Page images
PDF
EPUB

& ejufmodi, idem quod plumeus, di piuma.

Plumarius, rii, m. g. ricamatore. Piumatile, lis, Pla, piumazzo. Plumatus, ta, tum , pennatus, Cic. coperto di piuma. Plumarius, ria, rium, di piuma, opera di ricamo.

Plumella, culcitra, aut quid aliud ex plumis, Greg. Tur.

Plafquam, ultraquam, Cic. in Ep.
Fam. più che.

Plutei, gabbioni da combattere.
Pluteus, ter, m. g. Plau. tavola, Sopra
la quale fi fcrive, ripofitorio da libri,
e macchina da batter le muraglie.
Pluto, Saturni filius ex Ope conjuge,
Frater Jovis, & Neptuni.
Pluvia, viæ, foe. gen. Imber, Cic. &
Vir. pioggia.

Carm. ut pluvia aqua, Plin. acqua pio giana.

Plumefco, fcis, fcere, Pl. comincia-Pluvius, via, vium, Plin. & Hor. l.1. re ad aver piume. Plumipes, dis, Adject. Cat. chi ha piuma ai piedi.

Plumbago, ginis, f. 2. Vena plumbi, item nomen herbæ fimilis iapatho, la miniera, o vena del piombo, dove fi cava il piombo.

Pluviale, & pluvium, veftis, quæ contra pluviam geftatur. Pluvialis, & hoc ie, Col. piovofo, piovano, di pioggia pluvialis dies, Colum. giorno piovojo.

Plumbum,bi,n.g.Pli.l.34.c.26. piombo.Pluviofus, fa, fum, Plin. l. 18. c. 13. Plumbeus, bea, beum, Cic. di piom piovofo.

fes Cereri.

P N

bo. Item pro hebete, rudi, & ob-Plynea, Nili infula, hinc Plyneæi pop. tufo, Cic. ignorante, da poco plum-Piynteria, dies fefti apud Athenienbeo juguiare gladio, Cic.convincere alcuno con leggero argomento.ingenium plumbeum, idet obtufum, & hebes, fpirito tardo, e duro nell' apprendere. Plautus dixit iras plumbeas pro graviffima ira.. Plumbo, bas, avi, ferrumino, conferrumino plumbo conglutino, Plin. impiombare.

Plumbarius, ria, rium. Idem, quod plumbeus, Plin

Plumbofus fa 2 fum, Plin. chi ha mefcolato piombo.

T Plumbarius, ii, qui ex plumbo facit opera.

Plumbata, tæ, Vir. palla di piombo. Plumbatura, ræ, f. g. Caffius

P Neuma, hujus atis, n. g. Spirito,

vento, soffio..

Pneumaticus, ca, cum, organa pneumatica, Pli. 1. 19. c. 4. organi fuonati con vento.

[merged small][merged small][ocr errors]

che porge vina in tavola. im-Pocenium, fictum verbum, comeffatio facta poft cœnam Bud. Herm. Barb.. Poculum, li, n. g. Scyphus, Cic. & Vir. 11. Æn. coppa, tazza, vaso da bere, bevanda, beveraggio. pofcere majoribus poculis, cit poculis magnis, & pienis convivas invitare ad biben dum, far brindisi ad alcuno. Pocillum, li, ne. gen. parvum pocu

piombatura, faldatura con piombo. Plumbatus, a, um id cui plumbum eft applicatum. Plumo, as, avi, atum, are, far piuma. Plumeus,ea,cum, plumiger, & plumifer, piumofo, abbondante di piume. Plumefco,is,ere, pennatus fio, Pli. aver piume, o cominciare adaver piume. Plumiger, ra, rum, gerens plumas, Flumifer, unde Avis plumifera, che porta piume, pieno di piume. Pluo,is,luvi, & plui, plutum, luere, Cic. 1. 2. de Nat. Deor. & Virg. 4. Geor. piovere. Conftruitur quandoque cum ablativo, ut piuebat lapidibus, Liv. 1. 6. Bell. Mac. quandoque cum accufativo, ut pluit terram, 1. 20. ab urbe. tpluralis, le, quod ad plures pertinet, chi s'afpetta a molti. ut numerus pluralis apud Grammaticos eft, qui ad plures refertur. Pluraliter, Adverb. a più.. Plures, & hæc ra, plur. nu. Cic. più. Plurifariam adverb. a molti modi Svet. in Tiberio.

[ocr errors]

Plurimifacio, cis, feci, factum, æftimo plurimi, io ftimo affaiffimo, tener in grandiffima ftima, o conta. Plurimus,ma,mum,fuperl. multus,Cic. & Virg. Æn. moltiffimo, affaifimo. Nox plurima, Virg. notte lunga. Plurimum, Adverb. permultum, Cic. molto, la più parte del tempo. Plus, ris, n. g. magis, amplius, Cic. Ter. più, d'avvantaggio. Plufculum, paulo plus, Cic. alquanto più un poco più.

lum,

Dim. Plin. vajetto da bere, tazzetta, coppetta. Poculentus, ta, tum, five potulentus ta, tum, Cic. 1. de Nat. Deo. che fi può bere, ogni cofa buona da bere. Podagra, græ, f. ge. Dolor artuum, dolores pedum, Ovid.. Cic. podagra, gotta nei piedi. Podagricus, ca, cum, & podagrofus, Plin. gottofo.

Podager, gra, grum, idem quod podagricus, Claud. Epigr. 30. gottofo, che patifce la gotta. Podagrofus, fa, fum, podagra laborans, podagricus. Piin, gortofo. Podex, cis, ma. ge. Juv. foro tra le natiche.

Podiarius, qui eft inter mimos, Gloff. Ifid.

Podifmus, dimenfio pedibus facta. podium, dii, n. g. Svet. poggio, poggietto, poggiolo, Sporto della caja. Poema, tis, n. g. & poemata, tum

fugere,Ci. Scampare il caftigo.Penam fuftinere, Cic. Japportare il caftigo. luere pœnas, dare pœnas, pendere pœnas, ideft puniri, effer caftigato. Exigere pœnam, expetere penam, domandare, che fia caftigato. fic repetere pœnas, & multa alia facilia, caftigare, punire. Poenalis, & hoc le, ut poenalis opera, Pii. fatica affegnata per castigo. Penarius, a, um, idem, quod penalis, ut penaria actio, Qui. cofa pertinente alla pena, e caftigo. Penitet, tebat, tuit, tere, Dolore affici, vel angi, Cic. pentirfi. Penitens, tis, Adject. Cic. che fi pente. Poenitentia, tiæ, f. g. Plin. Jun. 1. 27. c. 32. penitenza, pentimento. Poefis, fœ. ge. poema, poetica, Cic. poema, poesia, Hor. arte da poeti. Poeta, tæ, m. g. poetica peritus, Cic. 3. de Ora. Virg. 2. Eclog. poeta. Poetice, ces, f. g. Faciendorum verPoetica, cæ, fuum ratio, Cic. l'arte di comporre verft, poetica. Poetice, Adv. poetarum more Cic. poeticamente. Cic.. de Orat.

Poeticus, ca, cum

[ocr errors]
[merged small][ocr errors]

di poeta. Poetria, triæ, f. gen. Cic. pro Cœl. donna, che fa l'arte di comporre verfi, poetessa.

[ocr errors]

Poctor taris, atus fum, apud Ennium, ideft carmina compono, poetam ago, far verfi.

Pogonia, vel pogonias, nie, Plin. cometa barbuta.

Pol, jurantis. Adv. ideft per Pollu cem, Plaut. in Amph. per Dio. Pola, Iftriæ urbs a Colchis condita,

Julia pietas a Plin. vocatur, Pola. Polemon, Philofophus fuit Athenienfis. Polemonia, niæ, Plin. 1. 25, c. 6. erba polimonia.

Polenta, tæ, f. g. Var. polenta, che fi fa di farina bolita con acqua Polentarius, a, um, quod pertinet ad

polentam, feu quod ex polenta fa&tum eft, Plau. cofa fatta di polenta. Polentia, Polenza Città del Genove Se, nei nomi proprj. Polia, lix, Ulp. armento di cavalli. Polimenta, orum, n. g. plur. a Fefto dicuntur tefticuli porcorum, cum caftrantur , quod ad fimilitudinem veftium poliantur, Plaut. in Men. tefticoli de' porci..

Polio, nis, m. gen. qui arma polit,

Firmic. 1. z. & Calliftratus 1. 50. Digett. chi lima, o fa le armi polite. Polio, lis, livi, litum, lire, orno', perpolio, Vir. polire, ornare, limare. Politus,ta,tum, Ornatus,perpolitus,Ci. polita, ornato. politulus, Dim. Cic. Polite, Adverb. Eleganter fplendide, Cic. politamente, orna tamente, con mondizia. Politura, ræ f. g. Plin. effo polire. Politia tiæ, f. g. Refpublica, Cre governo di Città, o Repubblica, politica, civile ftato di Rep.

[merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small]

Politior, oris, comparat: a politus, politiffimus, ma, mum, fuperlat. politus, ornatiffimus, comptiffimus, politiffimo, compitiffimo.

[ocr errors]

t politius, adverb. comparat. orna-
tius, comptius, più politamente
affai ornatamente.
pollen, nis, n. g. & pollis, nis, m.g.
Pii. fior di farina buratata, e quello,
che vola per lo molino. vide pollis.
polleo, les, lui, lere, poffum, valeo, l
Cic. in Parad. potere, valere, aver
poffanza, autorità. Pollere quæftu,
Plin. render gran guadagno .
pollens, tis, adject. Piau. chi ba gran
potere, e autorità.
pollentia, tiæ, fę. g. Plin. possanza,
potenza, autorità.

[ocr errors]

pollex, cis m. g. primus in pede & manu digitus, Cice. dito groffe della mano del piede.

[ocr errors]

0

tus, contaminatus, inquinatus, Cic.
& Virg. 3. Æn. Sporcato, infuccida-
to, imbrattato, macchiato.
polus, li, m. g. Vertex, Cic. Polo arti-
co, o antartico. polus mundi eft pun-
&tum in extremitate axis, quod im-†
mobile concipitur, cum celum fu-
per axe, & polis immotis convolvi-
tur in orbem, polus Articus, fepten-
trionalis, borealis. polo artico, cioè
quello, che noi vediamo. polus Antar-
ticus, auftralis, antartico, e nascofle
da noi. dicitur articus ab urfis majori,
& minori, ftellis circa polum, ar-
ctos enim apud græcos urfa.
polulus, adj. Čat. de re ruft. pochino.
polyanthemum, Pli. erba pie di corvo.
polycnemon, Plin. erba fimile all' ori-
gano falvatico.

polygala, la, vel etiam polygalon.
Plin. erba, che caufa abbondanza di
Latte alle balie.

polygenaton, Plin. erba figillo di Sa-
lamone..

Tpolygamus, qui, vel quæ multas
nuptias habuit.

pollicaris, & hoc are, ut pollicaris
latitudo, Pl. largo un dito groffo.
polliceor, ris, vel cere, citus fum
citum, ceri Verbum deponens
promitto, profiteor, defero, Cic. &
Ovid. promettere, e affermare.
pollicitor, ris, vel tare, tatus fum, ta-
tum, tari, Verb. depon. Frequentat.
Ter. affermare, e promettere fovente.
pollicitatio, tionis, fe.ge. promiffio, polymitus, ta, tum,ut polymita ve-
pollicitum, Cic. promeffa.
itis, pl. veste di più colori.

polygamia, multitudo nuptiarum,
multas fimal uxores habere.
¶ polygonius, a, um, multis angu-
lis conftans.

do, appendo, expendo, examino.
æftimo, Cic. 1. Off. pefare, confideva-
re, esaminare, ponderave. & per
translationem fignificat, vinco, vel
fupero, Cic. vincere, fuperare.
ponderofe, adverb. graviter, one-
rofe, gravemente, ponderofamente.
& comparat. ponderofius, & fuperl.
ponderofiffime.

ponderofus, fa, fum, Gravis, Cicer.
grave, che pefa molto.
pondo, indeclinab. n. g. Plaut. libra,
pefo di una libra.

pondus, ris, n. g. Gravitas, momentum, Cic. pefo, carico, gravezza di qualche cofa, pefo da pefare, autorità, efimazione. pondus habere, Cic. aver autorità, effere ftimato. Pondufculu, diminut. Col. pondus præterea ponitur pro multitudine, moltitudine. pone, poft, adver. & præpofitio ferviens accufativo cafui, Cic. & Virg. dappoi, di dietro, appreffo, dopo. pono, nis, fui, fitum, nere. Propono, depono, adhibeo, adjicio, colloco, Cic. 7. Ver. metter, poner, collocare, metter giù. ponere tempus in aliqua re, Cic. confumar il tempo in alcuna cofa. Ponere hominem, Hor.dipingere, fcolpir l'immagine d' un'uomo. ponere in judicio, Cic. Dire in giudizio. ponere aliquid in minimis, ideft putare, Ci. ponere orationem, i. dicere, Cic. dire. Cum venti pofuiflent, Virg.7. n. 1. ceffa vident. Pono preterea fignificat appono, ædifico. aggiongere, edificare. Unde pofitores dicuntur ædificatores, Ovid. 9. Met. pomerium, rii, n. g. Hortus arboribus pons, tis, m. g. Cic. & Caf. ponte. confitus, Cic. luogo piantato d' albe-T pontaticum, vectigal, quod in tranri fruttiferi, o luogo, dove si confervano i pomi. Plin. i 15. c. 10. pomarius, rii, m. g. Hor. venditore di frutti, fruttaruolo. pomerica Veftinorum. Seffa nei nomi antichi, e moderni.

pollicitum, ti, n. g. Idem, quod pol-polymixos, Mart. lampada da più fiolicitatio, Col. & Ovid.

pollicitus, a, um, particip. promefo. pollinarius, ria, rium, ut cribrum pollinarium, Plin. buratto, tamiggio. pollincere, pen. prod. eft farinam in piftrino lucrifactam dividere, a polline. unde polliatores,vide fuo loco,& poilinceo, vendere la farina del molino. pollincio, cis, ire, Plaut. governare i corpi morti.

pollinetura, ræ, f. g. a pollincio, id. eft cadaverum unctio.

pollinatoria, pulvinaria, arcæ mor-
tuorum, Gloff. Ifid.
pollinator, toris, m. g. pizzica morti.
pollinetum, ubi cadavera ponun-
tur, Gloft. Ifid.

pollintor, ris, m. g. Cat. chi buratta,
o tamiggia.
pollintio, nis, fe. g. Verb. a pollin-
ceo, quod eft farinam in pistrino
dividere, Cat. la vendita, o il ven-
dere della farina del molino.
pollis, inis, & pollen, nis, flos fa-
rinæ, idem, quod pollen, fior di
farina burattata.
pollubrum, bri, n. g. pelvis, aut vas
ad lavandas manus, aut pedes, ca-
tino, Liv.
polluceo, ces, xi, &tum, cere, Pla.
apparecchiare convito magnifico
Col. dar gran luce.
pollucibilis, & hoc cibile, ut polluci-

bilis cena, Macrab. convito fontuofo. pollucibiliter, Adv. Pl. fontuosamente. pollutum, ti, neu. ge. Plin. convito magnifico.

pini.

polypus, pi, vel polypodis, ma. gc..
Cel. malattia nel nafo, polpo pefce.
poly pofus, fa, fum, Mart. chi ha tale
malattia nel nafo.

pomeridianus, na, num, postmeridia-
nus, Cic. doppo mezzo di pomeridia-
na deambulatio, il passeggiare dopo
mezzo di .

pomifer, ra, rum, Col. chi porta po-
mi, o frutti.

pomilio, nis, m. g. Pli. nano, nanino.
pomoerium, rii, n. g. dictum eft, quafi
poftmurium, & eft locus cum extra
muros, tum intra, in quo neque ædi-
ficare, neque habitare fas fuit, Liv.
1. 1. Spazio tra le mura, e le foffe della
Città, dove non si può fabbricare.
pomona, næ, f. pomorum Dea, ada-
mata a Vertumno, ut fabulatur Ov.
14. Metam. la Dea dei pomi.
pompa, pæ, f. g. fpectaculum, folemnis

apparatus. Cic. folenne apparecchio.
pompa funeralis, Liv.pompa funerale.
pompejana civitas, Alba nei nomi an-
tichi, e moderní.

pompilii forum, Poppi, nei nomi an-
tichi, e moderni.

pomum, mi, n. ge. Plin. & Prop. po-
mo, ogni frutto da mangiare. Hinc
pomofus, fa, fum.

poluo, luis, lui, lutum, luere. Vio-
lo, contamino, fœdo , perverto,
conturbo, inquino, macula afficio. poma mitia, Horat. frutti maturi.
Cic. infuccidare, Sporcare, imbrat-pomus, mi, f. ge. Arbor pomifera,
tare, macchiare, e bruttare. Dant. Plin. pomaro.

pollutus, ta, tum, fœdatus, macula- pondero, ras, ravi, ratum, rare, pen

fitu pontis datur, Ammon. ponticulus, li, m. g. parvus pons, Cic. 5. Tufc. ponticello. pontifex, ficis, maf. gen. Antiftes, cæremoniarum, & facrorum auctor, & magifter publice religionis, Cic. ad Att. 1. 4. Miniftro in cofe divine, Pontefice, Papa, Summus Pontifex, Pontifex Romanus, Chrifti D. Vicarius, Papa, Sommo Pontefice. Pontificalis, & le, Pontificius, Cic.da Pontefice, Ponteficale, Papale. Cęna pontificalis dicebatur cena opipara, & adipalis. vide adipalis fupra fuo loco, cena Splendida. Pontifi calis honor, Ovidius, jus pontificale, item facrum pontificale, Cic. & varia alia fimilia. Pontificatus, tus, m. g. Ampliffimum Sacerdotium, Cic. de Arufp. refp. Pontificato.

Pontiacium, cii, neu. Gell. uffizio, e autorità di Pontefice. Et pontificia in plurali, ge. ne. Cic. 5. de Nat. Deor. libri, che trattano delle cerimonie de' Pontefici.

+ Pontificium jus, poteftas ampliffima
Pontificis, poteftà di Pontefice.
Pontificius, a, um, pontificalis, Cic.
che ferve, o conviene, o pertinente a
Pontefice, di Pontefice.

† pontinus, vir fortiffimus laborum, pe,
riculorum, confiliorum. Cic.focius.
ponto, tonis, m. g. Caf. pontone, o fab-
brica da paffare un fiume.
pontus, ti, m. g. Mare, Cic. & Virg.
Eclog.

[ocr errors]

Eclog.8. Mare. Pontus Euxinas, pars illa maris mediterranei ultra Conftantinopolim, Hellefpontum, & ejufmodi; pontus enim proprie eft pars Maris Mediterranei, quod Hellefpontus appellatur, a cafu Helles fic dictum, quod extenditur a palude Meotide ufque in Teneduni. Pontus præterea eft nomen provinciæ, quo relegatus fuit Ovidius, il paefe,dove Ovidio fu rilegato. popa, a, m. g. popæ dicebantur, qui victimas venales habebant, & qui eas ligabant, & mactabant. Prop. Svet. Perfus chi vendeva animali per effer offerti in facrificio. popanum, ni, n. g. placenta lata, cibi genus, quod diis offerebatur. Juvenal. Sat. 6. una forte di pane, che s'offeriva agli Dei. popellus, li, m. g. Dimin. plebecula, Perfius, Hor. picciol popolo. Popina, næ, f. g. culina, Cic. cucina, e bottega, e luogo di venditore di cofe cotte, come di lucanicari.

[ocr errors]

popinarius, popinæ dominus. Lampridius in Alexandro Severo. popino, onis, ma. ge. Horat. cuoco cucinatore, e leccardo. popinor, naris, nari, Jul. Capitolinus, trangugiare, divorare. popinatio, nis, f. g. Gell. divoramento. popinalis, e, quod ad popinam fpe&tat, di cucina.

poplex, tis, ma. g. pars pofterior genu, Cicer. la parte del ginocchio, detto garette.

populabilis, & hoc populabile, Ov. 9. Meta. da poter vovinare, defertare, o foggetto ad effer faccheggiato. Populabundus, da, dum, Liv. lib. 8. chi va faccheggiando, ftruggendo per li campi.

popularis, & hoc populare, Vulgaris, populi ftudiofus, Cic. del popolo, popolare, plebejo, vile. Civis popularis, Cic. Cittadino grato al popolo, e che lo favorisce. popularia, apud Svetonium in Domitiano dicuntur loca in theatro, ubi plebs fedebat, luogo nel teatro, deve entrava il popolo. popularitas, tatis, f.g. Pl. Jun. umanità del popolo, fratellanza, affabilità, o amicizia tra le perfone d'un paese, favore, o amore, che porta il popolo. populariter, adv. Vulgo, populi more, Cic. in fomn. Scip. volgarmente, af fabilmente, umanamente, con confenfo, o grazia, o favore del popolo, all ufanza del popolo. populatim, adv. per populos, Apul. per tutto il popolo, di popolo in popolo. populatio, tionis, fę. gen. Plin. Liv. Saccheggiamento.

populor, laris, lari, diripio, vexo, porricio, cis, cere, Virg. lanciare lont Verbum deponens, Cic. & Caf. 7. tano. Bell. Gall. depredare, fruggere, fac-porricere autem est verbum sacrificancheggiare, difertare un paese. tium, extra enim dicebantur porrici, populus, li, m. g. multitudo civium, cum offerebantur, & porrigebantur Ctc. & Virg. un popolo, o nazione: Diis. Macr. 1. 3. Sat. c.2. Virg. 5. Æn. populus, li. f. g. prima producta porriginofus, a, um, qui porrigine cum vero ponitur pro multitudine,] inficitur. prima corripitur, Virg. 9. Eclog. pioppa albero populeus, a, um, Virg. populinus, a, um, Plau.) pa. populifer, Adject. Ovid. luogo vengono affai pioppe. populetum, ti, neu. gen. Plin. luogo piantato di pioppe.

di piop

ove

populofus, a, um quod eft plenum populo ut oppidum populofum. popufma, matis, Plin. vezzi, il batter la palma d'una mano fopra l'altra. porca, cæ, f. g. Cato, & Col. porca, ferofa. Porca præterea in re ruftica dicitur fulcus derivandæ aquæ gratia faftus, & alio nomine dicitur lira, quod vide fuo loco, foffa nella terraper Scolare l'acqua.

porrigo, gis, rexi, rectum, rigere, Tendo, extendo, admoveo, intendo, projicio, Cic. eftendere, tendere. porri gere manum. Cic. dare o porgere ajuto, foccorfa. porrigere præterea eft profternere, Atterrare. Mart. Porrigere frontem eft fignum hilaritatis, contra corrugare, contrahere, caperare frontem, eft fignum quandoque iracundiæ, quandoque triftitiæ, mostrare l'allegrezza,ouver la collera, e fdegno.

porrigo, ginis, f. g. Juven, tegna, infermità, forfore.

porrina, ne, f. g. Scævol. luogo piantato di porri.

porro, adverb. fane, certe, fed igitur, fed etiam, Cic. certamente, in vero, nel vero, ma dunque, ma ancora. Virg. lungo tempo dopo. Liv. più oltre, più avanti. Ter. poi. Quint. ma. Virg.orsù, e di lontano. porrum, ri, n. g. Mar. Gell porro, erba. porta, tæ, fe.ge. Cic. porta. portatus, & alia derivata a porto, tas, vide poftea in porto.

porca præterea ex Hermolao dicuntur areæ hortorum quadratæ, aut diftin&tæ inter fe, in quibas diverfa genera olerum, & feminum feruntur. porcarius, rii, mafc. gen. porcajo. porcarius, a, um, adject. cofa pertinente al porco. Ut Vulva porcaria, qua edito partu vefcebantur, quod in fummis deliciis effet apud Ro-T manos. Plin.

portamia, navicula, Syriaci generis, lata, & fine carina, a portando vocata.

portendo, dis, di, tum, dere, præmonftro, denuntio, prædico, Cic. L 1. de Divin. moftrare, pronosticare, predire, fignificare cofa ventura. portentofe, adverb. prodigiofe, cum omine, maravigliosamente, firana

porceo, ces, cere, verbum obfoletum,| Liv. impedire, vietare, proibire. porcetra, træ, fe. ge. porca, quæ femel peperit, fcropha vero, quæ fæpius. porci effigies inter militaria figna quintum locum obtinebat, quia con-† fecto bello inter quos populos pax fiebat, ca, cæfa porca, foedus firmari folebat, Feft. porcinus, na, num, Plaut. di porco. Ut caro porcina, carne di porco. porcinarius, rii, m. Pl. venditore di carne di porco.

porculatio, nis, fę. gen. nudrimento, o nodritura di porco. porculator, toris, Col. chi pafce, o nudrifce porci.

porculus, i, m. ge. diminut. a porcus apud Plautum, porcellus, porchetto, porco picciolo.

porculetum, i, n. g. Plia., idem Her-" molao, quod porca, feu lira fulci. una foffa per far fcolar l'acqua. porcus, ci, m. g. Mart. porco. Porcellus Diminutivum, Var. porphyra, ræ, fę. g. idem, quod pur

[blocks in formation]

populator, toris, maf. gen. Ovid. fac- porphyrio, nis, Plin. becco rosso, uccheggiatore.

cello.

populatrix, tricis, fẹ. gen. Mar. Sac-porphyrites, tis, maf. ge. Pl. Gemma cheggiatrice.

populo, las, lare, Pacuvius, acquiftare la grazia del popolo. populatus, ta, tum, Virg. 11. Eneid. Cic. 5. Ver. rubato, faccheggiato. populatus, tus, ma. ge. Verb. a popu lor, aris, populatio, ruberia. populonia, Perte Baratto,

Porfirita.

porphyriticus, ca, cum. Sveton. fatto di porfirite gemma. porraceus, a, um, Plin. di porro. porrectio, nis, fę. ge. projectio, Cic.! eftendimento.

porrectus, a, um, projectus, extentus, extenfus, Cic. Refe,

mente.

portentum, ti, neut. gen. Monftrum, prodigium. Cic. 1. 2. de Nat. Deor. prodigio, moftro, portento, cofa mirabile, fegno di buona,o trifta fortuna, Bugie, menzogne. Cic. poetarum portenta ideft mendacia, le menzogne de' Poeti, cioè le favole. portentofus, adject. prodigiofus, monftruefus. Cic. cofa mirabile, moAruofa, o mal' incontro.

[ocr errors]

portentifer, fera, ferum, Portentum ferens, omen præbens, che caufa portenti.

portentificus, ca, um, Ovid. che cauSa maraviglia.

[ocr errors]

porticulus, li, f. g. diminut. a porticas, ejufque fequens naturam fecundum genus, porticello, portichetto, portico picciolo.

porticus, cus, f. g. Exhedra, xyftus

Cic. portico, dove la gente fi riduce per fuggire il Sole, e la polvere. porticula, læ f. g. porticus parva, Cic. picciol portico.

portio, tionis, f. g. pars, Cic. porzione, parte.

portifculus, i, portica, aut fpecies remi. Plau. habes in manu portifculum,

portito, tas, frequentativum a porto, Virg. portare pesso.

¶ portitans, frequent. Gel. 1. 20. c. L .Cru

Crumenam plenam affium portitans. portitor, toris, maf. ge. publicanus

[ocr errors]

qui exigendis portoriis prefectus eft, Ci.& Vir. Paffatore,guardiano,ovvero cuftode d'un porto, e che paffa la gente, traghettante. portitor inferni, Virg. 6. En. periphrafis Charontis, Caronte, Nocchiero dell' Inferno.

[ocr errors]

mandare, chiedere. pofcere venian, fteri, che vengono dopo di noi. Virg. Dimandare perdono. pofcere in pofthabeo, bes, bui, bitum, bere, prælia, Virg. Invitar al combattere. Ter. Metter di dietro, ftimar meno. pofidipus, Comicus Caffandreus, poft habitus, ta, tum, Neglectus, Cic. Cynifci filius qui fabulas triginta pofthac. Deinde. Cic. Dappoi, per docuit, tefte Suid. pofthec. avvenire, nell'avvenive pofidium, dii, vel pofideum, neu. g. pofthinc, Adverb. Virg. Dappoi, da Città nella Soria, detta Pualo. quefto tempo avanti.

fondatore, edificatore.
pofitio, tionis, f. g. ( Cic. Pofizio-
pofitus, tus, m. g. Ovid. ) ne, fi-
pofitural, ræ, f. g. Quint.) to, ss-

tuazione.

† portiuncula, læ, f. ge. parva por-pofitor, toris, Ovid. Fabbricatore, T pofthefis, figura contraria apheretio, pars exigua. Particella, parte picciola. porto, tas tare, fero, defero, affero, Cic. & Virg. Portare. Auxilium portare. Salluft. in Catil. Ajutare, opem ferre. portatus, us, m. ge. actus portandi, Plin. Il porto, portatura, l''atto di portare. portorium, rii, n. g. Vectigal, quod in portu exigitur. Cic. I. r. de Inven. Stipendio, pagamento per paffar un porto, nola.

portula, læ, f. g. Diminut. a porta. Liv. Porticella, porta picciola. portulaca, ca, f. g. Plin. Porcellana erba.

portunus, ni, m. ge. Deus marinus,

poffeffro, nis, f. g. Jus poffidendi, Cic.
Poffeffione, poffeffo, podere, eredità.
Effe in poffeffione bonorum, Effe
in bonis, Cic. Effer poffeffore.
poffeffor, foris, m. g. Cic. Chi poffiede.
poffeffus, partic. Luc. Poffeduto.
poffibilis, & hoc le, apud Plautum, &
Quintilianum, multi tamen dicunt
non effe latinum, quod eo nunquam
Cic. ufus eft, fed ejus loco ajunt di-
cendum effe, quod fieri poteft: nihi-
lominus neceffitas non urget, ut eo u-
tamur, & fufficit aliquando alios non
minimę notę auctores illo ufos effe.
poffibiliter, adverb. valde, fortiter:
in hoc fenfu multoties ufurpatur, &
aliquando etiam, & frequentius pro
quavis re, quæ fieri poteft.
poffideo, des, fedi, dere, Teneo,
Cic. Ter. Poffedere.

qui portubus præeft, & a poetis melicertes, & palæmon vocatur, Cic. t portunalia, orum, ludi feu certamina

græcorum inftituta in honorem portuni,feu palemonis. Erant autem portunalia unum ex quatuor illis principalibus certaminibus Græcia, quæ alio nomine dicta funt Ifthmia. cætera tria funt, Olympia, Nemea, Pythia. giuochi folenni in onore di Palemone. portuofus, adject. Cic. Chi ha molti porti.

poffum, potes, tui, poffe, poteftatem
habeo, valeo, polleo, poteftate va-
leo,poteftas eft, vel facultas, poteftas
datur,in mea manu eft. Cic.2. Tufc.&
3. Verr. potere, aver forza, e poteftd.
poft, poftea, pofthac, poft id tempus,
& eft aliquando præpofitio, & ali-
quando Adverb. Cic. Ter. Dietro,
dopo, vicino, dappoi, poi.
poftea, adverb. poft, poft hæc, præter-
ca, pofterius, tum inde. Cic. Dappoi,
poi, pofcia, nell'avvenire.
poftea quam, Cic. Dappoichè.

[ocr errors]

poftergo,as, avi, atum, Omitto, poft-
habeo, nihili facio, Parvi pendo,
Poftergare, lafciare a dietro. Unde
poftergatio, onis, actus poltergan-
di, & poftergator.

pofteri, rorum, m. g. n. pluralis, pofte-
ritas, Cic. Difcendenti figliuoli, o
quei,che feguono, o vengono dopo noi,
noftri fucceffori, nati dopo di noi.
pofterior, & hoc pofterius, compara-
tivum, Cic. Chi nafce, o viene, o
Segue dopo, o dietro.
pofteritas, tis, f. g. pofteri, Cic. di-
fcendenti, difcendenza de' figliuo-
li, o quei, che nascono, o vengono
dietro, o dopo.

portus, tus, m. g. perfugium, locus in
mari ab omni tempeftate refugium,
Cic. Porto. Portus Buffaleti, Buffa-
le porto. Portus Delphini, Porto fin.
In portu effe. Effer ficuro, fuor di pe-
ricolo, fenza pericolo. Multos portus
habens, ideft plenus eft portubus. in
portum penetrare, Andare in luogo
fcuro, e falvo. In portu navigare
pro fecurum effe dicitur, Effer ficuro.
contra, impingere in portu, eft in
ipfo ftatim operis initio peccare. Er-
rare nel principio. Poteft etiam intel-
ligi, ut fit, cum aliquid adverfi nafci-
tur, cum re quafi ad terminum per-
ducta, nihil alioqui periculi, aut
impedimenti videbatur fupereffe.
¶portus dives S. Joan. Porto ricco.
urb. S. Joannis.
porus, ri, m. g. eft meatus in carne,
venis , arteriis, nervis, aut aliis
partibus corporis, per quem fudor de-
fertur, aut in quo fpiritus vitales, aut
animales corporis deferuntur per to-
tum corpus, poro. pręterea eft callus,
quo cartilagines, aut offa, quæ fe-
mel rupta fuerunt, conglutinantur.
porus præterea eft genus marmoris. Pl.
1. 36. c. 17. Sorte di marmo. item,
pori funt tumores in articulis ex hu-
more craffo ortum habentes, Gonfia-
tura delle gionture fimile alla Gotta.
pofca, fcæ, f. g. Plin. Mistura d'ac-
qua, e aceto per medicina,e pigliafi
per vino temperato, acquarello.
pofco,pofcis,popofci,fcere, peto,flagito,|
requiro, Cicer. Addimandare, di¶

[ocr errors]

pofterius, adverb. comparat. Plaut.
Poi, dopo, o nell'avvenire.
pofterus, ra, rum, confequens, Cic.
Chi fegue, o viene dietro, feguen-
re, e difcendente.

† poftera lux, fequens dies, H giorno
feguente, poftridie.
poftfero, fers, tuli, latum, ferre, Pl.
Metter dopo, flimar meno.
po&factum, ex poftfaftof Paulus D.
1. 21. tit. 1. 1. 44. Neque ex poftfacto
decrevit obligatio.
pogeniti divifis dictionibus, Po-

fi, quam nos additionem, five appo fitionem vertere poffumus, quando fcilicet littera aliqua principio dictionis adiicitur, ut Gnatus pro natus. pofthumus, mi, maf. ge. Qui ex ea, quam pater gravidam reliquerat, natus eft, ideft poft humatum patrem, Cic. Pofnato, nato poi ch'è morto fuo Padre. Volunt tamen alii pofthumu dictum effe quafi poftremunt, qui poftremo loco natus eft. Il più giovane di tutti, ch'è nato dopo gli altri. poftica,cæ, f.g. idem, quod pofticum, la riva, l'ufcio di dietro della casa. contendunt tamen multi non dici pofticam, fed tantum pofticum, fed falluntur, ut reor, cum utrumque dicatur. poftica autem inde ortum habuit, ficut multa alia nomina, subaudiendo fubftantivum, ut cum in principio januam, aut portam po fticam dicerent, tandem invaluerit ufus, ut folum dicerent pofticam ; fic aqua pluvia, dieta eft pluvia, frigida, dextra, finiftra, pro manu dextra, manu finiftra, & plura alia. Ammianus ufus eft hac voce, & nonnulli fic legunt in Horatio, poftica falle clientem.

pofticula, læ, f. ge. Apulejus, dimi

nutivum a poftica, La riva picciola pofticulum, li, n. ge. diminutivuin a pofticum, apud Plaut. Riva picciola.

pofticum, ci, ne.ge. Plaut. Porta di
dietro nella cafa.

pofticus, ca, cum, Liv. Chiè di dietro.
poftilena, næ, fę. ge. Pla. Groppiera.
poftis, ftis, m. g. Virg. Porta, o ba-
leftriera della porta.
poftliminium, Cic. Legge, con la quale
firicupera, quanto abbiamo perdu-
to in guerra, e ogni cofa, che noi
abbiamo perduto.

poftmeridianus, vel pomeridianus
Adject. Cic. Quello, che si fa dopo
mezzo dì.

poftmitto, tis, fi, fum, tere, post-
pono, omitto.
poftmodum, Adv. Liv. Dappoi, dopo
poftpono, is, pofui, itum, & poftum

per fyncopen, Pofponere, fimar
meno, lafciare. Cic.
poftprincipia, orum, n. g. plur. dictio
compofita, apud Gellium, & decli-
natur poft principia,poftprincipioru,
poftprincipiis, ideft progreffus rei,
progreffo in alcuna cofa.
poftquam, Adverb. pofteaquam. Cic.
Dappoichè, poichè.
poftremus, ma, mum, Superlativum,
Uitimus,extremus, noviffimus, Ci.
Ultimo, poftremo, noviffimo. Cic..
poftremo, Adverb. Noviffime, Cic. Alla
fine, ultimamente, finalmente.
poftridie, Adverb. poftero die, Cie.
Il giorno dietro, il giorno feguente
Poft

poftfcenium, vel pofcenium, locus poft fcenam, fubductus afpectui fpectatorum, Lucr.

postvenio, nis, ni, tum, nire, Pl. Venir dopo.

[ocr errors]

poftulo, as vi tum, are, peto, pofco, defidero, requiro, Cicer. Dimandare richiedere poftulare reum, Pl. Acccufare alcun reo. poftulatio, nis, f. ge. Verb, poftulatum. Cic. Dimanda, richiesta. Ter. Dimanda di uno ad un' altro. poftulatum, ti, neu. ge. poftulatio, Caf. Dimanda, richiesta. poftulatus, a, um, partic.. Cic. Dimandato, accufato.

potiono, as, & paffivum potionor,
aris, potum præbeo, Dar da bere.
unde potionatus, partic. apud Sve-
tonium in Caligula.

potio, is, f. ge. potus, Cic. de fini-
bus, Bevanda, beveraggio.
potior,is,vel re, tus fum, itum, iri, ver-
bum deponens, Teneo, fruor, impero,
poffideo, Cic. Virg. Ovid. Godere di
qualche cofa. Ut potiri voluptate,
Aver godimento de' fuoi piaceri.
potior, ius, Melior, & hoc melius,

Cic. 4. Tufe. Migliore, meglio. potis, & hoc pote, Chi può. potiflimus, ma mum Plin. Jun. Migliore, Stat. principale. poftulator, verbale, m. Svet. in Ne-potiflimum, Adv. Maxime, potius, ron. c. 15. in jurifdiétione poftulato- præcipue, principalmente. ribus, nifi fequenti die, ac per libel-potius, Aliud Adv. citius, prius, Cic. los non temere refpondit, &c.. poftulatorius, a, um, Adject. Sen.

Dimandatorio..

più too.

poto, tas, tavi, tatum, vel potum,
potare, Bibo, Cic. Bere.

potito, as, frequentat. a poto. Be-
vere fovente.

potorium, ii, Bicchiero.
potor, is, m. g. Ver. Plin. Bevitore.
Fotorius,a,um,Pl. Mart.che ferve a bere.
potulentus, ta, tum, Svet. Ogni co-
Sa buona da bere.

poftulatitius, tia, tium, aliud Adject.
Sen. Cofa, che fi dimanda.
poft vorta, a, fa. ge. Dea apud Ro-T
manos, quæ futura profpiciebat
Macr. 1. 1. Sat. Una Dea appreffo
Romani, che prevedeva, e predice-
va le cofe da venire.
potatio, nis, fœ. gen. Verb. a poto,
Plin. Bevimento..

poturus, a, um, ut terra potura
cruore. Stat. 12. Theb.

potus, ta, tum, Bevuto, che ha bevuto.

It

PR

Ractice, Adverb. vox ufurpata

oftendere. Moftrarsi per valěte uomo, moftrare il fuo valore. Sic præbere fe ingenuum, liberalem, doctum, & infinita alia. Sicut & eodem loquendi modo dicitur agere virum ftrenuum, Far le parti d'un valent' uomo. præbenda,oru,n.g. plur. erant ligna, fal, & alia ejufmodi, quæ parochi legatis adminiftrare, & præparare debebant ex Horat. 1.Ser. Sat.5. tutte le cofe neceffarie,che fi davano agli ambafciatori, come le legne, cafa, fale, eca præbia, orum, n. g. a veteribus dicebanturamuleta,alexiteria, que de puerorum collo fufpenduntur, Var. & Feftus. Agnus dei, o medaglie, che fa mettono intorno al collo dei purti. præbitere, ufus eft Pl.pro pręterire. paffar per alcun luogo, o per alcuna perfona.

י,

præbitor,ris, Verb. Cic. Chi da, e porge. præbitio, nis foe. g. Aliud verbale. Ulp. Effo porgere, e dare. præcalvus, Svetonius, Calvo davanti. præcanus, na, num, Adject. Horat. Canuto davanti, vecchio. præcantatio, nis, f. g. Quint. lib. 14e

L'incanto.

præcantatrix, Maga, firega.
præcarus, ra, rum. Adject. Terent.
Molto caro..

præcaveo,ves,vi,tum,ere, Vito,declino,
ante caveo, Caf. Guardarsi, prevede-
re qualche cofa, che poffa occorrere.
præcaveor, paffivum.
præcautus, ta, tum, partic. ut præcauto
opus eft. Pla. Bisogna guardarf.

Picquentiffime a logicis, cum ici- præcautor, ris, m. 8. Ver. Pla. Chi f

guarda, che non gli avvenga qualche disgrazia. præcedo, dis, fi, fum, dere, Ante-

cedo. Pli. Andare avanti, avanzare, fuperare. Pla. Effer eccellente. præcedens, partic. Antecedens. Hor. Chi va innanzi, chi precede. præceler, hæc celeris,. & hoc celere, Plin. Molto prefio, e leggero. præcelero, as, are Sta. Affrettarfi,

potator, is, maf. ge. aliud Verb. Pl.
Ubbriaco, bevitore.
potens, partic. & Adject. valens, ma-
gnas vires, vel opes habens, fumma
poteftate præditus, Cice. Potente,
che vale affai, buono, valorofo.
potentior, & hoc tius, hujus ris,
Ovid. Più potente, e valorofa.
potentiffimus, a, um, fuperlativum,
Cicer. Potentiffimo, valorofiffimo,
di fomma autorità.
potentia,tiæ,f.g. Facultas, copia, impe-
rium,magiftratus,jus,jurifdi&tio,mu-
nus,Cic.2. de Inven. Poffanza, auto-
rita, potenza, fignoria. Poteftatem
habere, Ci. Aver paffanza, autorità.
poteffum, veteres dicebant, pro quo di-
cimus poffum, Poffo, Ter. in Eunuc.
poteftur, apud veteres, pro potest,
Pacuvius tefte Nonio co. ufus eft,
& poft eum. Lucretius.l. 3,
potefta, æ, fimiliter veteres dicebant
pro poteftas, Pla. Vide poteftas.
poteftas, tatis, f. ge. Valer. idem, quod
potentia, auctoritas, facultas, impe-
rium, magiftratus,jus, jurifdiétio,vis,
& munus,Cic.Terent. Potefta, magi-
Arato, autorità, Signoria, dominio,
poanza. In poteftate conftitutus,id-præaltus, ta, tum, Liv. molto pro-
elt, Princeps, Cic. Variæ autem funt
formulę loquendi, ut dare poteftatem
alicujus rei cuipiam, deferre alicui a-
licujus rei poteftatem,facere potefta-
tem alicui adeundi. Lafciar entrare
a parlare, o aver audienza d'alcun
Principe, o Signore. Habere potefta-
tem alicujus rei, habere aliquem
in fua poteftate in poteftate ali-
cujus effe, & plurima alia, quæ
brevitatis. caufa omitto..
potina, næ foe. gen.. Dea apud. Ro-
manos quæ potui puerorum præ-
erat,
ficut Edufa cibo, La Dea,
che aveva cura della bevanda dei
putti, come Edufa del cibo.

licet connotant rem aliquam factam
per artem, Praticamente. Ut Logica
le habet practice in fuum objectum,
quatenus illud conficit, quod eit fyl-
logifmus, etfi adhuc fub judice lis eft
de objecto vero, & formali..
præ, præpofitio ferviens ablativo cafui,
idem, quod propter, & fumitur pro
præpositione ante, Avanti. Uti, pra,
te fequar, Ter. Và avanti, che io ti fe
guirò præ nobis beatus videris,
Cic. A comparazione di noi sembri
beato. præ formidine, Pla. Per gran
timore. præ meo commodo. Terent.
A comparazione del mio comodo.
præacuo, is, ui, ante acuo, aut cufpi-t
dem alicujus rei acuo Čato. Ag-
guzzare la punta d'alcuna cofa.
praacutus, ta, tum, Cæf. Molto acuto.
Præacute, admodum acute, Apul.
in Apologia..

[ocr errors]

fondo, molto alto..

"

præauditus, ante auditus, Ulpian. de Officio proconfulis... tit. 16. Solent etiam cuftodiarum cognitionem mandare legatis: fcilicet ut præauditas cuftodias, ad fe remittant. præbeo, es, bui, tum, bere. Impertio, adhibeo, exhibeo, præito, Cic. Dare, moftrare, Ut præbere auxilium, Pli. Dare ajuto.Præbere cervices, Cic.Porgere il collo,offerirsi alla morte. prębere alicujus fponfalia,Ci.far convito al fuo maritarfi, o nel maritare.una figiiuola. prebere aurem,ideft audire, præbere fe facilem, Compiacere, prebere fe ftrenuum hominem, ideft

[merged small][ocr errors]

præcello, lis, lui fum , ère excel-lo, Pl. Effer più eccellente. præcellens, hujus tis, Adj. Excellens, præftans, Cic. Eccellentiffimo. præcellenter, Adv. Excellenter, clare, perilluftre, Chiariffimamente præcelfus, fa, fum, Excelfus, Cie. Molto alto..

[ocr errors]

præcentio, nis, f. g. Ver. a præcino
Cic. Principio di canto, proemio
una canzone, ricercata.
præceps, hujus cipitis. Adj. Inconfi
deratus, ruens, periculofus, & ve-
lox, Cice. Precipitevole, che fa il
tutto senza confiderazione, fretto-
lofo, veloce, fubitofo, e pazzo, e
fciocco, Arabocchevole. Liv. Inchi-
nato a qualche cofa. Pli. Jun. Luo
go inchinato, d'onde facilmente fi
cade. præcipitem ferri, Pli. Gafeare
d'alto a baffo. præceps fenectus, Cic.
Ultima vecchiezza.præceps dies,Liv.
Il fine del giorno, la fera. Dare ali-
quem præcipitem, ideft præcipitare,
Buttare, o gettare a basso..
præceptio, nis, f. g. Ver. a præcipio. Do
&trina, præceptorum explicatio, Cie.

« PreviousContinue »