, ficut docent rhe

tores.

linire, applico, & lino, Cic. Unge-
re, unger leggermente. ut alliniret
unguento vulnera, Ungerfi la feri-
ta con l'unguento.
Alliteratio, onis, f. g. Cic. Il bichizo.
Allium, allii, n. g. genus herbæ fatis
notum. Pl. Aglio.

Allophilus, li, m. gen. Sed elegantius
dicitur, Externus, alienigena, pe
regrinus. Esterno, foraftiero, nato
altronde, di altra nazione.

[ocr errors]
[ocr errors]

A longe, Da lungi, da lontano.
Alopecias, pifcis marini genus, Pl.
Alopecia, cia, f. g. Plin. Pelata, pe-
latura, pelarella, cadimento di cape-
gli,o di barba, pelarina, vox græc.
Alopecurus, ri, fę. gen. Plin. Erba,
coda di volpe.

Alofa, fæ, f. ge. Aufonius, Pefce a-
lofa.
Alpes Alpium

[ocr errors]

montes altiffimi, Galliam ab Italia dividentes. Alpheus

Allevo, as, avi, atum, are. Mitigo,
lenio, leniorem facio, Cic. Allegge
rire,alzare,levare in alto, mitigare,
Ut Cic. allevare dolorem, & folli-Allobroges, um, nu. pl. Delphinates|
citudinem, Alleggerive,e mitigare il in Francia, Cæf.
Allocutius,i, idem, qui ajus, vide A-
dolore, e travaglio. Item adjuvo,
jus. item Locutius dicitur.
Ajutare, allevare afflictum. Quint.
Alloquor, queris, vel quere,
Sollevar, o confolar l'afflitto.
fum. Idem, quod Loquor, & cum
Allevatus, particip. ab allevo. Miti-
aliquo verba facio. Cicero. Parla-Alfa, Iminio, fiume ne i nomi anti-
chi, e moderni.
gatus, lenitus, lenior factus, Cic.
re ad alcuno.
Alleggerito, mitigato, o fatto più
lieve, innalzato.

cutus

fluvius in Elide in Peloponnefi regione, quem Paufanias 1. 5. tradit occultis meatibus fubter mare labi, & in Arethufam Sicil. fontem definere.

Allocutio, nis, f. ge. ab alloquor, Pl. Alfietinus Lacus, Lago di Brachia-
no, ne i nomi antichi, e moderni.
Parlamento, ragionamento.
Alloquium, quii, n. g. Plin. Parlamen- Alfium, S. Severin Città di Toscana.
to, ragionamento. Benignum allo- Alfiofus ) fa, fum, ab aigeo. Plin.
quium. Liv. Parlare, o ragiona Alfofus) Freddo, agghiacciato.
Alfus, fa, fum, ab algeo, Frigidus.
mento grazioso.
Cic. Cofa fredda.
Allofcorodon, herba eft Diofcori-
quæ notiori nomine capparis
appellatur.

di

Allevamentum, ti, n. ge. allevatio,
Cic. Alleggerimento, mitigazione.
Allevatio, nis, fem. gen. & alleva-
mentum, Cic. Alleviamento, mi-
tigazione di dolore, alleggerimen-
to, alleggiamento. Boc.
Allia, Cortefi, fiume ne i nomi antichi e
moderni. Pugnæ Allienfes, prover-
bium quod denotat pugnam infeli-Allubefco,
cem, quia Romani maxima clade a
Gallis ad Alliam affecti funt.
Alliatus, ta, tum, ab allio, Plaut.
Agliata, o cofa con agli.
Alliatum, ab allio admixto, pul-
mentarii & intinétus genus eft.
Plin. Agliata.

Allicio, cis, cere, alle&to,

fcis, fcere, lubens facio
obedio, faveo, confentio, Pla. Far
volentieri, obbedire.
nari
Allucinor, naris, natus fum,
Cic. Abbagliare, vacillare, prender
errore. Proprie eft oculorum, cum
circa objectum fallimur, aliudque
pro alio confpicere videmur. trans-
fertur autem ad animum
invito

flecto, traho, duco, induco, excito, capio, capto, attraho, titillo, illicio. Cic. Adefcare,lusingare,attraeretirare,indurre,invitare con lufin ghe. Sic eleganter attribuitur formæ, feu pulchritudini, voluptati, & virtuti, eloquentiæ, magneti, ejufmodi rebus, quæ leviori modo res ad fe trahunt, aut fui defiderio afficiunt allicere voluntates alienas, Cic. Tirare al noftro parere quei, ch'erano alienati da noi. Allicefacio, facis, feci, factum, facere, Svet. Vide allicio, verbum elegantius.

Allido, dis, fi, fum, dere, compofi

cum a

† Altanus ventus. Vento, che soffia,e
Spira in aria: vento d'aria si chia-
ma appo noi.
Altare, ris, neut. gen. ara, Cic. Al-

tare. Struere donis altaria. Virgil.
Offerir doni fu gli Altari. Differt
autem altare abara, quod altare fu-
peris tantum extruebatur, ara ve-
ro tum fuperis, tum inferis: utrum-
que dictum eft ab altitudine, quia
fiebant in locis altis.

recto judicio aberramus. Cic. In-Alte, adv. Sublime, Cic.In alto, al-
gannari. Vide hallucinor.
Allucinatio, nis, f. gen. deceptio in

oculis, deinde transfertur ad omnia,
Abbarbaglio, errore.

tamente, e profondamente. alte oculis veftigare. Virgil. Guardave a baffo profondamente fino in fondo. Altius, adverb. comparativum ab alte. Cicer. profundius; Item fablis mius, Più profondamente, più al

tamente.

Alludo, dis, fi, fum, dere. Cic. Allu-
deve, far fefta, accarezzare. Pro-
prie eft puerorum, qui rifu, aut ge
ftu aliquo oris blandiuntur nutric-Alter, tera, terum, alius de duobus,
bus. Præterea apud Rhetores, tefte
Valla, alludere eft, aliud verbis di-
cere, & aliud fententia latente re-
ferre. alludere ad dictum alicujus,
aut ad hiftoriam. Mentre fi dice qual-
che altra cosa, toccar alcuna ifto-
ria, o detto d'alcuno.

tum ex ad & Lido, Cæfar. Per-Alluo, luis, luere. Lavo, tingo, ab-
luo, Cic. Bagnare, collare l'acqua
cuotere infieme,batter una cosa con l'
d'appreffo.
altra. allidere navem ad fcopulos,

fecundus, Cic. Un di due, un' altro
fecondo, altero quoque die, Ogni al-
adverfus
tro dì. Item contrarius,
Felt. Nemico, contrario. Unus, aut
alter, Cic. Uno, o due. alter ego,
Cic. Cariffimo.

Alter, teris, m. gen. Mart. Palla di
f.ge. idem.
piombo. vel alte, es,
Altercor, caris, vel care, catus fum,
catum, cari. Coutendo, concerto.
Verbia
B 4

[ocr errors][ocr errors]

Verbis certo. Ter. Contraftare, con-Altor, toris, ma. ge. ab alo, educa-Alyffon, i, n. g. herba diéta rubia, tendere di parole. Boc. tor, qui alit. Cic. Nutritore, balio. quia folo confpectu rabiem curat, Altercatio, tionis, f. ge. Verb. Jur- Altrinfecus, adv. Pla. Altronde, Luc. Plin. Diofcor. gium, difceptatio, lis concerta- in parte più alta. tio, contentio. Cic. Contefa, al-Altrix, tricis, f. gen. Educatrix, nutercazione. trix, alumna, Cic. Colei, che nudrifce.

Altercator, toris ma. ge. Verbale, difceptator, qui verbis contendit. Quint. Altercatore, che contende di parole.

Altercum, ci, n. gen. Scribonius Largus. Erba chiamata fava porcina. Alterplex, veteres pro duplici ponebaut. Felt. Doppio. Altcro ras, ravi, ratum, rare, Ovid. Variare alterare, far diffe

rente, mutare.

2

[ocr errors]

Alteruter, tra trum e duobus alter, Cic. Ouno, o l'altro di due. Cujus genitivus alterius utrius eft apud Prifcianum. Alterutrimque, adv. ideft, Ex utraque parte, Plin. O dall' una, o dall' altra di ambedue le parti. Alternis, Or l'uno, or l'altro. Virgil. Ecl. 3. ubi Dametas & Menalcas alternis recitant fua carmina, quod genus carminis a Græcis eleganter dicitur carmen amabæum, Quando uno recita dopo l'altro. Alternus, na, num viciffitudinem habens, Cic. Uno dopo l'altro. Alternis annis. Cat. Ogn' altro anno. Item vicendevolmente. Alterno, nas, navi, tum, nare, Pli. Alternare,fcambiare,operare uno dopo l'altro.Ovid. eleganter dixit,fpes, & timor alternant fidem. Che una volta fperava,l'altra temeva. Quod Juftus Lipfius dixit, medius inter fpem, & timorem, Mezzo tra la fperanza, e paura. Alternant cibum hirundines. Plin. Le rondini danno l'imbeccata l' una dopo l'altra. Alternatim, adv. A vicenda. Bocc. Scambievolmente, uno dopo l' altro. Vide alternis. Alternatio, tionis, £. g. Feft. Vicenda, alternazione.

Alterne, adv. Plin. A vicenda, vicendevolmente.

Althea, theæ, f. g. Specie di malva.
Altilia, Oppidum. Aliteiola.
Altilis, & hoc altile ab alo. Plin.

Animale da ingraffare.
Altinum. Torrel. Caftel d' Italia.
Altifonus, na, num, ex alto fonans,
Cic. Chi fa gran fuono.

Altroverfum, adv. Pla. Verso altrove,
verfa altra parte.

Altus, ta, tum, Sublimis, excelfus,

præcelfus, erectus, in altum edi:
tus. excitatus homo, profundus,
Cic. Alto, elevato, profonde, eccel-
lente. altus quinque pedes, Cicer.
Alto cinque piedi. Somnus altus,
Hor. Sonno profondo. Et altum fubft.
Il Mare. Virgil. & pro cœlo. Vir-
gil. gemitum demittit ab alto, id-
eft cœlo. altior, comparat. & al-
tiffimus fuperlat. Cic. Più alto.
Alveare, is, n. g. & alvearium, rii,
Col. Albia, o Scorza incavata, va-
fo, o caffa, dove le api nidifica-
no, e molte fimili caffe.
Alveatus, ta, tum, Cat. Concavo,
loco cavato in modo di albio
canale.

[ocr errors]

Alveolus, li, m. ge. Liv. Albio pic

[ocr errors]

ciolo.

Alveolus, li, m. g. Cic.Tavoliere da giuocare o ai dadi, o agli scacchi. Alveus, vei, maf. gen. Virg. Cic. Canale, o foffa di una riviera. Et vas amplum, quo in balneis utebantur, Cic. Alveus. Vafello, albio, e vafo, dove le Api fanno il mele. Alveus etiam apud Propert. eft Navis. Portabat fanctos alveus ille viros. Item apud Livium. declinatur etiam hoc alveum apud Feftum.

Alvinus, na, num, ab alvus. Plin.
Milzo, che teme milza.
Alvum, ne. gen. herba, & bulgum,
aut bulgus.

Alumen, aluminis neut. gen. Plin.
Alume, miftura di alume.
Aluminofus, fa, fum, Plin. Pieno di
alume.

g.

&

Alumnus, ni, m. gen. Qui alit qui alitur, & alumna f. Cic. Allievo, chi è nodrito,o chi nodrifce. Pacis alumnus, Cic. Nodrito in pace. Non folum dicitur de eo qui alitur > quoad victum, fed etiam moribus, aut doctrina. Cic. appellavit Dolabellam alumnum fuæ difciplinæ.

Alumnor, aris, vel are, Apule. nutrio, Nudrive. Aluta, tæ, f.g. Cuoio da fare Scarpe, bor fe,fringhe,guanti, o cofe tali. Item faccus, Juven. Sacco. Alutam concinnare ad calceos, Far calze di cuoio concio. apud nos, ca

[ocr errors]

mozza.

Altimeter, a Geometris vocatur inftrumentum, quo metiuntur alta. Altitonans, tis, Ex alto tonans, pro Jove ponitur Cic. Altitonante, che tuona di alto. Altitudo, dinis, f. g. Excelfitas, celfitas, Cic. Profondità, altitudine,altezza. arboris altitudo. Plin. Al-Alutatio, nis, f. g. Plin. Eft id, quod tezza di albero. animi altitudo, Cic. Magnanimità, grandezza di animo altitudo fortunæ, & gloriæ, Cic. La grandezza della fortuna, e profperità.

[ocr errors]

excedit ex lotione arena in exploratione aurifodina, vide Plin. l. 33. cap.9.

Alutarius, rii,m. ge. Pla. Cuojajo, calzolaje,o altro maestro di cofe fimili. Altevolans, tis, alte volans, & fub-Alvus, vi, f.g. pars corporis fubjecta lime volans, Cic. Altivolante, che ftomacho, ut venter, inteftina, & vola in alto. uterus, Virg. Ventre. Dant.

Altivolus, la, lum, idem, quod alti-Alpon, neu. gen. herba dicta vulgavolans.

riter Turbio di Levante.

[blocks in formation]

Amabilis, hoc amabile, Dulcis, fuavis, & qui dignus eft amari. Cic. Amabile, attrativo, degno di effer amate.

Amabilitas, tatis, f. g. Plaut. Amorevolezza.

Amabiliter, adv. qualit. Suaviter, humaniter, animo amico, Cic. Amorevolmente, amichevolmente. Amabo, interjectio blandientis, & amantis. Idem, quod fi me amas. Cic. & Ter. Di grazia. Amando, das, davi,datum, dare. Ablego, removeo, relego, dimitto, mando, Cic. Mandare alcuno, mandare fuori,lontano,mandare alcuno ad alcun luogo per fepararsi da effo: & fic amandatio, & relegatio minora erant exilio, Tac. & Cic. Assentarf. amandor, aris, paffiv. Effer mandato lontano per tal caufa. Amandatio, tionis, f. g. Relegatio,

rejectio, Cic. Il mandare lontano. Amans, tis, participium ab amo, & fubftantivum idem, quod diligens, obfervans, cupidus, ftudiofus, gratiofus, fautor, amicus, amore profequens, benevolentia complectens, Cic. Che ama, amante, amico, in

namorato.

Amans quietis, & pacis, Cic. Amico della quiete, e della pace. Conftruitur enim aliquando cum genitiVO & fignificat aliquem amare ex habitu amandi, ut amans virtutis, & litterarum. Amico delle virtù, e lettere. quandoque cum accufativo, &tum fignificat aliquem amare tantum pro illo tempore, ut amans parentem, Chi ama il Padre. Amanter, Adverbium qualit. Pera manter, ftudiofe, Cic. Amichevolmente, amorevolmente. Amanter fcriptæ litteræ, Cic. Lettere amorevoli. Amanuenfis fis, maf. ge. Suet. Secretario, chi fi adopera a scrivore, ab epiftolis, Cic.

[ocr errors]

† Amaracinum, ni, ne. gen. Oglio di maggiorana. Quod ex amaraco conficitur. dicitur etiam Sanfucinum, qui ex Sanfuca fit. Amaracus, ci, ma. gen. vel amaracum, Cic. ne.ge. Plin. Maggiorana. Amaranthus, thi, ma. ge. Plin. Amaranto erba. Amarus, ra, rum & per translatio nem morofus, calamitofus, infuavis, Cic. Amaro, faftidiofo. Bilis amara, Colera,che fa mal a quello, che è

« PreviousContinue »