Page images
PDF
EPUB

Inftituzione, ammaestramento. præceptor, ris, m. g. Doctor, Magiiter, Cic. maeftro, reggente, che ifruisce, e insegna. præceptrix,tricis,f.g. Ver.magiftra,maeftra, donna, che istruisce, e infegna. præceptum, cepti, ne. g. Monitum, admonitio, inftitutum, juffum, via, ratio, Cic. & Virg. ordinazione, inAituzione, precetto, difciplina. Exequi alicujus præcepta, Virg. fare l' altrui comandamento. præceptus, ta, tum, anticipato, prefo avanti.

[ocr errors]
[ocr errors]

præcipitatus, a, um, particip. ut præ-præconfumptus, ta, tum, ante con
cipitata ætas Plancius ad Cicer.
eta, che s'avvicina alla fine.
præcipitatio, nis, f. g. Verb. Sen. get-
tamento da alto a baffo.
præcipitium, ii, n. g. luogo alto, pre-
cipitofo, e facile da cadervi.
præcipuus, a, um, peculiaris, pro-
prius, infignis, Cic. più eccellente,
proprio, particolare, fingolare, fo-
prano. præcipua remedia, Plin. ri-
medj fingolari, degni.
præcipue, potiffimum, vel maxime,
Adverb. Cicer. Specialmente, fingo-
larmente.

vum, idem.

præcerpo,pis,pfi,ptum, pere,ante carpo,
Cic. raccogliere prima, sfiorire. præcife, aliud Adverb. idem, quod
præcertatio, tionis, f. g. Verb. Decerta- breviter, Cic. brevemente.
tio, ad Heren. differenza, o contefu præcifio, onis, f. g. incifio, Verbale
che fi fa con alcuno, contefa, che fi fa a præcido, Cic. tagliamento.
, con l'inimico avanti la battaglia. præcifus, a, um, Diminutus, ereptus,
præcidaneus, a, um, Adject. Varr. cofa, Cic. tagliato, abrogato, corto.
che fi taglia, o tagliata prima. Agna præclamo, as, avi, gridar avanti.
præcidanea, quæ ante alias cædeba-præclamito, tas, avi, frequentati-
tur. fic feriæ præcedaneæ, quæ fole-
mnes ferias præcedebant. Sic præci-
daneæ hoftiæ, quæ ante folemnia
facrificia pridie cædebantur.
præcido, dis, cidi, cifum, cidere: inci-
do,feco, amputo, præfeco, præcludo,
Cic.troncare,tagliare.Spem præcide-
re. Ci. privare di speranza. præcide-
re item ponitur pro dure aliquid ne-
gare, Cic. ad Att. 1. 10. negave, ricu-
fare alcuna cosa rozzamente.

præcinatio, actio præcingentis, & paffio præcineti.

t præcinctorium, rii, præcin&tum, zona, fafcia da legar intorno.

[ocr errors]

præclamitatores dicebantur, qui flami-
nem dialem antecedebant claman-
tes, ut homines ab operibus absti-
nerent, quia laborantes videre ir-
religiofum erat.

fumptus, confumato per avanti. præconfumo, mis, mere, i. ante confumo, Ovid. confumare per avanti. præcontrecto, tretas, trectare, Ovid. maneggiare per avanti. pracoquo, quis, xi, &tum, quere, i. ante coquo, Plin. cuocere per avanti. præcoquus, coqua, coquum, Mar. maturo avanti la ftagions. præcordia, orum, n. g. plur. nu, jecur, & inteftina, Cic. Et animus,le interiora. præcordia inquieta, Hor. fecreti affanni, che non lasciano ripofare la perfona. in præcordiis conceptam mortem continere, Cic. i. in animo. præcorrumpo, pis, pere, Ovid. corrompere per avanti. Tpræcorruptus, a, um, partic. corrotto per avanti.

præcox, hujus cocis, Adj. Pli. mature avanti la stagione,troppo tofto maturo. Ut poma præcocia. Per translationem tribuitur rebus animi, ut cum dicitur ingenium præcox, ideft præmaturum, cum pueri res magnas percipiunt, & addifcunt fupra ætatem. Sic rifus dicitur præcox a Plinio in præfat. pugna præcox, ab Ennio, & fuga præcox, & multa alia. præcraffus

.

præclarus, a, um, eximius, egregius,
commemorandus, excellens, Cic.
chiaro, eccellente, famofo. præclara
res, Horat. gran ricchezza.
præclare, Adverb. recte, optime, pro-t
be, molto bene, eccellentemente.
t præclariter, Adverb. Præclare probe,
molto chiaramente "
amplamente.t
& Adverb. comp. præclarius, orna-
tius, illuftris, & fuperl. præclarif
fime, illuftriffime.

præcingo, gis, xi,tu,gere,Pla.circonda-
re,cingere d'intorno, apparecchiarfi.
præcintura, ræ, cinctus, Macrob. † præclariffimus,ma,mu,nomen fuperl.
Saturnal. 1. 2. c. 3.
præcinctus, &ta, &tum, partic. Hor.¶
circondato, cinto d'intorno.
pracino, nis,nui, centu, cinere, prænun-
tio,prædico,Cic. predire, cominciare
primi a cantare, cantare innanzi,
o dire, e predire, e indovinare.
præcipio, cipis, cepi, ceptum, cipere,
mando, præpofco, præfentio. Item
inftruo, & doceo, Cic. Virg. & Sall.
comandare, prendere, e pigliare pri

ma

a , um Aliud adject. idem quod valde craffus, Pli. molto grafo, e Speffo. præculfus, fa, fum, abbattuto, o affai confufo. timore præculfus, attonite dal timore.

præcultus, ta, tum, excultus, ad-
ornatus valde comptus, affai ac-
concio, ben guarnito.

præcurro,urris,urri,urfum,currere, ante
eo, fupero, Ter. correre avanti. Cic.
andare avanti. Plin. prævenire.
præcurrere vita aliquem, Hor. effer di
miglior vita, che un' altro.
præcurfio, fionis, fœ. ge. anteceffio,
effo correr avanti.
præcurfor, foris, m. g. Aliud Verbale, &
excurfor, prodromus, ut D. Jo. Ba-
ptifta dicitur prodromus, & Præcur-
for Chrifti Dom. corritore avanti.
præcurfus, us, effo correre avanti.
præda, dæ, f. g. rapina, Cic. botti-
no, preda.

a pofitivo præclarus, chiaviffimo. præcluens, valde clarus, & inclytus, Gl. Ifid. a clueo, celebris fum. ¶ præcogito, as, are, ante & prius cogito, penfare innanzi. præclavum, i, n. g. pars veftis erat, tefte Nonio, quæ ante ciavum texebatur, quid autem frt-clavus in vefte, vide fuo loco, una parte della veste così chiamata. præciudo, is, fi, fum, dere, clauche un' altra, insegnare, in- do, intercludo, præcido, Cic. chiuAruire, antivedere. dere la porta contra alcuno. prædabundus, da, dum, Salluft. chi præcipito, tas, tavi, tatum, tare, Ruo, præcogitatus, Adj. præmeditatus, non fa altro, che bottinare. præcipitem ago, celeriter defcendo, Senec. Epif. 1. 10. in fine præcogita-prædaceus, cea, ceum adj. ut præCic. rovinare,chinare,gettarsi giù per ti mali mollis ictus venit. dacea pecunia e Gell. danari raccol terra,precipitare da alto a baffo.Mo- præclufus, fa, fum, partic. ut præ- ti dalle spoglie nemiche. ras præcipitare, Virg. affrettare. So- clufæ fores, Propert. porte chiufe. prædatitius, tia, tium, Gell, di bottina. lem, aut Stellas præcipitare dicimus,præconis,ma.g. Buccinator, prædicator, prædator, toris, m. g. Verb. Prædo, cum occidunt, tramontare, verú elefaccheggiatore, che piglia per forza. gantius,& efficacius dicitur Sol præciprædatorius, ria, rium, di facchegpitare, cum eft in fignis, quæ habent giarore. ut prædatoriæ naves, Liv. defcenfionem obliquam; in eis enim prædamno, nas, nare, Liv. condanfignis plures partes Zodiaci defcenmare avanti. dunt, quam æquatoris, unde fubito occidere videtur, tanquam in præci. Plancus ad Cic. conosciuto avanti. pitio, quod accidit in autumno. præconium, nii, n. g. Ars præconis, præcipitans, tis, partic. five nomen ex & laudatio, Svet. grida, che fa un - participio, ruens, cadens, Cic. chi banditore, Cic. lade. cade, precipita da alto a basso. præcolo, lis, ui, cultum, colere, præcipitanter, Adverb. Inconfiderate, Cic. lavorare, ornare prima. Lucr, frettolofamente, precipitofa- præcompofitus,ta,tu,præparatus,Ovid, mente, inconsideratamente. 6. Faft. preparato, apparecchiato. præcipitantia, 2, f. g. Gell. cadimen- præconceptus, a, um, ante conceto da alte a basse. ptus, Plin. conceputo avanti.

laudator, Caf. trombetta, bandi
tore dell' ordinazioni de' magistrati,
præco virtutum alicujus, Cic. chi va
pubblicando, e rendendo teftimonio
dell' altrui virtù.
præcognitus, ta, tum, ante cognitus,

prædelaffo, prædelaffas, delaffare,
Ovid. ftancare prima.
¶ prædenfatus, prædenfus factus, I
,Pli.
1.9. c. 5.
prædenfus, a, um. Pli. molto spesso.
prædes, vide præs.

prædiatores dicebantur ii, qui periti
effent juris ad prædia pertinentis, Ci.
Giudici, o Avvocat!, che intendeva-
no bene tutte le cofe de' campi, fon-
di, e altre cofe fimili.

prze

[ocr errors]

prædiatorius, a, um, quod ad præ- prædurus, dura, durum, Virg. molto dium attinet, ut jus prædiatorium,

duro.

Cic. cofa, che appartiene alle pof-præco, is, ivi, itum, ire, ante eo, Cic.
feffioni, o fondi.
andare avanti. Præire de fcripto,
Liv. fcrivere avanti d' un'altro.
præfacilis, & hoc præfacile, Pl. mol-
to facile.

prædiatus, ta, tum, prædiis muni-
tus, Apulej. chi ha molte poffeffio-
ni, e fondi, ricco di poderi.
prædicabilis, & hoc prædicabile, prædi-
candus, celebrandus, laudandus,
laudibus extollendus, commemoran-
dus, Cic. di che fi dee fareftima.
prædicatio, tionis, f. gc. Verb. Cele-
bratio, commemoratio, Cic. effo
predicare, dire.

prædicator, toris, m.g. Aliud Ver. Lau-
dator, buccinator, præco, Cic. chi
dice qualche cosa pubblicamente.
prædico, as, vi, tum, care, canto, de-
canto, celebro, commemoro, glorior,
perfono, Pla. dire per tutto, pubbli
care qualche cofa, Cæf. dire, annun-
ziare. prædicare gloriofius de fe i-
pfo, Cic. vantarsi troppo.
prædico,cis,xi,&u,cere, prænuncio,mo-

neo, præcino, prefignifico, teftificor, portendo, præmonftro, Ter. predire, avvertire di qualche cosa prima che avvenga. prædicere futura, Cicer. predire, profetizare le cofe future. prædictio, nis, f. ge. Verb. prædictum,

præfido, dis, di, fifum, fidere, come
fido, Cic. fidarsi molto.
præfigo, figis, fixi, fixum, figere,
Plin. ficcare davanti.

præfiguro, ras, ravi, repræfento, rap-
prefentare, Liv.

præfinio, finis, finivi, finitum, finire, præfcribo, præftituo, Cic. finire, ornare, far d'avvantaggio,limitare, determinare.

præfinitus, ta, tum, decretus, determinatus,ftabilitus, ftatuito, ftabilito. præfinito, Adverb. Terent. a mifura. præfixus, fixa, fixum, partic. a præfi

præfluens, entis, particip. a præfluo, ante fluens, chi fcorre davanti alcun luogo.

præfaris,vel præfare,præfatus fum, præ-
fari, præloquor, Cic. fare un proemio
di quanto abbiamo a parlare. præfari
divos, Virg. invocare gli Dei prima
che fi faccia cofa alcuna.
præfatio, nis, f. g. Verb. Exordium,
proœmium, Cic. prefazione, efor-
dio, o principio di ragionare. gor, præfigeris, Plin. fifso avanti.
præfectura, &turæ, f. g. picciola giurifpræfloreo, flores, florui, florere, Pli.
dizione, commeffa per tener ragione. fiorire prima, che gli altri.
præfectus,&ti, m. g. qui rei alicui præfi- præfloro, as, are,
Plin. Jun. port ar
citur,præpofitus,Cic. propofto a qual- via il primo fiore.
che officio, o carico di governo. Tpræfloratus, ante defloratus, & in
præfectus moribus apud Cic. ad Pap. 1.
flore præcerptus, Apul.
9. qui eft ad adolefcentium mores
componendos conftitutus, correttore,
o maefiro dei giovani. Sic præfectus
vigilum in re militari dicitur is, qui
curam habet difponendorum per ur-
bis regiones vigilum nocturnorum.
præfectus urbis, Governatore della
Città, Podefta. præfectus annona,
chi ha cura del grano. præfectus
claffis, Cic. 4 in Verrem, Genera-
le, o Capitano dell' Armata.
præfectus prætorio, apud Cefares Ro- præfecundus,da,dum,Pli.molto fertile.
manos dicitur, qui curam publicę di- præformido, das, dare, Quint. re-
fciplina emendandæ habet, feu qui mere avanti il colpo.
judicibus præerat, ut debiti fui mu- præformo
nia, & judicia exercerent, ex Caffio-
doro Epift. 1. 9.

divinatio, vaticinatio, fignificatio, Cic. profezia, avviso di cose future. prædictum,dicti,n.g. idem, quod prædi&io, Ci. avvifo delle cofe future, ole cofe effe, le quali fono predette. prædiétus, a, um, Cic. predetto. prædifco, difcis, didici, difcere, Pli. apprender avanti. ræditus, ta, tum, cumulatus, orna-prefectus tus, decoratus, inftructus, armatus, falla. affectus, auctus, amplificatus, Cic. præfectorius, ria, rium, præfectura chi ha. ut fpe optima præditus, Cic.. perfunctus, Ulp. chi ha ottima Speranza. Vitio præditus, Cic. vizioso. prædives, tis, Adject. Pl. molto ricco, riccone.

prædivino,as,avi, tum,nare, Pl. indovinare una cosa, prima che avvenga. prædivinus, a, um, valde divinus, molto divino.

equitii, Viv. il maestro di

præfericulum, i, n.g. vas amplum in re-
bus facris adhibitum inftar pelvis,
Feft. vafo grande,come un catino,del
quale fe ne fervivano nei facrifizj.
præfero, fers, tuli, latum. Antefero,
præpono, Cic. porre avanti, o ftima-
re più, metter avanti. præferre fen-
fum aperte, Cic. dimostrare quello,
che fi ha nell'animo.
præferre alicui facem,Cic. portare il tor-
cio avanti. Vultus tuus nefcio quod
ingens malum præfert, Liv. il tuo
volto predice non fo che gran male.
præferox, præferocis, Adjectivum, Liv.
molto forte, coraggioso, e arrogante.
præferratus, ta, tum Plin. ferrato
in punta.

[ocr errors]

prædium, dii, n. g. Fundus, poffeffio,
regnum, Cic. Prædium urbanum,ru-
fticum, belle adificatum, amenum
dotale, fructuofum, eredità, pos-
Seffione, fondo.
prædiolum, dioli, n. g. Diminutivum,
Cic. picciola eredità.
prædo, prædonis, m. g. Cic. præda-
tor, pirata, rubatore, corfale.
prædoctus, i, ante edoctus, Salluft.in præfervidus, a, um, Adject. Col. mol-
Jugurth. Ceterum qui Centuriis præ- to ardente, bruciato.
erant, prædocti a duce, &c. præfeftino, nas, nare, Col. affrettarfi
prædonulus, li, ma. ge. Diminut. a
avanti tempo.
prado, apud Caton. corfale piccio- præfeftinatus,ta, tum, particip. five no-
lo, pirata picciolo.
men ex partic.Ovid.troppo frettolofo.
prædomo, as, mui, itum, ex præ, præfeftine, Adv. idem, quod quam ce-
& domo, ante domo, Sen. epift. leriter, Pla. molto frettolofamente.
115. domare per avanti.
Tprefeftinatim, idem, Sifenna Hifto-
prædor, daris, vel dare, datus fum, da- riarum 1.4. Judices, quod vellent,
tum, dari, prædam facio, Cic. rubare. inftituerent præfeftinatim,
præduco, ducis, duxi, ductum, duce- præficæ, carum, f. g. plur. num. Pla.
re, Pli. menare, o metter avanti. donne condotte a prezzo per pian-
prædulcis, & hoc prædulce, & perdul- gere, e laudare i morti.
cis, Plin. molto dolce, e delicato. præficio, ficis, feci, fectum, ficere,
præduro, duras, durare, Plin. indu-prapono, Cic. dare carico, e autori-
rire molto.
tà ad alcuno di qualche impresa .

præfiuo, fuis, fluxi, fluxum, fluere, Plin. colare avanti qualche luogo. præfluxus, & profluvium alicujus rei ante, vel præter labentis, a profluo pra foco, as, avi, tum, Ovid. affeccare, frangolare alcuno.

præfodio, dis, di, fum, dere, Plin.. cavar la terra.

[ocr errors]

> as are Quint. formare
per avanti.
præfracte, & pertinaciter, Adverb.
Cic. pertinacemente, rigorofamen-
te, oftinatamente.
præfractus, ta, tum, fractus, ante fra-
&us:item durus,obftinatus, pertinax,
duræ cervicis, duro, bftinato, rotte
prima. Cic. Ovid. Valer. Max.
præfrigidus, da, dum, Valde frigidus,
Plin. & Ovid. molto freddo, come
ghiacciato.

præfringo, gis, fregi, fringere, Liv.
rompere per avanti.
præfulcio, is, fi , tum, fulcire. Su-

ftento, Cic. foftentare, dar appoggio
a qualcbe cofa prima, che fi rovini.
præfulguro, ras, ravi, ante fulgura-
re, Valer. Flac. Arg. 3. folgorare per
avanti, ballenare, lampeggiare.
præfulgeo, ges, fi, fulgere, præter
modum fulgco. Ad Herenniuni
lampeggiare chiaramente.
præfulgens, particip. Mirum in mo-
dum fulgens & fplendens, Sil.
molto risplendente.
præfurnium, nii neu. g. Cat. bocca
del forno.

prægelidus,da,dum, Col. molte gelato. prægermino,nas,navi, natum, germinare, Plin. germinare avanti gli altri. prægeftio, is, vi, tum, geftire. Valde geftio, Cic. faltare per piacer di qualche cofa, gioire per allegrezza. pragigno, is, nui, tum, ere, Pla. geneYare primieramente qualche cofa. prægnans, prægnantis, plenus, gravi dus,pieno, gravido. Attribuitur non folum mulieribus, fed etiam animalibus brutis, ut canibus, fuibus, & e jufmodi,ut patet ex loco quodam Ho

ratii a

care avanti.

watii, ubi dicit, canem prægnantem. Prelambo, is, prælambere, Hor. Lee-
præterea attribuitur arboribus, Plin.
lib. 13. c. 14. ut, arbor prægnans di† Prælatus, ta, tum, antelatus, An-
citur tunc cum humorum, & alimen- tepofto, prepofto. Unde præfules di-
ti fatis exfuxit, fed nondum folia, cuntur Prælati, quia aliis fimplici-
& flores emifit.
bus presbyteris anteferuntur.
Prægnatio, onis, f. g. Diminut. Var. prælavo, ante lavo, Apul.
Pli. Gravidezza di donna.
Prælego, is, legi, letum, legere. Quint.
Prægrandis, & hoc prægrande. Valde Leggere, esporre qualche cofa a un
magnus, Cic. Molto grande: fanciullo, a fin che l'impari.
Pregrado, as, antiqui dixerunt,Prælectio, onis, fe. gen. Verb. Quint.
pro prægredior ante gradum fa-
cio, antevenio, Pacuv.

prægravatio, onis, Verb. a prægravo, l'effere più grave da un canto, che dall' altro, & prægravator, oris. Prægravis, prægrave, Plin. Forte grave, di gran pefo.

Tal elezione.

Præliaris, & hoc re, quod ad bellum
pertinet unde dies præliares dicti
a Romanis, quibus fas erat hoftem
bello laceffere. Che appartiene alla
guerra. Pla.

[ocr errors]

Præliator, oris, mafc. gen. oppu-
gnator decertator. Combattente
campione..

[ocr errors]
[ocr errors]

Prælibo as are Ante libo, Sta.
Guftare avanti.
Prælicenter, Adverb. Gel. molto licen-
ziofamente, con gran libertà.
Præliganeus, a, um. primo vendemia-
re. ut vinum præliganeum, Cato.
Vino delle prime uve mature.
Praligo, as, avi, atum, gare, & ob-
ligo, Liv. Legare prima.

Prægravo, as, avi, tum, gravare, Plin.
Effer grave più da una banda, che
dall' altra, Sen. Effer più grave.
Prægradiens, tis, participium, præ-
cedens, Che va innanzi.
Prægredior, eris, vel gredere, greffus
fum, gredi. Ante eo, & pro eo, Liv.
Andare avanti, passare avanti. Pli.
Paffare oltra. prægredi alios, Sal.
Paffare gli altri, effer più eccellen-
te, fuperare, avanzare.
Prægreffio, onis, f. g. Verbale, & præ-¶ Prælinire, ante ungere, Gellius 1.
curfio, ut, nifi prægreffione caufæ, 13. c. 22. Marcus Cato villas fuas
Cic. Se non con caufa precedente. inexcultas & rudes tectorio qui-
prægufto, as, vi, tum, are, Pl. Affag dem prælinitas fuiffe dicit.
giare, guftare prima, fare l'affaggio. Prælior, aris, vel liare, atus fum, a-
Preguftator, oris, ma. gen. Svet. Chitum, ari, Verb. depon. prælio di-
fa credenza di mangiare,
e. bere
credenziero.

Præhendo, dis, & per fyncopen pren

mico, prælium facio, vel commit-
to, certo, pugno, decerto, Cæf.
Combattere, battagliare.

præfringo, Afran. Rompere i lombi ad alcuno.

Præluftris, & hoc ftre. Adj. Ov. Molte

illuftre, grande, magnifico, famose. Præmando, as, are, Varinus ad Cic. Comandar prima.

Præmaturus, a, um, immaturus, in-
tempeftivus, præproperus, Cic. non
ancora maturo, avanti il tempo. pre-
matura mors, Plin. Morte, che vie
ne avanti il tempo. Sic præmatura
fenectus, Vecchiezza, che viene a-
vanti il tempo.
adverb. intempeftive
præpropere. Plaut. Avanti tempo,
troppo toto.

Præmature

[ocr errors]
[ocr errors]

Præmeditatus, a, um, partic. five no-
men ex particip. meditatus cogi-
tatus, præparatus,Cic. Meditate
per lo paffato, penfato, preparato.
Præmeditor, aris, vel are, atus fum,
tum, tari, Verb. depon. Penfare pri-
ma, quanto fi dee fare
o dive.
Præmeditatio, nis, fe. ge. Verb. Cic.
Tale pen famento.
Pręmefero, prætefers præfefert, præ-
megero, profiteor, demonftro, indu-
co, confiteor, vultum promptum ha-
beo, & linguam. Quafi in una dictio-
ne fumitur, cum tamen non ita fu-
mendum fit, cum in plurali non di-
catur præ illis gerunt, præ nobis, prę
vobis, licet nihil repugnet, fed re-
vera voces fint distinctæ. Cic. Far
profeffione, dimostrar, confeffare.
Præmercor, caris, vel care, tus fum,
cari. Plin. Venir fu l' altrui mer-
cato, prometter più avanti.

do, ficut & in omnibus cæteris tem-Prælium, ii, n. g. Dimicatio, certa-Præmeffum, i, n. g. primitia frugum,

poribus idem accidit, prendi pro prehendi, prendimus, pro præhen dimus apud Virg. 6. En. & etiam in compofitis comprendo, pro comprehendo. Prendere, pigliare.

Præhenfio, nis, Gellius c. 12. 1. 13. prehenfionem habent tribuni pleb. Præhenfo, as, & per eandem fyncopem

men, pugna, Cic. Fatto d'arme.
battaglia. Ad prælia venire, ad præ-
lia ventum eft, manus conferunt,
manibus confertis pugnare, acie-
bus jam adversis pugnant. Comin.
ciare la battaglia.

Prælia dare. Virg. Dar la battaglia, fernir di combattere. prenfo, frequent. a prendo, Pigliare. Prælongus, a, um. Liv. Forte lungo. præhenfare proprie erat candidato-Prælongo, as, are. Plin. Allungare, rum,qui ambiebant magiftratum, ma- far lungo. nus alioru prehenfabant,rogantes eos,† Præloquium, quii, ideft anteloquiut ipfis fuffragia darent. far broglio. um, difcurfus ante habitus. difcort præhenfus, fa, fum, partic. a præ- fo fatto avanti. hendo, compræhenfus, apprehen- Praloquor, queris, vel quere, quutus fus. Prefo, pigliato. fum, quutum, qui, prædico, Cic. Prajaceo, es, jacui, jacere, Plin. Ef- Parlar prima. fer ftefo avanti qualche luogo. Præjacio, is, jeci, jacere, jaćtum ante jacio, oppono. Gittare innanzi, opporre. Colum. Præjudico, as, avi, atum, are, præju dicium facio, Brutus ad Cic. Far giudicio d'alcuna cofa, prima che fi conofca, e dica colui, a chi s' appartiene, Præjudicare alicui, Ulp. Nuecere, portar pregiudicio, o danno. Præjudicium, ii, n. g. Judicium ante datum, quod poffit effe exemplum aliis rebus judicandis, Cic. Giudicio, che inftruifce a giudicare in altre fimili materie, cajo seguito. Ulp. dan no, pregiudicio. Præjuvo, as, vi, are, Tacit. Ajutare

avanti.

Prælabor, laberis, labi, Colu. Cader lentamente, fdrucciolare.

Prælubium, pelagus, Glof. Ifid. Præluceo, luces, luxi, lucere. Lucem, vel lumen præfero. Cic. Render gran luce. Prælucere alicui, Sve. Far lume ad alcuno. Per translationem eleganter dicitur pro fuperare, exceilere in aliqua re, ficut Cic. de feipfo loquitur contra Sallu. ego meis majoribus virtute præluxi, tu tuis tene. bras offudifti. Superare, eccellere, effer più nobile, onorate, illustre. Præludo, is, fi, fum, dere. Virg. far una levata di fcrimia, provarsi a colpeggiare.

Præludium, dii, n.g. Cic. Assaggia

quas Prælibatores Cereri offerendi gratia præmetebant, Feft. Primizia de' frutti, che fi mietevano avanti gli altri.

Præmetior, ris, menfus fum, ante metior, unde participi. præmenfus apu Tibull. 1.3.Eleg. mifurare per avanti. Præmetuo, tuis, tuere. Lucr. temere per avanti.

Præmando, is, ere, Gell. lib. 1. cap. 4. Si me, ut ajunt, tibi præmaudere poftulas.

Præmanfus, ante manfus. Præmigro, gras, avi, tum, grare, Plin. Disloggiare prima. Præmitto, mittis, mifi, miffum, mittere, Mandare avanti. Ut præmitrere literas odiofas, Cic. Præmium, mii, n.g. merces, fructus, be

neficium. Ci.il prezzo dato a chi guadagna in qualche giuoco. Pli. Jun. Sa lario,rimuneramento, pena, caftige. Præmior, aris, Sveton. Premiare, guiderdonare.

[ocr errors]
[blocks in formation]

Præmonitum, Vell. c. 2. l. 14. Præmonita, & præcepta. Præmoderor, aris,ari, Gell. dar misura. Præmodum, adverb. apud Gell. idem, ac fupra modum. Sopra modo, fom

mamente.

mento, proemio, canto precedente. Prælufio, onis, fe. ge. Plin. Affaggio, moftra di combattere. Præmoleftia, ftiæ, Cic. Moleftia prefa Prælum, vide prelum. di un difconcio prima, che venga. Prælumbo, lumbas, lumbavi, lumbos Præmolior, moliris, molitus fum, liri,

Liv. Far le fue preparazioni prima, che fi venga all' effetto. præmollis, & hoc præmolie, Ter. Mol

to tenero.

pramollio, lis, livi, ante mollio.
Quint. Far molle, tenero avanti.
præmollitus, ta, tum, partic. a præ-
mollior. fatto molle. Semina præ-
mollita, ideft aqua macerata. Fatti
teneri, e molli nell' acqua.
præmoneo, es, nui, itum, nere. Idem,
quod moneo, five ante moneo, Cic.
Ammonire, avvertir prima.
præmonitus, hujus nitus. Ver. Val.
Max. Ovid. ammonizione, avviso.
præmonftro, as, avi, tum, ftrare, præ-
nuntio, monftro, Cic. Moftrare, e
avvertire di quanto s' ha da fare,
avanti che fi cominci l'impresa.
præmonftrator. Ver. Ter. Chi moftra,
e infegna prima.
præmordeo, des, di, fum, dere, Plaut.
Mordere.

præmorior, reris, vel rere, mortuus
fum, mori. Ovid. Morire avanti,
o prima d' un' altro.
præmunio, nis, ivi, itum, nire, præful-
cio, præparo, Cic. fortificare un luo-
go, prima che vi vengail nemico. at-
tribuitur rebus incorporeis, & figni-
ficat præparare. apparecchiare alcu
na cosa avanti. Cic. pro Calio.
præmunitio, tionis, f. g. Verb. præpa-
ratio, Cic. Munizione.
tpręmunitus, ta, tum, valde munitus,
vallatus,fortitudine precinctus.guar-
nito d'intorno, affai bene cuftodito.
prænarro, ras, rare, Ter. narrare prima.
prænato, as, are, Plin. nuotare avanti.
Item præterfluere. bagnare, passare.
Virg. 5. n. lethaumque domos pla-
cidas qui prænatat amnem.
prenavigo, as, are, Pli.navigare avanti.
prænimis, Adverb. Gel. Molto, troppo.
præniteo, tes, tui, tere, Plin. Lam-
peggiare molto.

prænomen, nis, n. g. Cic. Nome pro

prio di ciafcuno, avanti il cognome, come Giovanni, Antonio. pranofco, fcis, vi, tum, nofcere, præfentio, Cic. Conofcere avanti. prænotio, nis, f. g. Verb. prima notio, Cic. Conoscimento, che fi prende di qualche cofa, prima che fe ne abbia da parlare. prænubilus, la, lum, Adject. Ovid.

Molto nuvolofo, ofcuro. prænuncio, as, avi, tum, præmonftro, prædico, Ter. Annonciare prima. prænuncius, a, um, Cic. Chi annoncia una cofa a venire. Hirundo prænunciaveris, Ovid. 2. Faft. La Rondine, che annoncia la Primavera. præoccido, dis, di, fum, cidere, ante occido, Pli. Ammazzare avanti. præoccupo, as,vi, tum, pare. anteverto, anteoccupo, Cef. prevenire,anticipa re. præoccupare partes alterius, Cic.] far quello, che un' altro doveva fare. præopto, tas, avi, tum, tare, Ter. Amare, e bramare una cofa meglio, che un' altra. præpando, is, di, fum, dere. Aperio,

& pando, Plin. Stendere avanti. præparcus, ca, cum, Piin. Forte fcarfo. Præparo, as, avi, tum, parare. Premu

nio, præfulcio, Cic. Preparare, apparecchiare. Præparare hyemi cibos. Plin. Far provifione per l' Inverno. Tprænavigatio, nis, verbale, Plin. lib. 6. cap. 13. A Gorgonum infulis prænavigatione Atlantis dierum quadraginta, &c.

prænefte, g. n. Vulgo Palestrina. prænobilis, admodum nobilis, Apulejus 1. 8. Juvenis natalibus pręnobilis. prænoto, ex præ, & noto, ante noto, infcribo. Noto vero frequenta

tivum eft a nofco.

præparatura, idem, quod præpara-
tio, Tertull.

præparatus, ta, tum, participium
Cic. de Inven. poenæ apud inferos
funt impii præparatæ. Apparecchia-
to, preparato.
præparatus, tus, ma. ge. Verb. idem
quod præparatio. Apparecchio, ap-
parecchiamento. Gell.

præparatio, nis, fę. ge. Verb. Quint.
Preparazione, apparecchio.
præparato, Adverb. Quint. Con prepa-
razione, e apparecchio.
præpedio, pedis, pedivi, ditum, pe-
dire. Ter. Impedire.
præpedimentum, i, ne. g. Plaut. Im-
pedimento.

præpoffum, potes, potui, poffe, Ta
cit. Effer più poffente.
præpofterus, a, um, perverfus, Cic.
Chi fa alla rivefcia di quello, che
dee. præpofterus ordo, Luca. Or
dine alla rivefcia. Libido præpofte-
Ira, Sodomia. Tabellarius præpo-
fterus, Cic. Corriero ftraordinario.
præpoftere, adverb. perverse, perpe-
ram, Cic. Alla rivescia.
præpotens, hujus potentis, adjectiv.
Omnipotens, Cic. Potentiffimo.
præproperus, a, um, nimis celer, præ-
maturus, Cic. Molto frettolofo.
præpropere, adv. Nimis celeriter, Liv.
troppo preftamente.

præputium, ii, n. g. Juven. Pelle nel-
la punta del membro pirile.
præradio, dias, diare, Ovid. mandare
gran luce, e chiarezza.
prærado, dis, fi, rafum, idem, quod
rado, abrado, Cato. Radere.
prærancidus, da, dum, valde ranci-
dus, & per translationem pro exo-
leto, infuavi, ingrato, Gel. Rancio,
marcio, Spiacevole. Ut afpeétus ali-
cujus prærancidus dicitur, cum est
aufterus. Volto auftero.
prærapidus, da, dum, adjectivum, ut
fuga prærapida, Sil. Velociffimo.
prarideo, es, fi, fum, irrideo, collu-
do, jocor. videre, fcherzare, burlare.
præripio, ripis, ripui, reptum, ripere,
Præcerpo, antefero, Cic. rapire a fe,
portar via. preripere viaticum alicui,
Ci. togliere ad alcuno la vertovaglia.
prapes, hujus præpetis, Adject. Ce-prærodo, is, fi, fum, dere, Col. Rode-
ler, citus, Cic. Sciolto, leggero, re tutto affatto.
prefto, veloce. Aves dicebantur præ-
petes ab auguribus, faufta, oppór-
tunæ, quæ bonum daturæ erant o-
inen Uccelli fortunati.
præpeto, tis, a peto,

præpeditus, a, um. Impeditus, irre-t
titus, Cic. Impedito, intricato, op-
preffo. Præpeditus morbo, Cic. Op-
preffo, travagliato dalla malattia.
præpendeo, es, di, fum, dere, Pro-
pert. Pender avanti.

[ocr errors]

ideft co un-
de præpetere eft anteire, ex Fefto.
Andare innanzi.

præpilatus, a, um. Plin. Molto acuto
in punta. Haftæ præpilatæ, ideft
præferratæ, cufpides ferreas haben-
tes, Pli. Lancia pontuta.
præpinguis, & hoc gue, Col. Molto
graffo.

t

præpolleo, les, lui, lere, Liv, aver gran-
de, e più possanza, ch' un' altro.
præpondero, as, vi, tum, are, Gel. Pefar
più. Quint. Effer di maggiore ftima.
præpono, is, fui, fitum, nere, antepono,
præfero, antefero, præficio. Metter a
vanti. Plaut. Preferire, ftimare più.
præponere aliquem negotio, Cicer.
Dare ad alcuno qualche carico.
præpofitio, onis, antedictum, ver-
bum antepofitum, Preposizione,paro-
la, o voce pofta avanti. Ita dicta,
quia verbis, & cæteris orationis par-
tibus femper præponitur: aliquando
conjunete, cum copulatur vocibus:
aliquando feparate, cum propriam
fervat fignificationem.
præpofitus, a, um, participium a præ-
ponor, præponeris, Cic. Pofto avan
ti, preferito, colui, a chi abbiamo
dato qualche carico.
præporto, as, are, præfero, Cic. porta-
re avanti,dimoftrare alcuna cosa nel-
la faccia,come fi dice, præ fe ferre ira-
cundiam. moftrare d'effer in colera.

prærogo, as, avi, tum, gare, Diman-
dar con preghi. Ulp. Pagar prima,
che fa il termine.
prærogativa, gativæ, f. g. Tamquam
fpecimen, quafi præjudicium, Pre-
rogativa, avvantaggio.
prærogativus, a, um, ut prærogativa
tribus, aut centuria, quæ primo de
fententia rogabatur, unde ortum eft,
ut prærogativa nunc dicatur excel-
lentia , qua aliquis alium fuperat.
Livius, che ha qualche prerogativa
Sopra un' altro.
prærumpo, is, rupi, ruptum, rumpe-
re. Ovid. rompere prima.
præruptus, a, um, Vir. rotto. Col. luogo

difficile da montarvi, inacceffibile. prærupte, adverb. ut prærupte mous altus, Plin. Montagna di tale altezza, che non vi fi può montare. pras, hujus prædis, m. g. Cic. Chi fa ficurtà ad alcuno.

præfagio, is, vi, tum, ire, præfentio,
penfare le cofe a venire, indovinare.
Ab inufitato verbo, fagire , quod
olim fignificabat, acute fapere, &
cognofcere aliquid.

præfagium, gii,n.g.Col.effo indovinare.
præfagitio, nis, f. g. Ver. Cic. Idem.
præfagus,a,um,Cla.chi indovina le cofe
future, e chi predice in cuore quello,
che dee accadere. mens præfaga mali,
Vir.che predice il male da venire a fe.
præfano,nas,Pli. fanare,guarire prima.
præfanatus, a, um, Adject. Plin. Sz-
nato per il paffato.
præfanafco, is, fcere, Pli. Guarir prima,
præfenteo, es, a fimplici fcateo, idem

fignificans, quod fcatco abundo præfepultus, particip. a præfepelio, redundo. Gellius. Abbondare. Qint. declam. 9. Video fenem mepræfcientia, actio præfcientis, futu liore fui parte præfepultum. rorum notitia. præfepio, pis, ivi, tum, Cæf. circonpræfcio, is, fcivi, fcitum, fcire. Ter. dare di fiepe, e chiudere d'intorno. Sapere avanti. præfero, ris, fevi, fatum, ferere præfcifco, is, fcere, Idem, Liv. Colum. Seminare avanti. præfcita, torum, Pli. Divinazione, che præfertim, adv. præcipue, maxime, predice le cofe a venire, pronoftichi. Col. Principalmente, specialmente. præfcius,a,um, adject. ut prefcia ventu-præfervio, vis, vivi, vitum, vivere, Pia. ri vates, Virg. Chi fa le cofe future. Far fervizio ad alcuno, ajutarlo. Præfcribo,is,pfi,ptum,bere,Definio,præ-præfes, dis, m.g. cuftos, judex, antiftes,

finio,præftituo,voce præeo, Cic. Seri Cic. Luogotenente di Re in una Prsvere ad alcuno quello,che fi gli convi- vincia, Liv, chi ajuta, e foccorre, pręene fapere,dargli avifo comefi dee go- fes locus, Plau. luogo di ficurezza. vernare,comandare, ordinare,dar re-praideo, des, di, feftum, fidere, cu

gola. Præfcribere finem rei alicui, Ter. Limitare,affegnar certi confini. præfcriptio, onis, for. gen. Vide præfcriptum.

Præfcriptum, i, n. g. Decretum, præ-
fcriptio, norma, regula, certa quæ-
dam, & definita lex, Cic. Ordina
zione, regola, comandamento.
† præfcriptus, ta, tum, ordinatus
definitus, particip. a prefcribo, Pre-
fcritto, ftatuto.

præfeco, as, ui, &tum, fecare, Col.
Tagliare, fegare avanti.
præfegmen, minis, Plin. Cofa taglia
ta via.

[ocr errors]

ftos fum, præfes, Cic. Aver la guardia di qualche luogo, di qualche gente. præfidere rebus urbanis, Cæf. Aver il governo della Città. præfideratio, nis, foe. ge. quafi verbale a verbo quod non eft in ufu præfidero, eft autem præfideratio cum hibernum tempus maturius quam anni tempus patitur, advenit, Feftus. Quando viene Inverno all' improvifo o avanti il tempo. præfidium, dii, n. 3. Statio, comitatus, cuftodia, auxilium, Cic. Cæf. Guardia, guarnigione, che fi mette in una Città. præfidium agere. Tac. Stare in guarnigione. præfidium gerere, Plin. Dare ajuto. præfidiarius, ria, rium, Adject. ut præfidiarii milites, Liv. Gente d' arme in guarnigione.

eccellente, degno.

præfens, hujus præfentis, Adject. ar-
biter, teftis, infpe&tans, inftans
Plaut. Prefente, potente,efficace a far
alcuna cofa, forte, favorevole. Ut
periculum præfens, Soprastante.
Deus præfens, ideft propitius, Virg. præfignifico, cas, care, prænuntio, Cic.
Dio favorevole, benigno. In præfens, Moftrare per fegno qualche cofa.
in præfentia & in præfentiarum, præfignis, & hoc ligne, Ovid. Molto
Al prefente, adeffo, mo mo..
præfens animus, Cic. Cuore ardito, e
valorofo, che non fi fmarrifce punto.
præfens medicina, Col. Medicina ef-
ficace a guarire fubitamente.
præfentia, tiæ, confpectus, afpectus,
Cic. Ter. Prefenza. In præfentia
Ter. Cic. Al prefente.
præfentaneus, a, um, Seneca, quod
fubito operatur, ut remedium, aut
venenum præfentaneum, che opera
fubito, Plin.

præfigno,gnas,gnare, Pli.fegnare prima.
præfilio, lis, lui, fultum, filire, Pla.
Saltare avanti.

præfpargo, gis, gere, Lucret. Spar-
gere avanti.

præftabilis, & hoc bile, præftans
Cic. Eccellente.
præftans, tis, excellens, præftabilis,
egregius, eximius, habens præftan-
tiam. Eccellente, degno.
tpræftanter, adverb. excellenter, di-
gne, Eccellentemente, degnamente.
præftantia, tia, f. g. Excellentia, Cic.
Dignità, eccellenza.

præfentarius, a, um, quod eft præ-
fens, Pl. Prefente.
præfentio, tis, fi, fum, tire, præco-
gnofco futura, ante fentio, præfa-præftat, bat, ftitit, ftare. Imperfonale.
gio, cogitatione præcipio, Cic. Pla.
Sentire, e odorare prima, Dubitare
di qualcha cofa.
Præfentiens, partic. vel nomen ex par-
ticipio, Cic. Chi ha preveduto, e co-
nofciuto.

præfentio, Verbale, Cic. Esso conoscere prima.

præfento, tas, tare. Quint. Prefentare.
præfepe, ne. gen. Virg. Mangiatoja,
falla d'animali, casa, abitazione
appreffo Orazio.

præfepium, pii, ne. ge. Apul. Siepe,
che circonda la falla.
præfepia, æ, fœ. ge. apud Varron: de

conducit, melius eft, Cic. è meglio.
præftega, gæ, Plaut. Luogo coperto da
ritirarsi per ragionare.
præfterno, nis, ftravi, ftratum, fter-
nere, Stat. Plin. Preparare.
præftes, itis, com.ge. præfes, antiftes,
Presidente. Præftites autem etiam di-
cuntur lares, quod omnia in ædibus
præftarent, ideft, confervarent, Ov.
5. Met. Gli dei domeftici della cafa.
præftigiator, ris, m. g. Plaut. Giuoco-
liero, e maeftro di bagattelle.
T præfidatus, us, dignitas, Vopifcus
in Carino, Tunc autem præfidatum
Dalmatie adminiftrabat.

[ocr errors]

apud Cic. Inganno de' giuocolieri. præftino, nas navi, antiquis idem erat, quod emere, alii fcribunt fi ne diphthongo, Plat. Comprare. præftituo, tuis, tui, tutum, tuere. præfinio, præfcribo, dico. Ordinare, affegnare, determinare. præfto, nomen Adjectivum indeclinab. paratus, promptus, in promptu Cic. Plaut. Prefente, pronto. præfto eft, Ter. Egli è qua. præfto effe alicui, Cic. Effer prefente ad alcuno. præfto, ftas, titi, titum, & ftatum, tare, excello, antecello, præcurro fupero, item perficio, efficio, & polliceor. Dare, præftare amorem Ovid. Mostrarfi amico, farsi amico. præftare alicui officium, Cic. Fare il Juo debito con alcuno. præftare fe incolumem, Cic. mantenersi fano. prę ftat ingenio alius alium, Quint. Un' ha migliore ingegno, che un' altro. fignificat præterea præfto, exhibere, præbere, Compire, fare, giovare, provedere, moftrare, effer, menare, uJar diligenza. Sed fupra alia funt obfervanda ifta olim apud Ci. nunc vero frequentiffima apud jurifconfultos, qui dicunt præftare rem aliquam,culpam alienam, noxam, dolum, aut ejufmodi, eftque promittere, feu in fe recipere, ne quid mali eveniat ex ali qua re, & fi evenerit, fe refecturum, quod formulares, & fcribæ barbare di cunt in nonnullis locis varrontizare, ideft fecuru reddere. preftare operam,diligentiam,fide,ufar diligenza. præftolor, laris, vel lare, latus fum latum, lari, verbum deponens, Expecto, Cic. & Ter. Afpetrare. præftringo, gis, xi, &tum, gere, ftringo, iteni hebeto, fallo, Cic. Chiuder forte, fringere, coftringere gli altrui occhi, offufcare. præftruo, truis, xi, ctum, Col. Edificare davanti. perfudo, das,dare. Stat. Sudare avanti. præful, lis, m. g. Prelato,principale nel governo delle cofe divine. t præfulatus tus , m. dignitas ipfa præfulis. Dignità di Prelato. prefulto,tas,tare, Liv.menare la danza. prafultor, ris, ma. g. Cic. Colui, che mena la danza.

[ocr errors]

ftruere

præfulfus, adject. Col. Molto falfo. præfum, præes, fui, effe, præfideo præpofitus fum, præfectus fum, Cic. Aver carico di qualche cofa. præeffe provincia, Cic. Effer Gover atore, e Reggente di una Provincia. præfumo, fumis,fumpfi, fumptum, fumere,Pli.prendere avanti. prefumere gaudium, Pli. Jun. rallegrarfi di cofa a venire. præfumere animo eft præsagire id,quod futurum eft. indovinare, immaginarfi quello,che ha da venire. præfumptus, a, um, participium, Prefo avanti.

præfumptuofus, præfumptionis ple nus, audax, imprudens. Vet. Voc.

re ruft. lib. 8. ex Nonio, idem,præftigiatrix, cis, f. g. Maeftra di ba-præfumptio, nis, fe. ge. Verb. Plin.

quod præfepe, & præfepium. Stalla d' animali. præfepelio, lis, livi, litum, lire Quint. Sepellir prima. I præfepis, idem quod præfepe.

[ocr errors]

gatelle, giuocoliera.

praftigia, giarum, f. g. pl. num. Cic.
Incantesimo, inganni di giuocolieri,
che fanno parere una cofa, che non èt
præftigia, orum, ne. gen. pro eodem

Jun. Profonzione, anticipazione. præfuo, fuis, fui, futum, fuere, Plin. Cucire avanti.

præfurgo, gis, exi, ectum, ante-
furgo. Levar innanzi alcuno.
X 2
Pra

« PreviousContinue »