Page images
PDF
EPUB

annuum.

Anodyna, rum, n. gen. medicamen-
ta dolorem fedantia.
Anomalia, f. g. inæqualitas, Gell. 1. 1.
Anomalum, li, n. gen. Var. difugua-
le, ineguale.

convenga al vitto per un' anno,lari-Annuum, nui, ne. gen. fubftant. Vulp. colta, Dant. item fumitur pro ca- penfione annuale. item alimentum ritate, careftia, Cic. item pro inopia frumenti, Cic. ita ingravefcebat annona, ut jam plane inopia, nec fames, nec caritas timeretur. Præfectus annonæ, chi ha cura fopra il grano. Annonarius, a, um, cofa che appartiene alla vettovaglia. Annofus, fa, fum,Ovid. vecchio, vetufo, annofo, annofo vivit ævo, Plin. egli vive longamente, o longe tempo, virum annofum, Col. Annotatio, tionis, f. g. verb. ab annoto, memoria fcritta. Annotator, ris, mafc. gen. Plin. fec. Segnatore.

Annotinus, na, num

Cæfar. di un' anno. Naves annotine, Cæfar, navi, che portano vettovaglie di un'

anno.

Annoto, tas, tavi, tatum, tare, ob-
fervo, & noto, Cic. intitolare,
annotare, fegnare, notare.
Annuatim, adv. Plin. Juv.ogni anno,
di anno in anno..
Annularius, rii, m. g. annulorum o-
pifex, Cic. chi fa anelli.
Annularis, & hoc annulare, ut digi-

tus annularis, Gell. dito dell' anel-
lo, ille fcilicet, qui eft proximus au-
riculari. Ufus enim omnium natio-
num id obtinuit, ut annulos eo di-
gito geftent, propterea quod ajunt
a corde venulam quamdam deriva-
ri ad illum digitum.
Annulatus, ta, tum, Plin. che porta

anelli nelle dita, o nelle orecchie. Annulus, li, mafc. gen. annus parvus, Cic. annetto anno picciolo,

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

are,

Antecedo, dis, ffi, ffum, dere, ut an☛ teeo, præcedo, præcurro, prægredior, anteverto, Cic. andare avanti, antecedere,precedere, fuperare,avanZare. antecedere aliquem magnis itineribus, Cic. avanzare di cammino, precedere, o fuperare alcuno in camminare. antecedere aliquem virtute. Anormis, & hoc anorme, difregola. Cic. fuperare alcuno di valore. conto, non regolato, chi vive Jenza ftruitur apud Cic. tam cum accufatiregola, o fuor di regola. vo, quam cum dativo, ut patet ex Anguina, æ, f. g. funis, quo antenna infinitis locis. antecedere aliquem malo alligatur. Cinna. ætate, Cic. aver più etd. Antiquiro, ris, fivi, fitum, rere, in-Antecedens, partic. præcurrens, anquiro, & quæro, Cic. torre informa- tegrediens, Cic. precedente, che va zione, informar, cercare con informazione, inquirire con diligenza. Anfa, fe, fe. gen. manubrium, & per translationem, occafio, manico, vafo con manico. dare anfam, Cic. dar da fare una cofa. item fibula. Tib. la fibbia. item annuli catenarum, anelli di catena.

avanti.

Antecello, lis, Ilui, lere, ut excello, præfto, fupero, antefto, Cic. fuperare, avanzare,effer più eccellente. antecellere cunctos eloquentia, Cic. fuperare tutti gli altri nell'eloquenza; fic antecellere aliquem honore, virtute, fcientia, aut fimilibus. Anfatus, ta, tum, Col. che ha mani-Antecellens, partic. Cic. che supera, co. homo anfatus, Plin. chi tiene le che avanza, ed è più eccellente. braccia in fianco a foggia di manico. Anteceffor, foris, m. g. Suet. antecefAnfer, is, m. g. Cic. Oca. anfer fafore, che va innanzi. gax, Ovid. Oca fagace, perchè facil- Anteceffio, fionis,. f. g. præcurfus, mente fente ogni ftrepito. Anferculus, i, m. gen. Colu. un' Oca picciola

Anferinus, a, um, che è d'Oca, Plin.
adeps anferinus, grafso d'Oca.
Anfula, a, f. g. un manico picciolo, S.
Aug. gli anelli di catena. Val. Max.
fibbie, o ftringhe delle fcarpe.

progreffio, progreffus, Cic. andar avanti, precedenza. Antecęnium, nii, n. g. Apul. marenda. Antecurfor, foris, m. g. Caf. chi corre

avanti..

Antedico, cis, xi, &tum, cere, prædico, ante prædico, Cicer. indovinare, predire, o dire avanti.

lo, antecello, & antecedo, Cicer. andare innanzi, avanti, precedere. anteire ventos, andare più ve

loce dei venti.

Ante expectatum. Servius vult effe
in una dictione, & effe adverb. tem-
poris; & idem fignificare, quod an-
tequam expectabat..
Antefero, fers, tuli, latum, ferre,
antepono, præpono, Cicer. antepor-
re, proporre, antiporre, ftimar più,
preferire.

Antandros, Phrygiæ urbs, Antan-Anteco, is, ivi, itum, ire, exceldro, nei nomi proprj. T Antapodofis, figura, cum media primis, & ultimis refpondent. Antaradus, Plin. Tortofa, nei nomi proprj. Antarcticus, a, um, Auftrale. Polus Antarcticus, Polo Auftrale. Ante, præpofit. accuf. ferviens cafui, idem, quod a fronte, in confpectu, | & ob. item pro temporis, & loci ratione, Cic. per avanti, pria, innanzi ante lucem furrexit. Cic. egli è levato avanti giorno. Eum ante me diligo, ideft, magis, Cice. amo più quello di me. Antæ, tarum, f. g. plur. num. Feft. le bande delle porte. Antapocha, che, f. gen. Bud contra

ed anche anello. Annumero, ras, ravi, ratum, rare, idem, quod in aliquorum numero pono, & in eumdem numerum refero, Cic. annumerare, aggiungere ad un numero. Annuncio, cias avi, atum nuncio, & denuncio, Cicer. avvifare, annonziare. Salutem annunciare alicui, Cic. falutare alcuno, o raccomandars. Annuo nuis, nui, nuere, idem, quod nutu capitis affentior, & aliquando pro affirmo, & promitto. Cic. & Ter. far cenno, affentire, accennare col capo di confentire, e accordarsi, affermare. apud Virg. promertere. Compofitum ex an, & inufitato fere nuo, a quo tamen derivatur nutus, nomen, & nonnulla alia, quæ funt in ufu. Annuo proprie eft nutu capitis indicare nos velle aliquid, aut confentire, & fecundario fignificat affentior; ideo fimiliter conftruitur cum dat. annuere dictis alicujus, confentire al-Anteambulo, lonis, m. g. Mart. Scule parole d'alcuno. diero, che cammina avanti il fuo Principe, o Signore.

lettera.

Antea, adv. temporis, ante hoc tem-
pus, fuperioribus diebus, fuperio-
ribus temporibus, Cic. per avanti,
per l'addietro.

T Ante alios, plus aliis, Virg. innan-
zi gli altri, più che gli altri.
Anteactus, ta, tum, ex ante, & actus,
idem quod Superior, Cic. cofa fatta
innanzi, paffata. anteacta vita,
Cic. vita paffata.

Antegreffum, Virg. camminare avanti.
Antelatus, ta, tum, partic. ante po-

fitus, & præpofitus. Cic. antepofto,
preferito, più ftimato.
Antegenitalis, adject. Plin. chi è nato
avanti di noi.

[ocr errors]

Antegenitus, a > um adject. primogenito. Antegredior, deris, vel dere, greffus fum, greffum, gredi, progredior, antecedo, anteverto, Cic. andare innanzi, marchiare. Antehabeo, bes, bui, bitum, bere, Tac. preferire, tenere in più conto, cujus oppofitum eft poft habeo. Antehac, adv. temporis, antea, & ante, Cic. Tere. per innanzi, innanzi questo tempo.. Anteloquium, ir, ge. Macrob. idem eft, quod primus in dicendo locus primo luogo nel parlare. deferre alicui anteloquium, idem, lasciar parlar primo alcuno. preveni-Antelucanus, na, num, idem, quod ante lucem eft, vel fit, Cic. quello, che è, o si fa avanti giorno, ut ventus antelucanus, che Spira all' alba del

Annus, ni, m. g. Cic. anno. Integer
annorum. Stat. di perfetta, e intie-Antecanus, m. g. Sidus celefte dictum
ra età. annis maximus. Virg. mol-
to vecchio.

Annutrio, lege adnutrio.
Annuus, nua, nuum, quod unius an-
ni fpatio continetur, Cic. che dura
un'anno.

Pocyon, Cic.

Antecapio, capis, cepi, captum, ca-
pere, Salluft. anticipare,

re.

Antecaptus, partic. ante conceptus,
Cic. prevenuto, anticipato.

del giorno. Epiftola antelucana, Lettera fcritta avanti dì. Anteluculo, adverb. Avanti giorno. Antemeridianus, na, num, quod eft, aut fit ante medium diei fpatium, Plin. Quello, che è, o fi fà avanti mezzo dł.

Antenna, næ, fę. gen. Antenna della Navé, dove fi lega la vela, & antennæ, arum fine fingulari. Anteoccupo, pas, pavi, patum, pare. Idem, quod præoccupo, Cic. Preoccupare, provedere, farsi avanti, anticipare. Anteoccupatio, tionis, fœ. ge. PræOccupatio, Rhetorica exornatio eft, Cic. Anticipazione. Antepagmenta, orum, neut. ge. Ca. to. Ufciali.

Antepilani, orum, m. ge. plur. milites in fecunda acie. Sic dicti, quia ponebantur ante pilanos, ideft triarios, & veterarios. Antepectus, toris. Il parapetto. Antepono, nis, fui, fitum, nere, præ

pono, præfero, præftabilius puto, primas omnium alicui do, aliquid primum, vel fummum habeo, Cic. Antepore, anteponere,fimar più, far maggiore ftima, metter avanti. Antequam, adverb. priufquam. Cic. Avanti che, prima che, pria che. Anterius, antehac, vel prius, fit enim ab ante, ficut a poft pofterius. Sidon. Più primario, avanti di tutti. Antes, antium, m. g. plur. num. Virg. Capitello,la fiepe,e muro fecco di una vite, ovvero i primi pali della vite. Antefignanus, ni, ma. gen. primipilus, miles, qui ante fignum in acie collocatur. Cic. Soldato, che va innanzi la bandiera per difenderla, e confaloniere. Arioit. Capitano di

Antheologica, corum, n. gen. pl. nu. Libri, che trattano di fiori. Anthrax, acis, maf. gen. Carbonchio, gemma. Bocc. Carbone infermità, che dal volgo dicesi Ventraglio, o ventrazzo, carbonajo. Antrhaceus, i. Il carbonchio. Antrhacinus, na num adject. Di color di carbone, o carbonchio. Anthus, Uccello, che imita il nitrito del Cavallo.

Anthyllion, herba lenti fimillima, quæ in vino pota veficam vitiis libe rat, & fanguinem fiftit. Pli. 1. 25. c. 8.

Anthropophagi, populi Scythiæ, qui humana carne vefcuntur, Popoli, che mangiano carne umana. Antiæ, arum, f. g. pl. nu. Feft. Capegli che portano le donne avanti il fronte. Antiochia, Antiochia Città della Soria. Antiochrones, um, mafc. gen. plur. Pomp. Mel. idem, quod antipodes, Antipodi.

Antique, adverb. antiquorum more, antiquitus, Horat. All'antica, anticamente."

Antiquitas, tatis, fæ. gen. Vetuftas, Cic. Antichità, Vecchiezza. Ultima antiquitas. Vecchiezza eftrema. aliquando fumitur pro ipfis antiquis, ideft antecefforibus. Plin. Fabulofa narravit antiquitas. I noftri anteceffori inclinati alle favole anno detto. Item cura, ficut eleganter locutus eft Salluftius, Tantum antiquitatis, curæque majoribus fuit, I noftri anteceffori ebbero tanta cu ra. vide antiquus.

Antiquitus, adverb. temporis, antique,, & antiquorum more. Caf. Anticamente. Non adeo antiquitus. Plin. Non è gran tempo. Antiquo, quas, quavi, quatum, quare, idem, quod abrogo, Cic. Antiquare, anticare, di fufare,annullare. Antiquus, qua, quum, prifcus, vetus, & credulus, fimplex, & purus, Cic. Vecchio, antico. antiquus amicus. Cic. Amico vecchio. Homines antiqui. Cic. Domini femplici, e puri. Urbs antiqua. Virg. Città nobile. Antiquum, i. ne. ge. Subftant. Ter. pofuit pro bono , antiquum obti

nens.

Anticipo, pas, pavi, patum, pare, anteoccupo, anteverto. Cic. Pigliar tempo, cominciare innanzi, anticipare anticipare uno die Cicero Cominciare un giorno avanti. Anticipatio, tionis, f. g. Cic. Anticipazione, e cognizione naturale. ut anticipatio deorum, Cic. La cognizio ne naturale, che Dio fia. Anticyra, æ, mons, in quo helleborum, quod bilem, aut infaniam curat. unde nafcitur, Naviga Anti-Antiftes, titis, m. g. primarius temcyram, aut opus eft tibi Anticyra: quæ proverbia funt, quibus indicamus amentiam, & infaniam alicujus.

Antidora, ne. g. Plur. græc. Rimunerazione, guiderdone. Antidotum, ti, n. g. & antidotus, ti, bandiera. f. g. Pl. Medicina contra veleno. Antefto, ftas, fteti, ftatum ftare. Antigraphenus pheni, m. ge. Gell. Excello, antecello, præfto, Cic. Contrafcrittore, contra lettore. Stave innanzi, pretendere, effer più Antilegmena, norum, plur. num. ne. eccellente di alcuno.Conftruitur cum ge. Pl. Contraddizione in parole. dativo. omnibus antefteterunt. Ci-Antilena, næ, fœ. Pettorale, & poftcero. Superarono tutti gli altri. lena. La groppiera.

alcuno.

di leggi.

Anteftor, ftaris, vel ftare, ftatus fum,† Antilogia, æ. Parlar contrario ad ftari, compofitum ex aute, & teftor. Hor. Pla. Render teftimonian-Antinonia, niæ, fę. ge. Ripugnanza za,o effer teftimonio di un' atto giudiciale, o di altro, o più tosto dimandar alcuno per teftimonio. Antevenio, nis, ni, ventum, venire. Sal. Venire innanzi, venire primadi un' altro, vincere, o paffare alcuno innanzi. Anteverto, tis, ti, fum, tere, præver

to, antecedo, Cic. Superare, avanzare, paffare innanzi nel cammino. Antevolo, las, lavi, latum, lare. Stat. Volare avanti. Antevorta,, fœ.ge. Dea, quæ futura profpiciebat. Anteurbanus, a, um, Vicino alla Citta. prædia anteurbana. Feft. Ville vicine alla Città.

Anthemis, midis, tę. g. Erba Camomilla.

Anthinuus, nua, nuum, adjectivum.
Plin. Fatto di fiori.
Anthericeum, balfami genus. Bal-
Samo.

[ocr errors]

Autipagmenta, torum, ne. gen. plur. Ricchezza da portare, e ornamenti. Antipathia,thia,f.g.Pli. Contrarietà di compleffione, o natura, ripugnanza. Antiphrafis, eft fermo per contrarium intelligendus, Parlare intefo alla riverfa. Ut bellum dicitur, quod minime bellum, ideft bonum: manes dicuntur fpiritus inferorum quod minime mani fint, i. boni, manus. n. antiquitus fignificabat bonum. Antipodes, dum, m. g. plur. n. adverfi orbis gentes. Cic. Antipodi, che camminano al contrario di noi. Antiquarius, rii, ma. gen. Juv. Antiquario, che fi diletta d'antichità, e d'ufar modi antichi. Antiquatio, tionis, f. g. Gell. Annullazione.

Antiquatus, ta, tum, part. ab antiquor, Cic. Difufato, annullato, non più in ufo.

Antiquior, & hoc ius 2 compar. Più vecchio. Item carior, Più Caro, Cic. Nihil antiquius, & prius habere, Neffuna cosa aver più cara.

pli facerdos, Cic. Antiftite, Presidente, Vefcovo, Prelato, più eccellente degli altri, e governatore, o guida. Antiftita, tæ, f. g. primaria facerdos, & vates, Cic. Abbadeffa. Antiftitor, toris, mafc. gen. quafi anteftator, Cic. Soprastante a qualche cofa.

Antiftito, as. Sopraftar a qualche cofa. Antilia, liæ, f. gen. Mart. Macchina da cavar aqua. Antitheton, figura eft, cum contrariis contraria opponuntur, idem, quod oppofitum. Cic. Contrappofo. Antiftochon litterarum permutatio; ut Sella, pro Sedda. Antonomafia, vocabulum, quod fine nomine pofitum, loco ejus fungitur, ut eft, Arma, virumque cano, ubi intelligitur Æneas. Antrum, tri, n. g. Virg. Foffa,antro. Pet. Speco,caverna,fpelonca,grotta. Antuerpia, Anverfa,nei nomi proprj. Anus, hujus anus, fom. g. Cicero. Una vecchia.

Anicula, læ, f. g. Diminutivum. Cic. Vecchietta.

Anus, ani, m. g. podex. Cic. La pare te di fotto, per dove il ventre fi fcari1.(vox quidem obfcœna) Il culo. Anubis, is, m. ge. canis lingua Ægyptiaca. Virg.

ca.

Anularis, Vide annularis. Anularius, Vide annularius. Anxie, adver. qualit. curiofe. Sallu. Curiofamente, anfiofamente. Anxietas tatis f. ge. ad angorem proclivitas, Cic. Curiosità, affanno, anfietà.

Anxietudo, feu potius anxitudo, di

[blocks in formation]

della goccia, apoplefia. Apofiopelis, is, fe. g. Græcum, Reticentia, figura rhetorica. Apoftafia, fiæ, fœ. gen. Il ribellarsi, e ufcire di religione. Apoftato, tas, tare. Cypri. Ribellare, sfratari, mancare, apoftatare. Apoftema, matis, neu. g. Plin, Po ftema. Boc. Gior. 6. No. 6. Apoftolus li ma. g. Apoftolo, mandato, meffo, ambasciatore.

lini fexus eft, partim foeminini. Aphronitum, i. n. ge. Schiuma di falnitro, Pl. & Martial. Aphthæ, arum f. g. plur. exulcera. tiones palati præcipue in pueris. Aphya, Cic. Pefce molle. Apiana uva. Uva moscatella. Apiarium, rii, n. g. Col. Luogo, dove i tengono molte api. Apiarius, rii, m. g. Plin. Governatore e affediatore di molte api. Apiaftra, ftiæ, f. g. Ser. Uccello, che Apostrophe, converfio, Figura rhetomangia le api.

rica.

A. In notis antiquorum, idem, Apiaftrum, ir, n. g. Plin. Cedronella Apoftrophus, i. m. g. collifionis nota

quod alii omnes. Aorta, æ, f. ge. arteria eft egrediens e finiftro ventriculo cordis deferens fpiritum vitalem per totum corpus.

A

A P

P, Apud antiquos fignificat apud, ut Ap. Jud. ideft apud judices.

Apamea, meæ, Oppidum, Cic.
Apage, & apagete, Cic. Levati via,
fcoftati, e fcoftatevi.
Apecula, læ, vel apicula, læ, Pec-
chia, ovvero ape picciola.

Apathes, animi tranquillitas, nullis
affectuum motibus obnoxia, qualem
in fapiente volebant Stoici.
Apella, læ, m. gen. feu potius com-
munis, Hor. Circoncifo.
Appennini montes qui Italiam per
medium fecundum longitudinem di-
vidunt.

[ocr errors]

meliffa.

Apiatus, ta, tum. Plin. Macchiato da
api, o mofche. Menfa apiata, ideft
vermiculata. Plin.

ufitata cum Græcis, tum Italis, & multis aliis nationibus.

Apotheca, cæ, f. g. Cella vinaria, & taberna, Cic. caneva, bottega.

Apica, cæ, f. g. Plin. Picciola pelle fot-¶ Apozcoma, is, aqua cocta cum va-
to il ventre. Oves apicæ dictæ funt, riis condimentis, Decotto, acqua
quæ parvam lanam habent. Plin.
Apicula, la, f. ge. Plin. Pecchia,
ape picciola.

Apiculus, i, Diminutivum ab apex.
Apis, apis, f, g. Vir. Pecchia, ape.
Vide apes.

Apifcor, verbum obfoletum, præter
ejus præteritum, ut aliqui volunt,
aptus, quod in ufu eft, acquiro,
acquistare. Lucr. adipifcor ejus com-
pofitum eft.

Apium, apii, n. g. Plin. Appio erba.
Apluftre, is, n. g. Silvius. Ricchezza,
ornamento di una nave. Vide am-
pluftre fupra.

Apocha, chæ, fœ. ge. Vulp, Cedula.
Vide antopocha,

Apocalypfis, pfis, fœ. gen. Rivela
zione.

[ocr errors]

Apocryphus, pha, phum. Cofa non ap-
provata, e occulta. Unde multi libri
S. Scripturæ dicuntur apocryphi
qui licet pro canonicis habeantur,
tamen fic appellantur, ut diftin-
guantur a libris Moyfis, & a Pro-
phetis.

Apenninigena, æ, qui apenninos mon-
tes incolit. Claud.
Aper, pri m. gen. fylvefter porcus,
Cic. & Virg. Porco cinghiale.
Aperio, ris, rui, pertum, perire. Ex-
pono, patefacio, palam facio, illu.
ftro, aditum facio, emergo,
refero,
deciaro, indico, demonftro, explico,
pando, detego, inftituo, Cic. Apri- Apodyterium, rii, n. g. Cic. Stanza,
re, rivelare, manifeftare, efplicare, o luogo da lafciar i drappi, quando
Scoprire,dichiarare. aperire enigma. fi va in tufa, Spogliatorio.
Plaut. Dichiarare una sentenza dub- Apographon, phi, n. ge. Plin. Efem-
biofa, e ofcura. Item vulnerare, Ju- plare, eftratto, copia trascritta.
ven. Impiagare. Item Spogliare.Cic. Apolis, lidis, m. g. Mart. Bandito,
Aperte, adverb. qualitatis, plane, non bandeggiato.
obfcure, non diffimulanter, Cicer. † Apollineus, ea, um. Di Apolline.
Apertamente, manifestamente, chia- Apollo, linis, Apolline. Is celebris
claruit in orbe ob allata commoda;|
nam & primus fuit Auctor carmi-
nis, præfes augurii, fagittas jacu-
landi peritiffimus excelluit, Medi-
cinæ artem calluit, citharamque
chordis aptatam invenit.
Apologatio, tionis, fœ. gen. Quint.
Racconto di favole.
Apologus, gi, m. gen. Fabula, in
qua bruta animalia inducuntur lo-
quentia.

ramente.

Apertus, ta, tum, partic. & nomen ex
particip. Patens, manifeftus, planus,
ante oculos pofitus, Cicer. & Virg.
Manifefto, aperto, jcoperto, fchiet-
to, pectus apertum, Cic. Un cuore
fchietto, apertior, & apertiffimus.
Cic. Più aperto, o manifefto.
Apertura, æ, f. g. L'apertura, Vitr.
apertio. item Var.
Apes, is, f. g. Ape. Virg. Vide apis.
Apex, picis, m. g. Vi. Cima della be-
retta, o fommità di qualche cofa.
La cresta de gli uccelli.
Apexabo, Onis inteftinum fanguine
pienum, Boldone, fanguinaccio.
Aphractum, ti, n. g. vel aphractus, ti,
m. g. Cic. Brigantino,barca coperta.
Aphrodite, tes, fe. g. Venere: unde
Hermaphroditus dictus eft ab Her-
me, & phrodite, qui partim mafcu-

[ocr errors]

Apophafis, Budæus, Inventario.
Apophoreta, torum, n. gen. n. plur.
Suet. Bona mano, dono, che fi fa in
principio di anni, doni jaturnali.
Apophthegma, matis, n. gen. Cicer.
Brevi parole con sentenza profonda.
Unde Martialis fic infcripferat 14.
librorum epigram. qua quidem con-
ftant folis diftichis.
Apoplexia, xix, f. g. Celf. Il cader
cader

cotta.

t Appoxionemus, mi. Che lava le for-
didezze del corpo.

Apparate, adverb. qualit. Cic. Соп
grande apparecchio.
Apparatio, tionis, f. g. Cic. Appara-
to, ed apparecchio.
Apparatus ta, tum partic. idem,
quod paratus, Cic. Cofa apparec-
chiata. apparatus homo Cic. Ap-
parecchiato a far qualche cofa, e a
rispondere.

[ocr errors]

Apparatus, tus, ma. gen. Magnificen

tia. Cic. Apparecchio, apparato magnificenza. Magno cum apparatu ad dicendum accedere, Venire a parlare con grande apparecchio, o magnificenza.

Apparço, res, rui, rere, idem, quod videor, exifto, exto, eluceo, emineo, in confpectu fum, adfum, Cic. Parere, Aimari, prefentarsi, apparive. Aliquando fignificat ex improvifo apparere, Cicer. Comparire all' improvifo.

Apparet. Imperfonale, Terent. Si di-
motra.

Apparitio, tionis, f. g. Cic. Appari-
zione, apparenza.
Apparitor, toris, maf. ge. Verb. Sa-
telles, ftipator, minifter, Cic. Mi-
niftro di Giudice, portinaro, coman-
datore. Forte idem, quod accenfus,
vide fupra Accenfus.
Appariturą, æ, f. g. ipfum minifte-
rium apparitorum, Sueton.
Apparo, ras " rare comparo, & pa-
ro, Cic. Fare apparecchio, apparec-
chiare. Coenam apparare. Terent.
Apparecchiare la cena,
Appellatio, tionis, fęm. gen. com-
pellatio, Cic. Provocazione, appel-
lazione.

Appellator, toris, m. ge. Cic. Colui
che nomina, o appella.
Appello, las, lare, nomino, nuncupo,
compello, alloquor, aliquem nomi-
ne affari, Cic. Parlare, nominare,
appellare da un giudice all' altre.
Te appello, Cic. Dico a te. appella-
re Deum. Cic. Chiamare Dio in te-
fimonio. appellare folum Plin.
Lavorar la terra. Item accufo. Ac-
cufare. Livius,aliquem de proditione
appellare, Accufare alcuno di tradi-
mento. Item volo aliquem auxilii,

tua

[ocr errors]

aut teftimonii gratia, appellare debitorem eft rem debitam ab illo exigere, Quint. Appello, lis, puli, pulfum, pellere applico, applicare, menar a porto, arrivare, giongere, venire, attendeve. Appellere animum idem, quod applicare animum, Ter. at tendere, item compello, aut adduco, incitare, Pla. Appendeo, es, appendere, attaccare, vide appendo. Appendo, dis, di, fum, dere, anne&to, & pendo, Cic. attaccare, impiccare, fefpendere, appendere, appendere aurum, vel pecuniam, Cic. pejar l'oro, o danari, item folvo,

pagare. Appendix, cis, f. g. additamentum, Cicer. aggionta, dipendenza, appendenzi, pertinenza.

Appendix, genus fpinæ dictum quod baccas puniceas habeat a fe pendentes, quæ & ipfæ appendices

nominantur. Pl. Appendicula, la, f. ge. Corollarium, Cic. aggionta piccola. Appenfus, fa, fum, partic. Cic. pesato, aurum appeufum, Liv. oro pefato. Appetens, tis, omn. g. avidus cupidus, Cicer. defiderofo, bramofo, avido, che defidera

[ocr errors]

Appetentia, tiæ, f. gen. Cicer. appe

tite. Effrænata appetentia, Cicer. appetito difordinato. Appetitio, tionis, f. ge. defiderium

cupiditas, Cic. appetito, defiderio, defio, brama di qualche cofa. Appetitus, tus, m. g. Verb. appetentia, Cicer. affezione, appetito di male. Appeto, tis, tivi, titum, tere, reputo, expeto, accedo, Cic. defiderave, appetive, bramare difordinatamente affalive, avvicinarsi, ap petere genas, Ovid. grifare le guancie con le unghie. Nox appetit. la fera fi avvicina. Me appetivisti, Cicer. fei andato verfo me. Appiana poma, Plin. appiani pomi, appioli.

[ocr errors]

navi vicino a terra. ad aliquid fe,
applicare, Cicer. darfi, applicarsi a
qualche cofa. Vel cum dativo con-
ftruitur: applicare animum ftudiis,
studiare.

Applodo, vide applaudo.
Apploro,ras,rare, compof. ex ad,& plo-
ro, Hor. piangere appreffe alcuno.
Applauda, æ, f. ge. Gell. furfur, feu
purgamentum frumenti, levior ap-
plauda, Nævius, più leggiero, che
la paglia.

Appluo, pluis, plui, pluere, Plin.
piovene vicino.

[ocr errors]

Applumbo, bas, bavi, batum ba-
re, Val. impiombare.
Appono, nis, fui, fitum, nere, af-
fingo, addo, adfcribo, Cic. & O-
vid. mettere appreffo, apporre. No-
tam alicui rei apponere, Cicer. far
un fegno a qualche cofa. Calumnia-
torem apponere, Cic. fubornave un
calunniatore.

Apporto, tas, tavi, tatum, tare, affero,
Cicer. arrecare apportare, porta-
re, condurre. Quidnam apportas?
Ter. che hai di nuovo?
Apposco, fcis, appofci, scere, Te-
rent. domandare alcuna cofa, oltre
di quello, che ci viene.
Appofite, adverb. qualit. apte, accom-
modate, Cic. acconciatamente, pro-
priamente.

Appofitio, tionis, f. g. Cicer. gionta,
avvicinamento.

ratum, opera fatta con celerità. Appropinquo, quas, quavi, quatum, quare, accedo, advento, prope, vel propius accedo , prope fum, adfum, prope adfum admoveo. Cicer. appropinquarfi, accostarfi avvicinarsi. Hyems appropinquat, Cæf. Il verno fi avvicina. Appropinquatio, tionis, fœ. gen. acceffio, Cicer. avvicinamento. Appuli, lorum, m. gen. num. pl. Puglief popoli.

Appulfus, fa, fum, part. idem, quod
in portum ductus, Cicer. condotto,
o menato in porte.
Apricitas, tatis, f. g. denom. ab apri-
cus, Cicer.

Apricus, ca, cum, Virg. efpoflo al Sole,
Homo apricus, Perf. Uomo, che ha
piacere di far al Sole. apricus dies,
giorno di bel Sole, avis aprica, Col.
Uccello, che fa al Sole.

Apricor, caris, vel care, catus fum,

catum, cari, ad folem manco, Colum. ftare al Sole, e riscaldarf. Aprilis, lis, m. g. Aprile mefe. Aprilis, & hoc Aprile, Cicer. cosa d' Aprile.

Aprinus, na, num, Plin. cinghiali no, cinghialina, di cinghiale. Apronare in genua, inclinari, Apul. inginocchiarfi, ginocchiarfi.

Appofitus, ta, tum, aptus, accommo-
datus, propinquus, finitimus, Cic. ac-
concio, convenevole,ben fatto, concor-
devole, poto appreffo, avvicinato.†
Appotus, Plaut. bevuto bene.
Apprehendo, dis, di,fum, dere, arripio,

appeto, capio, intelligo, Cic. in-
tendere, pigliare, prender con mano.
Apprime, adv. valde, multum, per-
quam, Cic. fopra tutto, in prima.
Molto grandemente. apprime utile,
Ter. molto utile.
Apprimus, a, um inufitatum fere,
Gell. lib. 7. longe primus.
Apprimo, mis, preffi, preffum, primere,

.

Appia oppidum, Pontemolo nei nomi compof. ex ad, & premo, Plin. pre-
antichi, e moderni.
mere una cofa con l'altra, chiudere.
Appianum, ni, coloris viridis ge-Approbatio, tionis, f. ge. comproba-
nus, Plin.

tio, Cicer. confermazione, l'appro-
Appiago, gis, exi, a&tum, compof. ex vare, il conjentive.
pango, adjungo, Cic. aggiongere. Approbator, toris, m. g. Verb. com-
Appingo, gis, xi, &tum, dipingere probator, auctor, Cic. chi approva,
appre To, Hor. ex ad, & pingo. e conferma.
Applaudo, dis, & applodo, Pla. bat- Approbo, bas, bavi, batum, bare,
ter le mani una con l'altra, per qual- laudo, comprobo, auctoritatem a-
che novità, che piace.
licui rei tribuo, Cicer. approvare,
Applaufor, foris, m. g. Plin. Jun. che far buono, confermare. Opus appro-
applaude col batter delle mani. bare, lodar un'opera.
Applaufus,fas, m.g. Verb. favor popu-Approbe, adverb. valde probe, Gel.
laris, Cic. applauso, fegno d'allegrez-
za, che fi fa col batter delle mani.
Applicatio, tionis, f. g. animi adjun-
&tio, Cicer. applicazione.
Applicatus, ta, tum, Cæl, arrivato, ag-
gioto,occupato in qualche maneggio.
Applicitus, a, um, idem, Plaut.
Applico, cas, cui, citum, & appli-
cavi, idem, quod confero, adjun-
go, appello, Cic. & Ter. & Virgil.
Applicare, venire, far arrivare, ap-
plicare naves terræ, Liv, condurre le

affai bene, molto bene.
Approbus, ba, bum, Cel. molto buono.
Appromiffor, foris, m. g. Verb. Ulp.
chi fi obbliga, efa ficurtà, fidejuf
for, ris.

Aprutium, ''Abruzzo nel Regno di
Napoli.

Apfis, fis,f. ge. piegatura della vuota.

Item fornix ædificii cujufcunque. Pro eodem dicitur abfis, quod vide fuo loco.

Apfus, fluvius in Macedoniæ parte ad mare Adriaticum, il fiume Alpro, Cæl

com

Apte, adverb. qualit. appofite, ac-
commodate, congruenter, Cic. ac-
conciamente, propriamente.
Apto, aptas, vi, tum, tare, Cicer.
addastare, acconciare, accomoda-
re, apparecchiare, attaccare
mettere aptare fe pugnæ, Virgil.
prepararfs al combattere.
Aptus, ta, tum, conveniens, appofitus,
idoneus, confentaneus, accommoda-
tus, quod decet, Cic. atto, acconcio,
accommodato,a propofito, convenien-
te,idoneo, aptus verbis, Cic. chi ufa
pavole accomodate,e proprie. item ne-
ceffarius, Cic. neceffario, item incli-
natus, Cic. inclinato, natura aptum
elle, effer inclinato ad alcuna cofa.
item proportionatus, proporziona-
to. Cicer. de Off. 1. apta compositio
corporis, un corpo proporzionato,
cioè bello, vide fupra apifcor.
Apua, apuæ, f. gen. Plin. Pefce nato
di pioggia.

Apuani, Ligures funt, tefte Liv. Popoli di Potremoli, nel Genovesato. Apud, prap. ferviens accufat. idem, quod prope. Cic. preffo, appreffo Apulia, La Puglia, nella breve defcrizione del Mondo.

Appromitto, tis, fi, fum, tere, idem
ac pro alio promitto, Cic. far piez-¶
zo, far ficurtà, promettere per al-
tri, far la piezzaria.
Appropero, ras, ravi, ratum, rare
propero, Cic. appropinquavfi, acco-Apyrinus, adjectiv. ut apyrina mala.
starfi, avvicinari. Opus apprope- Plin. pomi granati dolci.
C
Aqua,

pueris, da fanciullo a pueri-
tia, dalla fanciullezza.
Apus, hujus apodis, f. g. Plin. forte
d'uccello.
"

[blocks in formation]

Aqua pigra, Plin. acqua lenta, grof-
fa, cedo aquam manibus, Plaut.
dammi l'acqua alle mani.
Aqua rofacea, acquarofa.
Aquala oppidum, Acquapendente, nei
nomi antichi, e moderni.
Aquæductus, tus, m. ge. Cicer. con-
dotto di acque.

Aquagium, gii, ne. gen. condotto di
acqua.

Aquileja, Aquileja, nei nomi antichi,
e moderni.
Aquilex, legis, m. ge. Plin. Maestro
di trovare le fortive di acqua, colui,
che raccoglie l'acqua.
Aquilegium, ii, n. gen. aquæ colle-
Atio, Plaut.

Aquilifer, ri, m. g. Cæf. chi porta l'
infegna dell' aquila.
Aquilinus, na, num, Plaut. aquili-
no, di aquila.

ras, Cic. Lavoro di terreno, itema
Cic. fumitur pro ipfo campo, qui
aratur, 5. Verr. relinquet arationes,
id eft agros.
Aratiuncula, læ, f. g. diminut. Plaut.
picciola terra da arare.
Arator, ris, mafc. gen. Verb. Colo-
nus, bubulcus, Cic. aratore, Du-
rus arator, Virg. lavoratore fermo
alla fatica. fed fciendum eft dici
tam de bove, quam de homine bo-
vem deducente,

Aratro, ras, ravi, ratum, rare, five
artro, as, elifa vocali, a, Plin. ro-
vefciare, Tof. arare il terreno poż
ch'è nata la biada.
Aratrum, tri, ne. ge. Cic. lo aratro,
o verfore.

Aquilonia, Anglona,nei nomi antichi,
e moderni.
Aquilo, nis, m. gen. Septentrionalis
mundi pars, & ventus ex ea flans,
Cic. Borea, vento, aquilone fecun-
do agi, Hor, aver vento profpero.
Aquilonaris, & hoc aquilonare, Cic.
Aquilonare, fettentrionale.
Aquilonius, nia, nium, idem, quod
aquilonaris Plin. Hyems aquilo- Aranfia, Aurège Città nei nomi proprį.
nia, Plin. Il verno, nel quale re-¶ Araxes, fluvius Armeniæ, eodem in
gna molto il vento Borea.

fco. color aquilus, Suet. color fofco.
Aquinarius, rii, m. g. Pompon. vafo
da portar acqua.
Aquipenfer, vide acipenfer.

Aquifgranum, Aquifgrana, nei no-
mi proprj.

Aquitania, Guafcogna nella breve
defcrizione del Mondo.
re-Aquor, ris, vel aquare, tus fum, a-

Aratus, particip. ut arati agri, Ovid. campi lavorati.

monte, in quo Euphrates nafcitur. Arbila, æ, f. g. Feftus, idem, quod pinguedo corporis, grasso. Arbiter, tri, mafc. gen. Præfens teftis, difceptator domefticus, honoraria amici opera, Horat. arbitro. Forma arbiter, Ovid. giudice di beltà. Capere arbitrum, Teren. prender alcuno per arbitro. arbiter differt a judice, quod judex eft magiftratus quidam ordinatus in civitate; arbiter vero is, qui eligi. tur communi confenfu duorum litigantium, cuilis ipforum judicanda permittitur,

Aqua intercus, cutis, f. ge. Cic. hy-Aquilus, la, lum, Feit. Plaut. Suet. fo-
drops, idropifia.
Aqualiculus, li, m. g. albio da porci,
item venter, Perf. la panza.
Aqualicus, i, m. g. alvus, la panza,
item, budella grossa.
Aqualis, lis, m. g. Var. forte di vafo
per dare l'acqua alle mani.
Aqua mulfa, acqua cotta col miele,
o altra cofa dolce. Juvat autem ad
frigerandas vires, ad leniendam fto-
machi afperitatem, ardorem oris
& fpiritus retentionem propter ar-
tum pectus propandit, vocem ita
lenit, ut fuaviflime feriat aures.
Aquariolus, li, m. g. Feftus, ruffia-
nello, ragazzo di meretrice.
Aquarium, rii, n. g. Cat. acquario,|
vafo da abbever are.
Aquarius, ria, rium, adjectiv. Plin.
cofa, che appartiene all'acqua, ut
cotes aquariæ, Plin. pietra d'acqua
per agguzzare.
Aquarius, rii, fubftant. Signum cœ-
lefte & vas fundens aquas, Cic.
il fegno celefte,che fi chiama Acqua-
rio, ed anche colui, che dà l'acqua
alle mani, o che porge acqua.
Aquaticus, tica, cum, adject. ut a-
vis aquatica, Plin. acquatico uccel-
lo, che vive nell'acqua, aquaticus
aufter, Ovid. Vento, che mena piog-t
gia, Oftro, o Sirocco.
Aquatilis, & hoc aquatile, Natans

quatum, aquari, Virg. cavare, por-
tar acqua, andar per acqua.
Aquo, as, activum, & aquor paffi-
vum, Virg. inacquare, adacquare.
Aquofus, fa, fum, Liv. pieno di acqua.†
Aquula, la, f. g. dimin. ab aqua, exi-
gua aqua, Cic. acquetta, acquarel-
la, picciola acqua.

aquarum incola, Cic. acquatile, di
acqua, o che vive nell' acqua.
Aquatio, nis, f. g. Verb. Liv. luogo,†
dove i va a pigliare acqua.
Aquator, ris 2 mafc. gen. Verbale
Liv. chi va per acqua per fervire
all' efercito.
Aquatus, ta, tum, adject. ab aqua,
Plin. adacquato, inacquato, umi-
do di acqua.

Aqueus, a, um, che appartiene all' ac-
qua,e fatto dell'acqua, color aqueus,
colore, che rappresenta l'acqua.
Aquifolia, liæ, f. gen. Plin. arbore di
fchiata di ilice.

Aquila, la, f. g. ales nuncius Jovis,
Cic. Aquila.

A

Aquila offifraga, forte di Aquila, che rompe, e spezza le offa.

A R

ARM. P. apud antiquos, arma pu

blica.

Ara, ræ, f. g. altare, pulvinar, Virg.
Cic. altare, in aram confugere, Cic.
ridursi alla Chiefa per effer ficuro
Ufque ad aras effe amicum, fare per
l'amico, quanto porta la coscienza.
Arabia, Regio inter Judæam, & Æ-
gyptum, Arabia nei nomi proprj.

Tres numerantur Arabiæ, Felix u-
na, Petræa altera, tertia Deferta. A-
rabia odoribus perdives eft, ubi na-
fcitur thus: ita dicta, ut quidam
volunt, ab Arabo filio Apollinis.
Arabicus, a, um, Arabico, dell' A-
rabia, qui & Arabus dicitur, & A-
rabs. Arabice, a ufanza di Arabia.
Arabilis, & hoc arabile, a verbo aro
ras, Pl. facile da araré,e da lavorare.
Aranea, neæ, f. ge. Virg. ragna, O-
vid. tela, tela di ragno.
Araneola, læ f. gen. dim. Cic. pic
ciol ragno.
Araneus, nei, Plin. ragno,e aragno, Pet.
Araneolus, i, m. g. picciol ragno, Virg.
in culice.

[ocr errors]

Araneofus, fa, fum, Plin. pieno di
ragni, o aragni, o delle tele dira-

gno.

Arar, la Sena fiume nei nomi proprj.
Aratio, nis, f. ge. Verbale, ab aro,

[ocr errors]

Arbitramentum, ti, arbitrio, volere.
Arbitraria poena, caftigo a voler d'

alcuno.

Arbitrarium, adver. Plaut. Senza dubitazione.

[ocr errors]

Arbitrarius, ria, rium, Feftus, cofa in potere dell' arbitrio. Arbitratus, tus, m. g. arbitrium, voluntas, Cicer. parere, voglia, avvifo, opinione. Arbitrium, rii, n. ge. arbitratus, voluntas, libido, amicum & honorarium judicium, ut difceptatio aut fententia arbitri, Cic. fentenza arbitraria, parere, e voglia, giudizio dell' arbitro, avvijo, opinione, piacere, appetito. Arbitrium facere de aliquo, Horat. far giudizio di alcuno. Nutu, & arbitrio Dei omnia reguntur, Cicero. il tutto f regge per la volontà di Dio, arbitrium liberum, la volontà libera cum poteft operari, aut non operari; pro quo Cicero aliquo loco dixit voluntatem liberam de fatis, quæ introducunt caufarum fortem. Sempiternam hi mentem hominis voluntate libera fpoliant, ideft libero arbitrio, lo privano del libero arbitrio, o fua volontà libera. Arbitror, ris, vel trare, tratus fum, tratum, trari, cenfeo, judico, Cic. dar fentenza arbitraria, penfare, giudicare, ftimare.

Arbor, ris, f.g. Virg. albero, arbore,

albore, Pet. infelix arbor. Plin. al-
bero infelice, che non produce frutto.
affurgere in arborem, Plin. crefcere
come albero. Pro codem arbos.
† Arbo-

« PreviousContinue »