Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

AR

Arboraria falz, falce, Aromento da tagliar arbori.

Arborarius, ria, rium, Picus arborarius, Virg. Pico, uccello, che nidifica negli alberi.

Arborator, ris, mafc. ge. Plin. Giardiniero che pota gli alberi. Arborefco, fcis, fcere, Plin. crefcere come albero.

Arboretum, ti, n. g. Gell. boscaglia di arbori.

[ocr errors]

Arboreus, rea, reum, Virg. di albero, fimile all' albero. arborea cornua cervorum, Virg. corna di cervi a foggia di alberi. † Arbor, ris, arbore. Arbufcula, la, f. g. dim. Var. arbuScello, picciolo albero. Veluti arbufcula vitis Col. Vite, che senza pali fi tiene fulle fiepi. item machinula illa, fuper qua verfantur extremitates axium in rotis. Arbuftum, fti, n. ge. arbores multæ ad fructum confitæ, Cic. arbufcello, e luogo di alberi fruttiferi, o viti appoggiate, o legate ad alberi. arbustive Arbuftivus, ftiva, ftivum, vites, Col. arbustivo, vite foftenuta dagli alberi. ftare Arbusto, ftas, stavi, ftatum, Plin. Piantare alberi per fervire di pali alle viti. Arbutus, f. g. Plin. arbuscello, detto albatro, e corbezzolo. Arbutum, ti, n. g. Virg. Corbezzolo, o pomo roffo falvatico, afpro al gufo, frutto dell' albero, aliter latine dicitur unedo. Arbuteus, tea, teum, Virg. fatto d' albatro, o corbezzuolo. Arca,ca, f. g. armarium, capfa, Cic. arca, coffano, caffa, fcrigno, fepoltura. † Arcades, dum, popoli dell' Arcadia. Arcane, adv. qualitatis, Col. di fecreto, fecretamente. Arcanius, adv. comparativum, ab arcane, più fecreto, Col. 1. 3. Arcano, adv. Cæf. in fecreto. Arcanum, ni, neut. gen. fubftantiv. Cic. fecreto. Arcanus, na, num, adject. Martial. cofa fecreta, arcana popina, Martial. cucina fecreta. Homo arcanus, un' Plaut. qui, quæ audit, tacet uomo fecreto. Item arcanus, eft difficilis, feu a communi fenfu remout fenfus arcani, Virgil. cofe difficili da intenderfi. Arcarius, Scævola, chi ha in guardia uno ferigno, teforier pubblico, o particolare. ab arcu. Ovid. Arcatus, ta " piegato a foggia di arco. Arcella, læ, f. ge. dimin. idem, quod

tus

tum

[ocr errors]

mar,

Arcio, is, ivi, itum, ire, verbum ab-
folutum, Cat. idem, quod indo
aut adigo, ficcare.

Arcirma, f.ge. genus modici plau-
ftri, quo homo geftari folet, Fest.

carretta.

Cic. Segno ce

Aicano, e coperto a lettica. Arceffo, fis, fivi, fitum, fere, accerfo, fis, voco, advoco, Cicer. chiaandar a chiamare, Virg. ri-T trare, far venire, Cicer. accufare, arceffere aliquem judicio, Cic. far proceffo contro di alcuna. Conftruitur cum genitivo, cum fignificat accufo, Capio: arceffitur majeftatis. Cic. ad Heren. Arceffitus,part.Cic.chiamato,accufato. Archetypus, pi, maf. ge. Prima forma, exemplar, Cicer. l'originale, l'autentico modello. Decedere archetypo, Plin. Scoftarfi dall' originale, o contrafarlo, legitur etiam archetypum, i, n. ge. item archetypi, aut archetypa, funt prima vafa facta ab aliquo artifice excel-Areticus, a, um, idem. Polus arctiPolo Settentrionale, Poius lenti, Martial. Item, archetypus, antarcticus, Polo Auftrale. a, um, adject. Martial. argentum archetypum, cofa, che può effer, fervir per modello.

arcula, Feft. coffanetto, caffetta. Arceo, ces, cui, cere, prohibeo, propello, propulfo, cohibeo, defencontineo, O. do, pello, coerceo vid. tener afcofe, feacciare, rimo vere, impedire, Virg. fervavi di Colum. escludere fuori. arcere arcere aditu, Liv. vietar l'entrata, item conftringo, fringere. Virgil. i vincoli vincula arcent palmas ง Aringono le mani. Arcera, ræ, fœm. gen. Gel. carro ru

[ocr errors]

Arete, adver. qualit. ftricte, fretta
mente. arete, & graviter dormire,
dormire profondamente.
Plin.
Areto, tas, tavi, tatum, are
Col. fringere, sforzare.
lefte dell' Orfa.
Arctos, Urfæ fignum,
Aretous, a, um, Septentrionalis
Settentrionale. Arctos enim eft Po
lus Septentrionalis. Orbis Areto-
Luc. la parte Settentrionale
della terra.

us,

cus,

[blocks in formation]

Arculata, torum, ne. ge. circoli di farina, che fi faceano ne' sacrificj. parva arca, Cicer. caffetta, arcule Arcula, læ, f. g. diminut. ab arca, loculate pictorum, Varr. coffanetto, o caffetta, dove i dipintori tengono i lor colori.

di fabbrica. Arcus, cus, m. g. Cic. arco, e volto

Architectonicus, ca, cum, Vitr. cofa
pertinente a legnaiuolo, ad architet-
to. item principalis, unde artes il-Arcus, jaculandi inftrumentum, Vir-
læ dicuntur architectonicæ propter
, quæ aliis imperant,
excellentiam
ut ars ædificandi imperat camen-
tariæ; & fic de aliis.
Architectonice, ces, f. ge. Quint. ar-
te di fabbricare, architettura.
Architector, ris, m. ge. idem, quod
architectus, Plaut. architettore, ar-
chitetto.

Architector, taris, vel tare, tatus fum,
tatum, tari, Fabricor. Vitr. Cic. 2.
de Fin. edificare, disegnare, fab-
bricare, far un modello di edifizio.
architectari voluptates, trovare mo-
di per aver piaceri, Cic.
Architectus, ti, m. g. Plin. Architet-
to, inventore di qualche cosa, o
macchinatore architectus verbo-

rum, Cicer. inventore di motti, o
proverbj. architector fceleris, Cic.
pro Cluent. inventore della fcelle-
raggine, principale autore.
Architectura, ræ, f. ge. architectandi
ars, Cic. edifizio, fabbrica.
Architriclinus, ni, m. gen. finifcalco,
maestro di cafa, fcalco, Arioft.
Archiviam, vii, n.g. archivio, fcrigno,
armavo da libri, o da fcritture.
Architenens, tis, Sagittarius. Cic. &
Virg. arciero, vide arcitenens: male
enim fcribitur cum afpiratione h,
venit enim ab arcu, & teneo -

Plin.

che

gil. arco da faettare. adducere arcum, Vin. piegare l'arco. fic intendere arcum, Hor. tirare, remittere arcum, slargarlo. item arcus eft iris cœleftis, licet alii id fcribant cumq, Arco Celeste, vide arquus. fare a foggia di arco. Arcuo, arcuas, avi, atum,are, Ardea, dex, f. ge. Virg. uccello, vola in alto. Ardelio, nis, maf. gen. Mart. inquieto cervellino, che s' intromette a fare ogni cofa. Ardeo, des, fi, fum, dere, flagro, conflagro, deflagro, Cicer. & Virg. abbrucciare, ardere, rifplendere, effer ardente, pronto ad una imprefa. Effer innamorato, amare oltre mifura, ardere d'amore. ardere defiderio alicujus rei, Cicer. defiderave qualche cofa, ardere mori, Virg. I. An. defiderare di morire. Ardens, tis

part. inflammatus, flagrans, Cic. ardente, ardens febris, Plin. febbre ardente.

Ardens, tis, nomen ex partic. Plin.

[blocks in formation]

con veemenza.

Cicer. focofamente, ardentemente, Areftum, ti, latine, placitum, fivef decretum fignificat, Budæus, decreto, ftatuto dopo un parlamento, vox ufitata a Gallis.

nomi proprj.

cum Jafone profecti funt in navi Argo ad Colchidem. Arguens, partic. Plin. chi riprende. Argumentatio, nis, fę. gen. Verbale ab argumentor, Ratio, argumentum, inventa artificiofa expofitio, Cic. argomentazione, dichiarazione di argomento.

Argumentor, ris, vel tare, tatus fum, tum, tari, argumentis oftendo, vel probo, & profequor, Cic. argomentare, affegnare ragioni, congetture, argomenti per trovar una cosa. d'Argumentofus, fa, fum, argumen

Ardefco, fcis, fcere, Virg. abbruciarfi. Ardor, oris, m. ge. flagrantia, calor. Cic. ardore, gran caldo, ardore ter-Aretalogus, gi, maf.ge. Suet. ciarlora dehifcit, Virg. la terra per caldo ne, chi vuol mostrarsi virtuoso, garfi fende. rulo, Ariost. Ardus, & ardum, contracte pro ari-¶ Aretium, Arezo nella Toscana nei dus, & aridum, Non. Arduus, ua, uum, moleftus, laboriofus, difficilis, Cic. & Virg. arduo,| alto, difficile da intendere, majagevole. Bocc. Gior. 8. Nov. 9. Arduenna, la Selva d' Ardenna. Arduum, i, neu. gen. res ardua, una cofa difficile, fubftant. & in plur. ardua. In arduis, nelle cofe difficili, e difaftrofe. Arduitas, tis, f. g. Var. altezza, difficoltà altitudine, luogo malage-Argentarius, rii, m. gen. qui argentavole da montarvi.

Argema, matis, n. g. Plin. infermi tà d' occhi, albugine. Dicitur & argema, mæ, f. g. malum non diffimile albugini oculorum. Argentaria, riæ, f. g. Liv. minera argento. Plau. bottega d'argentieri, Uip.traffico di argentieri,argeteria Argentariam dittolvere, Cic. iafciare il maneggio dell' argento. argentariam facere, far banco.

[ocr errors]

riam facit, & trapezita, Cic. Caf Area, reæ, f.g. Var. piazza di villa, fiere, ufficiale intorno l'argento ara, Boc. Gior. 8. Nov. 7. Liv. cor- argentiero, banchiero, che dà ad te, ara, Col. carte di una villa. ujura, o che piglia. Area item fignificat pavimentum, bat- Argentarius, ria, rium, Plau. Plin. artuto. Item portiones, feu fegmen- gentino, d'argento. Argentaria cuta illa, quibus hortulani diftinguunt ra, Terent. cura di aver argento. femina plantarum, & herbarum.Argentatus, ta, tum inargentato, Informare areas, Col. eft fic di- coperto di argento.. ftinguere hortum area. Item eft Argenteus, tea, teum, Plin. fatto di morbus capitis, Celf. pelatura. argento, e che è di argento, argenAreator, toris, m. ge. Col. ajatore, teum folium, Plin. foglio d' argenmariolo. Tufc. to. item fignificat rem emptam, aut venditam argento, la cofa, che è venduta per argento. Plaut. amica tua facta eft argentea, ideft argento empta.

[ocr errors]

Arefacio cis, feci, &tum facere Plin. feccare.

[ocr errors]

Arefio fis, compof. ab areo & fio, aridirsi, divenir arido.

Plin. pieno

Arena, næ, f. gen. Virgil. rena, fab-Argentoratum, Argentina nei nobion, Sabbia, arena, Sannaz. Potiri arena, Virg. giungere in porto. Item locus, ubi pugnabant gladiatores, luogo, dove combattevano gli fcrimiatori. Unde defcendere in arenam cum aliquo, contendere con alcuno. Superare aliquem in fua ipfius arena, guadagnare alcuno nel fuo proprio mefliero. Arenaceus, cea,ceum, Plin. di arena,

di fabbia. Terra arenacea. Pl. terra arenofa, fabbioniccia. Arenariæ, arum, f. g. luoghi di fabbia, rena, o avena.

[ocr errors]
[ocr errors]

mi proprj. Argentofus, fa, fum, e mescolato d'argento. Argentum, ti, n. g. Ter. argento, argentum cudere, Ter. batter danari, argentum vivum, Plin.argento vivo, argentum factum ideft laboratum aliquo modo, lavorato, argentum vero infectum, ideft rude, & nondum laboratum, maffa d'argento non lavorato, argentum ponitur pro pecunia, danari, Ter. emunxi feHem argento, boʻavuto i danari dal vecchio per inganno.

Arenatum, ti, n. g. fubft. Plin. fat-Argenti fodina, æ, fœ. ge. quafi una
to di fabbia, rena, o arena.
Arenatus, ta, tum, mefcolato con
Sabbia.

Arenofus, fa, fum, Virg. Plin. renofo, arenofo, pieno di fabbia, grave.

[ocr errors][ocr errors]

dictio minera d'argento. Plin. Sic aurifodina, minera d'oro. Argeftes, ventus flans ab occafu æftivo, qui a Latinis Corus, & Caurus dicitur.

[blocks in formation]

A renula, læ f. gen. diminut. ab a-Argeus, ea, um, idem, quod argirena, Plin. reneta, aveneta, minuta fabbia. Areo, res rui, rere. Virg. feccarsi forte. Areola, læ " la vanezza, Egn. areola, la, f.g. diminut. ab era, Col. ariuola, picciola corte. Areopagite, Judices, qui judicium† ferebant in templo Martis, quod' videlicet cum Mars quondam homicidii crimine in judicium vocatus effet a Neptuno, duodecim diis judicantibus, fex fententiis in Arecpago abfolutus eft. Arefco, fcis, fcere, idem, quod viriditatem amittere, Cic. divenir fecco, arido, feccarsi.

Argo, us, f. g. navis, qua Jason pro

ftus eft Colchidem, & vellus aureum in Græciam reportavit. Argonautæ, arum, Heroes illi, qui

tofum opus, Quint. ingegnofo, argomentofo, pieno d'argomenti. Argumentum, ti, n. g. judicium quafi rei notæ & eft ratio rei dubiæ fidem faciens. Cic. ragione, prova di cofa dubbiofa, argomento, segno, giudizio, congettura, lineamento, dipintura, materia di un trattato. Argumentum grave, Quintil. argomento d'autorità, & argumentum vanum, argomento vano, che non conclude. accipere argumentum cer. tiffimum, Cic. pigliare segno, congettura ficuriffima.

Arguo, guis, gui, gutum, guere, idem, quod accufo, & fimulo, Cic. & Virg. moftrare in apparenza, provare, Plau. imputare, riprendere, accufare, convincere, arguere reum Ulp. convincere un reo di qualche misfatto, item periculum adducere, Fest. metter in pericolo. Argus, gi, homo, feu potius monftrum centum oculorum Cic. Uomo, o più toflo moftro, che aveva cent occhi, il quale, come diffe Cicerone, fu privato di vita da Mercurio, per comandamento di Giove. Argutatio, nis, fe. ge. Verbale, Cat, Parlamenti, fottigliezza vana,

apparente.

Argutator, ris, n. g. Verb. Gel. sfac-
ciato nel parlare, o fottile nell' ap-
parenza, non nella verità.
Argute, adv. qualit. Cic. aftutamen-

te, ingegnosamente, fottilmente. Argutiæ, argutiarum, f. g. acumen,

elegantia, Cic. arguzia, malizia, fottigliezza: licet autem non reperiatur apud Ciceronem, nifi in plurali, non eft tamen exiftimandum non poffe ufurpari in fingulari pro acumine, aut fubtilitate.

Argutiola, læ, f. ge. diminut. ab argutia, Gell.

Arguto, tas, tavi, tatum, tare, Propert. taffare, imputare, accufare, riprendeve.

Argutor, ris, vel tare, tatus fum,

tum, tari, Verbum deponens, Plau. parlare argutamente. Argutus, ta, tum, partic. Plin. taf Jato, imputato, accufato, sipreso. Argutus, ta, tum nomen habens aliquid argutiarum, acutus, acer elegans, Cic. fottile, ingegnofo acuto, Silius, rifonante, malizio So, Virgil. magro, fcarmo, item celeriter mobilis, Cic. de Orat. cofa, che fi muove Speditamente. Argyrognomofii vocantur a Græcis pecuniæ permutatores quos Cam

Campfores vulgo vocamus, quafi pecuniæ fpectatores dicas. Feftus Banchieri, cambiatori di danari. Argutulus, la, lum, dim. abargutus nom. Cic. Arguto, accorte, malizioSetto, Boc.

Argyritis, fem. gen. Schiuma dell' argento.

Aricia, urbs in Italia, Ariccia, la Riccia, aricinum nemus, Bofeo, o Selva dell' Ariccia, aricinus lacus, Lago dell' Ariccia. Ariditas, tatis, f. g. Plin. Seccura, Secchita, aridita. Aridus, da, dum, ab areo, res, exficcatus, tenuis, Cic. Secco, arido, c'ha perduto l'umor naturale. Febris arida, Virg. Febre calda. Prata ari da, Virg. Prati, dove fi feccano l'erbe. Item fumitur pro puro, Puro... argentum aridum Plaut. Argento puro. Item Spaventevole, acuto, Virgil. aridus fragor, un fracaffe Spa

ventevole.

[ocr errors]

Arida, æ, substant. poni poteft pro terra ficut frigida ponitur pro aqua, idque ad elegantiffimam imitationem Hebræorum, qui ita loquuntur.

Aridulus, la, lum, diminut. Poco arido, aridetto. Aries, tis, m. g. animal notum, & fignum celefte,,& bellica machina ad evertendos muros, Cic. Vir. Ariete, montone, macchina di guerra. Aries, Plin. un pefce. Arietarius, a, um, Vitr. Cofa, che appartiene all' ariete,o ha fimilitudine di ariete

Arietinus, na, num, Pli. di montone. Arieto, tas, tavi, tatum, tare, Cornibus impetum facio, Cic. Percuotere, cozzare. Urtare con le corna, gittare | a terra. arietate in portam, Virg. urtare contra una porta. Ariminum, civitas Italiæ, Rimino Ariolator, & ariolus, divinatoris genus. Vide hariolus. Arifta, ftæ, f. gc. erba di frumento, Spica, Spiga. arifta jejuna, Claud. Spica senza grano. Ariftocratia, æ, Principatus optimatum. Imperio, governo de principali. Ariftolochia, herba, quæ etiam vulgo fic vocatur.

Ariftoteles, nomen Stagiritæ philofophi, Peripateticorum Principis. Ariftophorum, vas, Tondo, o vafo, nel quale fi porta il definare. Arithmetica, cæ, vel arithmetice, tices, f. g. Plin. arte di annumerare. Arithmetice, adv. aritmeticamente, conforme l'arte dell' aritmetica. Aritudo, nis, f. g. Var. aridità, parfi

monia.

Arlineu, nei, Ornamento di tefta donnefco.

Aro, ras, ravi, ratum, rare, idem, atque aratro perftringo, Cic. lavorare il terreno, arare olivetum, Colum. arar, lavorar gli olivi. arare æquor, Virg. navigare il mare, folcar il mare, per translationem fignificat coire, ufar carnalmente. Pla. Fundum alienum arat, ideft alienas mulieres fubagitat.

bellum, Guerra, Cic. cedant arma toga, La guerra ceda alla pace. Item & fraudes, & confilia, Inganno, aftu zia, configlio. Virg. quærere confcius arma, ideft aftutiam & fraudes. Armamentum, ti, & armamenta, torum, neu. gen. Plaut. Armamento Luogo di munizione, radunamento d' arme, e arnesi di nave. Armamentarium, rii, neu. gen. Na-Aromata, tum, n. ge. Plur. num. Col. vale armamentarium locus, ubi Oderamenti, profumi, odori, Spearmamenta navium, & arma fer- cie, pepe, e altre cofe fimili. vantur, Cic. Liv. Armamento, luogo Aromataria taberna, la speciaria, luogo di munizione,e da tenervi ogni forta da profumi, Vives c. 33. 34. d'armi. Aroniaticus, ca, cùm, Plin. fatto di odori.

[ocr errors]

Armandus, Ov. degno d'effer armato. Armarium, rii, n.g.Ĉi. armavo, armajo. Armariolum, li, n.g. dimin. Pla, armajuolo, picciolo armaro, e armaio. Armatura,re, f.g.Ci.armatura, armatura levis, Cic. armatura alla leggera. Armatus, tus, ma.ge. idem, quod armatura, Liv.

Aromatites, titæ, m. g. Plin. Vino

aromatico.

Aromatopola, læ, m. g. Venditor di aromati, di odori.

Aron, ri, n. g. Plin. Arogigaro erba.
Arquatus, ta, tum, arcuatus morbus.
Celf. Iterico, aurigine,infermità,che
fa l'umor giallo. Item cofa torta, che
fa la figura d'arco, Ovid.

Armatus, ta, tum, partic. Cic. armato.
Armeniacum, Cic. Col. Muniaga, ar-
melino frutto. armeniacus malus, al-Arquus, vide arcuatus.
bero armelino.

Arquites dicebant antiqui arcu præArmentum, ti, n. ge. Majorum be- liantes, quos nunc fagittarios voftiarum grex, Cic. & Virg. Armento, cant, Saggittarj, arcieri. compagnia di animali groffi, armen- Arra, æ, f. gen.) Plin. Ter. Arra, tum regale, Ovid. armento del Re, Arrabo, onis, m. g.) Dan. e caparra. proprie dicitur de beftiis majaribus, Arrectarius, ria, rium, adject. ab arreneque de his omnibus, fed propriiffime de bobus, & equis, qui armis apti effe pofsunt.

&tus, ut affer arretarius, Virg. ta vola dirizzata nel muro. Arrectus, ta, tum, partic. ab arrigor, geris, Virg. dirizzare, levare,auricula arrecta, Orecchie levate, contra, pendulæ, che pendono a baffc. Arrectum pectus, Virg. petto elevato. Arrepo, pis, Vide adrepo. Arrepto, tas, tavi, tatum, tare, fre

Armentalis, & hoc tale, ut armenta lis equa, Virg. Cavalla, che non parte dall' armento. Armentarius, rii, Virg. armentario, armentato, bifolco, vaccaro, che guarda l' armento, o le pecore. Armentinus, na, num, armentitius, Plin. cofa di armento. Armentitius, tia, tium, idem, quod armentinus, Varr. armentizio. Armentofus, fa, fum, Gel. armento-Arrhabo, nis, m. g. idem quod arrha, fo, pieno di animali grossi. Armiger, geri,m.g. qui arma domini fui

gerit.Virg. Servitore di lacia, fcudiero,che porta l'arme dietro al patrone. Armiger, a, um, adject. Silius, Cofa, che appartiene all' armi. Armilla, læ, f. g. Bud. abbigliamento militare, e braccialetto. Armillatus, ta, tum, Prop. chi porta

[ocr errors][ocr errors]

braccialetti Curfores armillati vulgo pofte, Pofta, corriero. Armille, is, ne. ge. Apul. inftrumentum, feu apparatus plenus fraudibus.

Armillum, i, n. ge. genus urceoli in facris. Varr. Urciolo. Armipotens, tis, adject. Cic. poffente, e valente nell' arme. Armifonus, na, num adject. Virg. armifono.

[ocr errors]

quent. ab arrepo, Plin. frafcinarsi a qualche cofa.

Arrha, hæ, f. g. Plin. caparra, vide

arra.

Plaut.

Arrideo, des, fi, fum, dere, rideo, & applaudo, Cic. Ter. ridere verfo alcuno, videre dicofa, che vi piaccia. item placere, Cic. hoc arridet, quefto mi piace.

¶ Arfenogon, herba ferens femen teftibus fimile, fic dieta, quod vino, in quo macerata eft, epoto, mares generari credantur, Plin. Arrigo, gis, xi, &tum, gere, Virg. dirizzare, arrigere aliquem, Salluft. dave animo, rincorare. fic arrigere animum, fvegliare, o ftimolare, arrigere aures, Ter. afcoltare, arrigor eris, ectus fum, paffivum ejus. Arripio, pis, pui, ptum, pere, ex ad, & rapio ut apprehendo, per vim adduco, Cic. tor per forza, prender in fretta, occupare, arripere facultatem lædendi, Cic. pigliare occasione di offendere, arripere celeriter, Cic. apprender tofs.

† Armitenens, tis, chitiene le armi. Arma, morum, n. g. Plur. ferrum, fer- Armo, as, avi, atum, are, Cæf. arramenta, telum, Cic. arme, e armi mare. da difendere, e da offendere, Vir. Fat-Armogloffa, fa, f. g. Piantagine to d'arme, e battaglia. Acerrimus Armon Plin. Rafano. armis, Virg.Valente in guerra. Capta- Armorice, Bretagna, nei nomi proprj. re arma, Tac. Cominciare la guerra. Armus, mi, m. g. Plin. omeri, Spalle, abjicere arma,Gittar le arme, lafcia- ma di animali bruti. armi tameh re la guerra. Vocare ad arma, Cicer. frequentius beftiis, humeri vero ho-Arrodo, dis, fi, fum, dere, rodo, & Abiamare, invitare all' arme. Item

minibus attribuuntur.

erba.†Arrigo, is, p. c. ex ad, & rego compofitum, arrizzare, Virg. comafque arrexit. Dicitur etiam per metaphoram alicujus animum arrigere, arrizzare, andar in colera.

circumrodo, Cic. rodere." C 3 Arro

Arrogans, tis, infolens, fuperbus
elatus, Cæf. Cic. Arrogante, profon-
tuofo, infolente, sfacciato.
Arroganter, adv. qualit. Infolenter,
fuperbe, elate. Cic. Arrogantemen-
te, con profonzione.
Arrogantia, tiæ, f. g. Superbia, infolen-
tia, intolerantia, faftidium,contuma-
cia, Cæf, Arroganza, profonzione.
Arrogo, gas, gavi, gatum, gare, po-
ftulo, affumo, vendico, fumo, tri-
buo, afcifco, Cic. Attribuire, a-
fcrivere, prefupponere troppo di fe,
attribuirfi oltre il dovere. arrogare
aliquem in filium, Gell. Adottare uno
per figliuolo. Arrogo, as, Arrogare,
attribuire . fibi arrogare munus
Farfi proprio qualche ufficio. Unde
arrogatio, tionis.

[ocr errors]

Arroftema, tis, n. ge. Græcum, Malattia, infermità, Cic.

Annodare, articolare, Dant. Articulofus, fa, fum, Plin. Pieno di gionture, e nodi.

Arundinofus, adject. Catul. Pieno di

canne.

Arundifer, adject. Ovid. Che produce canne, cannetto.

Articulus, li. Nodus in corpore. Ca-
far. Giuntura, nodo, articolo, gion- Arufpinu. Rovigno,nei nomi proprj.
tura, Dan. articuli farmentorum, Arufpex, vide Harufpex, Plin.
Cic. Nodi di farmenti. articulus tem-† Arufpicium, ii, Arte dell'indovinare.
poris, Ponto di tempo. Item digitus, Arvum, vi, vel arvus, vi, m. g. Cam
Dito, Ovid. Sollicitis articulis fup- pus, ager, Cic. Varr. Campo, che
putat, Conta con le dita diligente- fi lavora per feminarvi. arvum pro-
mente.Item momentum, feu tempe- prie eft, quod aratum eft, nondum
ftiva rerum faciendarum hora. Ora, fatum.
momento, comodità. Ter. Item, col
lis, feu colliculus montium, Colle,
Plin. Item membra orationis, feu
commata, aut periodi, feu incifa, Pe-
riodo, fentenza. Cic. Quint.
Artifex, cis, com. ge. opifex, artis
fciens, & peritus, Cic. Artigiano,
artefice, artifex ftatuarum, Quint.
Statuario, fcultore.

Arrugia, giæ, fœm. gen. Plin. Mi-Artifex, cis, adject. Plin. Che opera nera d'oro.

Ars, tis, f. gen. artificium, ratio fa-
ciendi, facultas, præcepta, virtus, do
Arina, fcientia, ftudium, difciplina,
via, manus, opera. Quint. Arte, fcien-
z4,
dottrina, mestiero, discipli-
na.ars parafitica, Pla. Arte di adu-
lare, andar a verfo, trattenersi a' ric-
chi con ciance. prudens artis, Ovid.
Pratico, che fa un' arte. Reduce-
re ad artem Cic. Ridurre all' arte.
ars ipfa inopiæ portus eft mortali-
bus. Idem, Unicum confugium in
egeftate eft ars, La virtù, e l'arte
è l'ultimo rifugio de'poveri. ars item
ponitur pro aftu, feu aftutia, Virg.
1. Enei. dolis inftructus, & arte,
Aftuzia.

[ocr errors]

Arrius hærefiarcha, a quo Arriana
fecta originem cepit.
Arfenicum, i, n. g. auripigmentum,
Plin. Arfenico.

Arfis, fœm. gen. Martial. elevatio

vocis per accentum, thefis contra
depreffio.

Artemifia, fiæ, f. g. Plin. Erba detta
Artemisia.

artificiofamente.

Artificialis, & hoc artificiale. Quin-
til. Artificiale, artificiofo, fatto
con artificio.

Artificialiter, adv. artificiofe. Quint.
Artificiosamente, ingegnosamente.
Artificiofe, adv. idem, quod artificia-
liter, Cic.

Artificiofus, fa, fum, habens artem,
Cic. Ingegnofo, artificiofo.
Artificium, cii, n. g. ars, opus, opera,
Cic. Artificio, meftiero, arte. arti-

Arva arida, Ovid. Campi Secchi, ferili. Fallacia arva, Ovid. Campi, che ingannano i lavoratori, cioè che di raro fruttificano. credenda Ceres arvis, Ovid. Sideono feminar i campi. Arvifium Chii Infulæ promontorium. Inde Arvifium vinum. Malvagia. Virg. Vina novum fundam calathis Arvifia nectar.

Arx, cis, f. ge. Caftellum, receptaculum, Cic. Virg. Difefa, rocca, cafello,fortezza,alta torre, invictiffima arx, Tac. Inefpugnabile. Munire arcem, Cic. Fortificare, e munire una rocca con munizione da guerra, arcem ex cloaca facere, proverbium, quo indicamus, nos rem nullius pretii magnam reddere.

A S

ficii aliquid habere, Cic. Aver qual- AS, hujus affis, vel affis, hujus che artificio,qualche induftria, item fraus, dolus, Inganno, astuzia. Cic. Arto, tas, vide areto, tas. Artocopus, pi, maf. gen. Juven. Piftore, panetiere.

Artocreas, atis, n. g. Perf. Vivanda
di pane, e di carne.
Artolaganus, gani, m. g. Cic. Focaccia
fatta nella padella. artolagana tefta-
cea. La torta, nell'efer. del Viv. cap.

101.24.

Artopta, tæ, Pli. Femmina, che cuoce il
pane,ovvero inftrumento da cuocerlo.
Artoptitius, adject. ut panis artopti-
tius, Plin.

Artemon, nis, m. ge. Tabolemos, Al-
bero, vela grande del naviglio, l'ar-Artuo, uas uare Maternus lib. 1.
Smembrare, sbranare. Idem, quod

timone.

Arteria, riæ, f. gen. Arteria, canna deartuo.
della gola, ftrozza, Dant. arteria a-
fpera, Cic. Arteria afpra, per la qua-
le fpiriamo, e viene dal polmone alla
lingua. Arteria item apud antiquos
fumebatur pro pulfu, Polfo.
Arthriticus, artuum dolore affectus,|
Cic. Gottofo.

[ocr errors]

Artus, tuum, tubus, m. g. Cic. Membri tra le gionture, artuum dolor, Cic. Gotta, pluralis tantum numeri, licet apud Pla. reperiatur artua, n. g. pro eodem, tamquam ab artu indeclinabili in fingulari. Arvales, ium, plur. num. Sacerdotes Articularis, & hoc articulare, Perti- Cereris, & Bacchi, inftituti a Ronente a giunture. Hinc morbus arti- mulo, e quorum numero ipfe fuit, cularis, Pl. Gotta. Articularius, ria, rium, idem, quod Aruina, næ, f. g. Graffo, lardo. aliter dicti ambarvales, vide fupra. articularis, Plin. Arunc.Seffa nei nomi tichi,e moderni. Articularius, rii, ma. gen. Subftant. Arvifum vinum. Vin marzimino. Gottofo. Articulatim, adv. Separatim, feorfum,

[blocks in formation]

affis, maf. gen. Libra, vel li bella, pondo nummus quidam exiguus. A Græcis Mna, & a noftris Mina dici folet, & conficitur ex 96 drachm. five 12. unciis, Cic. & Var. Libra. Plin. Moneta di quattro dana ri, e ogni cosa intiera, che fi divide in parte, come eredità, e cofe fimili, le cui parti fi nominano monete. Ad affem omnia perdere, Hor. Perdere il tutto fino all'ultimo foldo. aliquem hæredem ex affe facere, LaSciare alcuno erede di tutta la credi td. Ex quadrante, Suet. Della quarta parte. Ex triente, idem, Della ter za parte. Compofita enim ex affe funt quadrans, triens, fextans, bes, dodrans, dextans, & deunx, quæ vide fuis locis.

Afarotum, ti, n. gen. Papinius, Pavi
mento lavorato.
Afarum, ri, n. g. Erba, nardo falvatico.
Asbeftinum, vel potius asbetinum, Pl.

Lino, che non si abbruggia.
Asbeftus, i, ma. gen. græcum nomen
lapidis ardentis, qui extingui non
poteft, Plin.
Afcalabotes mafc. gen. fpecies quæ-
dam ftellionum fimilis tarantulæ
Plin. lib. 10. cap. 40.
Afcalonia, niæ, f. g. Plin. Scalogna.
Afcalon, Escalon, nei nomi propri.

Afcanius Æneæ filius, Virg. Afcarides, um, mafc. gen. vermes exigui, ex genere lumbricorum in

[blocks in formation]
[ocr errors]

Andare fopra la nave in viaggio. at- Afella, læ, f. g. Ovid. Afinella. tribuitur etiam aliis rebus: ut a-Afillus, afilli, mafc. gen. Virg. Zan fcendere ad honores. Ottenere onori, e dignità. Afcenfurus, particip. Tibul. Che montera, o falird.

Afcenfus, hujus afcenfus, m. g. Cic. Il falive, e montare, o afcendere. Primis prohibere afcenfum, Cæfar. Vietare a' primi, che non afcendano,

o montino.

Afcia, fciæ, f. g. Dolabra, inftrumentum, quo poliuntur ligna, Cic. Afcia, dolatoria.

Afcio, fcias, ciavi, ciatum, ciare, Virg. Dolare, polire, afciare.

zala, ovvero come diciamo noi, mofcone. Grace diftus æftrus, vel æftrum, a pungendo.

Afia, nomen tertiæ partis orbis, quo

ad numerum, fed quoad magnitudinem eft dimidia, & dividitur in Afiam majorem, & minorem & minor dividitur in Phrygiam, Lydiam, Mifiam, & Cariam. Hincoritur Afius, Afiaticus, Afianus, Afiacus adjectiva.

Afinus, afini, m. g. Varr. Afino, afini homines, Plin. Uomini rozzi, fenza giudicio. ab afino lanam, proverbium de iis, qui ftulte rem quærunt, quæ nufquam eft.

Afinarius, ria, rium, Plaut. cofa per-
tinente ad afino.
Afinarius, rii
Afinaro.

m. gen. fubftant. Suet.

Afininus, na, num, Varr. Afinino, di afino.

Afio, nis, avis ex genere notuar. Plin. Afotia, æ, Incontinenza, immoderatezza in alcuna cofa.

Afciola, a, Afcietta, afcia picciola. Afcifco, fcis, civi, citum, fcere, adfcribo, approbo, expeto, adjungo, affumo, attribuo, accerfo, Cic. Pigliare, appigliare a fe, attribuirfi, ufurpare. afcifcere fibi focios, Caf. Pigliar compagni, afcifcere civem, Cic. Ricevere uno per Cittadino, afcifcere legem, eft legem ab aliis fa&tam, & approbatam in civitatem adducere, & confirmare, Cic. afcifcere fibi fapientiam, Cic. est arro-¶ Alpalatus, maf. gen. spina candigare, aut attribuere. Afcitus, participium, afcriptus, attributus, & accerfitus, Cic. Afcritto, chiamato, ammesso. afcitus Superis, Ovi. Ammeffo nella compagnia de' Santi. Afciteria, orum, n. ge. plur. dicuntur monafteria in codice Juftiniani. Afcites, is, f. g. fpecies hydropis, in qua plus humoris, quam venti, diEta apud Græcos a vafe, Celf. Afcopera ræ, f. g. Suet. Sacchetto, borfa di cuojo.

Afcribo, bis, pli, tum, bere, attribuo, adjungo, afligno, afcifco. Cic. SottoScrivere, aggiungere ad uno fcritto, mettere a numero, attribuire, imputare. Afcribere poenam foederi, Cic. Mettere pena a chi rompe la guerra. Afcribere alicui falutem, Cic. Salutare, raccomandari ad alcuno. afcribere negligentiam alicui, Cic. Imputar ad alcuno negligenza. Hinc aicribor paffiv. afcribere civitati, vel in civitate, Cic. Fare alcuno Cittadino. Afcriptio, tionis, f. g. Verbale, Cic. Aggionta.

Afcriptitius, tia, titium, Cic. Ordinato

a qualche cofa, novellamente fcritto, registrato. ldem fignificat afcriptitius. afcriptitii apud Pli. Bud. Uffciali di nuovo creati, e afcritti, o ammeffi al numero de gli altri. Afcriptor, proris, m. g. Verbale, Cic. Chi aggionta ad una cosa fcrivendo. afc:aptor dignitatis meæ, Cic. Aumetatore della mia dignità, e onore. Afcriptus, particip. Cic. Sottofcritto, aggionto, attribuito, ut milites afcripti, Soldati afcritti per compire il numero dell' efercito. Afculum, oppidum Piceni, Afcoli, nei nomi propri, unde Afculanus." Afcyron, herba hyperico fimilis, comas habens, quæ manibus tritæ fucco fanguineo manant, Plin. Afellus, afelli, m. g. dim. ab alino,

Mar. Afinelle, Plin. Pefce merlufio.

da, tefte Plin. magnitudine arboris modicæ, flore rofæ, cujus radix unguentis expetitur, putatur effe, quod hodie Lignum Rhodium appellatur.

Afphaltion, fpecies trifolii, Diofc.. Afis, Ciagio fiume, nei nomi antichi, e moderni.

Affifium, fii, Caftello nei nomi proprj. Afotus, afoti, m. g. prodigus, effufus,

Cic. Lufuriofo, prodigo, confumato re, lafcivo. lafcivus helluo. Afparagus, gi, m. g. Plin. Afparago, Sparige frutto.

Afparagus fativus. Afparago da fe

minare.

Afpectabilis, & hoc afpe&tabile, Cic.
Riguardevole, cofa degna da effer
mirata, item, Visibile.
Aspecto, tas, tavi, tatum, tare, Cic.

Virg. 1.En. Riguardare attentamente, fiffamente, guardare fifo. Afpectus, tus, m. g. Verb. ab afpicio, Cic. Riguardamento, afpetto, vedu ta. Definire afpectum, Cic. Determinare dell' afpetto. afpectus moris, Pli.Giudicio de' coftumi della fifonomia. Primo afpectu, a prima vista, o al primo fguardo, Cic. Afpello, lis, puli, pulfum, pellere, Pla. Rimovere, cacciare, respingere . afpellor, eris, paffiv. Cic. arceor, expellor, Effer cacciato. Afper, ra, rum, fcaber, durus, & habens aliquid afperitatis, Cic. auftero, afpro, rozzo da vedere,infoave, duro, faticofo, nojofo, iniquo, ingrato, faftidiofo. Victus afper. Plaut. viver aSpro, duro, auftero, nammus afper, ideft recens cufus, Perf. Moneta nuo vamente battuta. ubi notandum eft obliquos cafus pati fyncopen, dicendo afpris, pro afperis, &c. Afpere, adverb. qualit. acerbe, Cic.

Alpvamente, rozzamente, rigorofamente, infovemente, e faticojaměte. Afpergium, afpergii, ne. ge. Sipont. Spergolo d'acqua fanta.

† Afpergimen, nis, afpergimento, fpergimento

Afpergo, gis, fi, fum, gere. Refpergo, Plau. Spruzzare, inaffiare, bagnare, Spargere, afpergere aliquid in epiftolis, Cic. Spargere qualche cosa nelle lettere. Manus aqua afpergere. Pl. in Epift. Bagnare le mani d'acqua, Lavarle.

Afpergo, ginis f. g. afperfio. Virg. lib. 3. n. Pl.Spruzzamento, spruzzo, fpargimento.

Afperitas, tatis, f. g. falebra, Cic. 4de fin. Aufterità, afprezza,rozzezza, rigorosità.

[ocr errors]

Afperiter, un poco afpramente. Afpernabilis, & hoc afpernabile, Gell. degno di effere fprezzato, rifiutato. Afpernatio, tionis, f. g. Verbale, contemptus, contemptio, Cic. Tufcul. Il difprezzo, difpreggio. Afpernor, aris, vel nare, natus fum, na tum, nari, Verb. Deponens, idem, quod Refpuo, recufo, repudio, re jicio, fugio, abhorreo, faftidio, averfor, Teren. Rifiutare, ributtare, Sprezzare. afpernari preces, Cicer. Sprezzare le preghiere.

Afpero, ras, ravi, ratum, rare, Colum Fare afpro, rozzo, inafprire, agghiacciare. Virg. Hyems afperat undas, Il freddo agghiaccia le onde. Afperfio, fionis, fœm. gen. Refperfio, Cic.Spruzzamento, spruzzo, Spargi

mento.

Afperfus, fa, fum, partic. Plin. Spruz-, zato, Sparfo, bagnato. Afperfus, maf. gen. Verb. Plin. Spruz-. zamento, Spruzzo, Spargimento. † Afperulus, la, lum, dimin. Un poco afpro, afpretto.

Afphaltites, is, mafc. gen. Lacus Judææ gignens bitumen. di&tus aliter mare mortuum, Plin. lib. 5. cap. 16. & Juft.

Afphodelus, deli , m. ge. alio nomine anterichon, Plin. Erba asfadelo Afpicio, picis, pexi, pe&tum, picers, confpicio, tueor, intueor, contucor, afpecto, in aliquem oculos conjicio, alicujus in vultu habitant oculi mei, obtutum in aliquem refigo, Cic. Vedere, riguardare. afpicere aliquem, Virg. Guardare alcuno, fissare gli occhi, mirarlo. Afpidifci

Græc.

[ocr errors]

orum plur. brevia fcuta

[ocr errors]

Afpilates, E gen. Plin. Gemma di coior d'argento. Afpiratio, tionis, f. g. afflatus, exhalatio, halitus, Cic. Afpirazione, Soffio, fofpirare.

Afpiro, ras, ravi, ratum, rare, nitor, oculum adjicio, faveo, & ac cedo & pervenio. Cic. & Virgil. Afpirare, foffiare, e favorire, far vento, ajutare, cercare, o accoftarfi. Col. Pretedere, e proccurare di avere qualche dignità, giungere, pervenire, afpirare in curiam, Cic. Proccur are de entrare in corte. afpirare ad aliquam rem. Cic. Cercare di aver qualche cofa ad quam cæteri afpirare non poffunt, Cic Alla quale gli altri non poffono accoftarfi. Afpis, dis, fę. gen. Serpens exiguus C 4 pci

:

« PreviousContinue »