hominum liberi simus, nullum barbarum morem fraudi | ipse Carolus redarguit; qui cùm sacramentum ill nobis esse patiemur: fac deinde "vassalos" fuisse nos non esse per se leve quidpiam existimaret, idcircò ejus regis, ne sic quidem tyrannum perferre dominum tene-religionem aut subterfugere, aut fallacia quavis eludere mur. Omnis ea subjectio, ut ipsæ leges nostræ loquun- satius duxit, quàm apertè violare; et corruptor jasjetur, “honesto et utili" definita est. Leg. Hen. 1. c. randi hujus et falsarius esse maluit, quàm manifest 55. Fidem eam esse "mutuam," jurisconsulti omnes perjurus. At verò "jurat quidem rex populo sao, c. tradunt, si dominus "ligeam," quod aïunt, "defen- populus vicissim regi, sed populus jurat regi fidelita sionem" præstiterit: sin è contrario nimiùm sævus tem, non populo rex." Lepidum sanè hominis confuerit, aut atrocem aliquam injuriam intulerit, “dis- mentum! annon qui juratus promittit atque spondet, solvi et penitùs extingui omnem homagii connexio- quidpiam fideliter præstiturum, fidem suam iis oblig nem." Hæc ipsa Bractoni verba et Fletæ sunt. Unde qui jusjurandum ab eo exigunt? Rex sanè omnis quoad vassallum est ubi lex ipsa in dominum armat; eumque præstanda ea quæ promittit, et "fidelitatem,” et “ elsingulari certamine à vassalo, si acciderit, interimen- sequium," et " obedientiam populo” jurat. Hic dum tradit. Idem si universæ civitati aut nationi in Gulielmum Conquæstorem recurris, qui ipse, non que, tyrannum non licuerit, deterior liberorum hominum con- sibi collibitum erat, sed quod populus ab eo et magditio quàm servorum erit. Nunc Caroli homicidia alio- nates postulabant, id omne haud semel jurare est coa rum regum partim homicidiis, partim justè factis excu- tus se præstiturum. Quòd si multi reges “coronam sare contendis. De laniena Hiberniensi "remittis lecto- solenni ritu non " accipiunt," et proinde non jurant, et rem ad opus illud regium Iconis Basilica;" et ego te tamen regnant, idem de populo responderi potest; eremitto ad Iconoclastem. "Captam Rupellam," proditos jus pars magna fidelitatem nunquam juravit. Sims Rupellenses," ostentatam potiùs quàm datam opem," ob eam causam solutus erit, erit et populus. Que imputari Carolo non vis: imputetur necne meritò, non autem pars populi jurabat, non regi solum, sed rege habeo dicere; satis superque ab eo peccatum est domi, et legibus jurabat, à quibus rex factus est, et quidem ne externa persequi curem: omnes interim ecclesias eatenus tantùm regi, quoad is leges observaret, “quas protestantium, quotquot ullo tempore se contra leges vulgus," id est, communitas sive plebeius ordo “elege religionis hostes armis defenderunt, eodem nomine re- rit." Stultior enim sit, qui legum nostrarum loquelam bellionis damnas. Quam contumeliam ab alumno suo ad puriorem semper latinitatem exigere velit. Har sibi illatam quanti intersit ad disciplinam ecclesias- clausulam, " quis vulgus elegerit,” Carolus, antequar ticam, suamque tuendam integritatem, non negligere, coronam acciperet, ex formula juramenti regii eradensecum ipsi cogitent: nos etiam Anglos ea expeditione dam curavit. At, inquis, “sine regis assensu naas proditos acerbè tulimus. Qui enim regnum Angliæ in leges vulgus elegerit;" eoque nomine duo stata tyrannidem convertere diu meditatus erat, non, nisi citas, unum anni xxxvii. Hen. 6. c. xv. alterum “dextincto priùs militari civium robore ac flore, cogitata cimo-tertio" Edouardi iv. c. viii. Tantum autem abest, perficere se posse arbitrabatur. Aliud erat crimen quo minus eorum alterutrum in libro statutorum usquar regis quod ex jurejurando à regibus regnum capes- appareat, ut annis abs te citatis, neque rex iste beca sentibus dari solito verba quædam ejus jussu erasa ille ullum omninò statutum promulgaverit. Tu iden fuerint, antequam jurasset. O facinus indignum et jam perfugarum, statuta tibi dictantium, elusus que execrandum! impium qui fecit, quid dicam qui de- rere; dum alii tuam admirantur impudentiam simal et fendit? nam quæ potuit, per Deum immortalem, quæ vanitatem, quem non pudebat iis in libris versatissimaz perfidia, aut juris violatio esse major? quid illi sanc- videri velle, quos inspexisse nunquam, ne vidisse quitius post sacratissima religionis mysteria illo jurejuran- dem tam facilè argueris. Clausulam autem istam ja do esse debuit? Quis quæso sceleratior, isne qui in jurandi, quam tu perfricti oris balatro “ commentitian legem peccat, an qui, secum legem ipsam ut peccare fa- audes dicere," regis," inquis, "defensores fieri posse ciat, dat operam? aut denique ipsam legem tollit, ne aïunt," ut in aliquot antiquis exemplaribus extiter... peccasse videatur? Agedum, jus hoc religiosissimè ju- “sed in desuetudinem abiise, quòd commodam sigu randum rex iste violavit; sed ne palàm tamen violasse ficationem non haberet. Verùm ob id ipsum may 795 videretur, turpissimo quodam adulterio per dolum cor- nostri illam clausulam in hoc regis jurejurando posuer rupit; et ne pejerasse diceretur, jus ipsum jurandum in ut significationem tyrannidi semper non commoda. perjurium vertit. Quid aliud potuit sperari, nisi injus- haberet. In desuetudinem autem si abierat, quod tissimè, versutissimè, atque infelicissimè regnaturum men falsissimum est, quis neget multò meliori ya esse eum, qui ab injuria tam detestanda auspicatus revocandam fuisse ? frustra, si te audiam: quippe * regnum est; jusque illud primum adulterare auderet, regibus" mos ille "jurandi, qui hodie receptus est, quod solum impedimento sibi fore, ne jura omnia per- cæremonialis est tantùm." Atqui rex, cum episcop verteret, putebat. At enim “sacramentum" illud, aboleri oportuit, per illud jusjurandum non licere st sic enim defendis, "non magis obligare reges potest, causatus est. Atque ita sacramentum illud sanctisquàm leges; legibus autem se devinciri velle præ se mum, quoties ex usu est regis, vel solidum quiddan «* ferunt, et secundùm eas vivere, cùm tamen re vera iis firmum erit, vel inane tantùm et “ cæremoniale." Q% soluti sint." Quemquamne tam sacrilego tamque in- ego vos obtestor, Angli, etiam atque etiam animadvercesto ore esse, ut sacramentum religiosissimum, tactis tatis: et qualem estis regem habituri, si redierit, volis Evangeliis datum, quasi per se leviculum, solvi sine cum reputetis: non enim in mentem venisset unqua causa posse asserat? Te verò, scelus atque portentum, huic grammatico sceleroso et extraneo de jure regis Anglorum velle scribere, aut posse, nisi Carolus ille extorris, disciplina patria imbutus, unaque illi monitores ejus profligatissimi, quid hac de re scribi vellent omni studio suggessissent. Dictabant huic illi, “totum parlamentum proditionis in regem insimulari posse,' kan vel ob hoc solum, quòd “sine assensu regis declaravit omnes esse proditores qui arma contra parlamentum Angliæ sumpserunt; vassallum scilicet regis esse parlamentum;" jusjurandum verò regium " cæremoniale tantùm" esse, quidni “vassallum" etiam? Ita neque 'iz legum ulla sanctitas, neque sacramenti ulla fides, aut religio, quicquam valebit ad cohibendam à vita atque fortunis vestrum omnium vel libidinem effrænati regis, vel ultionem exacerbati: qui ita institutus à pueritia est, ut leges et religionem, ipsam denique fidem vassallari sibi, et servire suis libitis arbitretur debere. Quantò præstabilius esset, vobisque dignius, si opes, si libertatem, si pacem, si imperium vultis, à virtute, industria, prudentia, fortitudine vestra indubitanter petere -hæc omnia, quàm sub regio dominatu incassùm sperare? Certè qui sine rege ac domino parari hæc posse non putant, dici non potest, quàm abjectè, quàm non honestè, non dico quàm indignè, de se ipsi statuant: quid enim aliud nisi se inertes, imbecillos, mentis inopes atque consilii, corpore atque animo ad servitium natos, fatentur esse? Et servitus quidem omnis homini ingenuo turpis est; vobis autem post libertatem Deo vindice, vestroque marte recuperatam, post tot fortia facinora, et exemplum in regem potentissimum tam memorabile editum, velle rursus ad servitutem, etiam præter fatum, redire, non modò turpissimum, sed et impium erit, et sceleratum: parque vestrum scelus illorum sceleri erit, qui, servitutis olim Ægyptiaca desiderio capti, multis tandem cladibus ac variis divinitùs absumpti, liberatori Deo pœnas tam servilis animi dedere. Quid tu interim, servitutis conciliator? "Potuit," inquis, "rex proditionis et delictorum aliorum gratiam facere; quod satis evincit legibus eum solutum fuisse." Proditionis quidem, non quæ in regnum, sed quæ in se commissa erat, poterat rex, ut quivis alius, gratiam facere: poterat et quorundam aliorum fortasse maleficiorum, quanquam non id semper: an ideò qui maleficum servandi nonnunquam jus quoddam habet, idem continuò omnes bonos perdendi jus ullum habebit? Citatus in curiam, eamque inferiorem, respondere non tenetur, nisi per procuratorem, rex, uti nec de populo quidem ullus; an ideo in parlamentum citatus ab universis non veniet? non ipse respondebit? “Conari" nos, aïs," Batavorum exemplo factum nostrum tueri," atque hinc, stipendio scilicet metuens, quo te Batavi la-m atque pestem alunt, ne Anglos infamando etiam Batavos altores tuos infamasse videaris, demonstrare capis quàm “dissimile sit quod hi et quod illi fecerunt." Quam ego collationem tuam, quanquam in ea quædam sunt falsissima, alia, ne salario fortasse tuo non satis litares, palpum olent, omittam. Negant enim Angli opus sibi esse, ut exterorum quorumvis exemplo facta sua tueantur. Habent leges, quas secuti sunt, patrias, hac in parte, sicubi terrarum aliæ sunt, optimas: habent quos imitentur, majores suos, viros fortissimos, qui immoderatis regum imperiis nunquam cessere; multos eorum intolerantiùs se gerentes per supplicium necavere. In libertate sunt nati, sibi sufficiunt, quas volunt leges possunt sibi ferre; unam præ cæteris colunt antiquissimam, à natura ipsa latam, quæ omnes leges, jus omne atque imperium civile, non ad regum libidinem, sed ad bonorum maximè civium salutem refert. Jam præter quisquilias et rudera superiorum capitum restare nihil video; quorum quidem acervum cum satis magnum in fine congesseris, nescio quid aliud tibi volueris, nisi hujus tuæ fabricæ ruinam quasi præsagire. Tandem aliquando post immensam loquacitatem rivos claudis ; "Deum testatus, te hanc causam tuendam suscepisse, non tantùm quia rogatus, sed quia meliorem nullam te potuisse defendere, conscientia tibi suggessit." Rogatus tu in res nostras tibi alienissimas, nobis non rogantibus, te interponas? Tu populi Anglicani summos magistratus pro authoritate proque imperio sibi commisso quod suum munus est in sua ditione agentes, nulla injuria lacessitus (neque enim natum te esse sciebant) indignissimis verborum comtumeliis laceres, libroque infami edito proscindas? A quo autem rogatus? An ab uxore, credo, quæ jus regium, ut perhibent, in te exercet; quæque tibi, quoties libet, ut illa Fulvia, cujus, ex epigrammate obscœno, centones modò consuisti (p. 320.) “aut" scribe" aut pugnemus” aït : unde tu, ne signa canerent, scribere malebas. An rogatus fortasse à Carolo minore, et perditissimo illo peregrinantium aulicorum grege, quasi alter Balaamus ab altero Balacco rege accersitus, ut jacentem regis causam, et malè pugnando amissam maledicendo erigere dignarere? Sic sanè fieri potuit; nisi quod hoc ferè interfuit; ille enim vir sagax asino insidens locutuleio ad execrandum venit; tu asinus loquacissimus insessus à fœmina, et senatis, quos vulneraveras, episcoporum capitibus obsitus, apocalypticae illius bestia parvam quandam imaginem exprimere videris. Sed ferunt poenituisse te hujus libri, pòst paulò quàm scripsisses. Benè profectò habet; tuam itaque ut testere omnibus pœnitentiam, nihil tibi priùs faciendum erit, quàm ut pro libro tam longo unam tantummodò literam adhuc longam ex te facias. Sic enim pœnituit Iscarioten illum Judam, cui similis es; idque novit puer Carolus, qui crumenam idcircò tibi, insigne illud Judæ proditoris, dono misit, quòd primùm audierat, et postmodùm sciebat, te apostatam esse et diabolum. Judas ille Christum prodidit, tu Christi ecclesiam; episcopos Antichristos esse docueras, ad eos defecisti: quos Inferis damnaveras, eorum causam suscepisti: Christus omnes homines liberavit, tu omnes ad servitutem redigere conatus es: ne dubita, postquàm in Deum, in ecclesiam, in omne genus hominum tam impius fuisti, quin te etiam idem exitus maneat, ut desperatione magis quam pœnitentia ductus, tuique pertæsus, ab infelici tandem arbore pendens, sicut et par ille tuus olim, medius crepes; illamque malefidam et fallacem conscientiam, bonorum et sanctorum insectatricem, ad destinatas tibi quandoque supplicii sedes præmittas. Hactenus, quod initio institueram ut meorum civium facta egregia contra insanam et lividissimam furentis sophiste rabiem, et domi et foris defenderem, jusque populi commune ab injusto regum dominatu assererem, non id quidem posse vos etiam inermes media in pace omnium meta lium fortissimè debellare: si, quam in repellenda se" vitute fortitudinem præstitistis, eam in libertate canservanda justitiam, temperantiam, moderationem præ stiteritis. His solis argumentis et testimoniis evir potestis, non esse vos illos, quos hic probris insequi.” regum odio, sed tyrannorum, Deo bene juvante videor | quæ subigunt cæteras gentes hominum, ostenderits jam mihi absolvisse: neque ullum sine responso vel argumentum, vel exemplum, vel testimonium ab adversario allatum sciens prætermisi, quod quidem firmitatis in se quidquam, aut probationis vim ullam habere videretur; in alteram fortasse partem culpæ propior, quòd sæpiusculè ineptiis quoque ejus, et argutiis tritissimis, quasi argumentis, respondendo, id iis tribuisse videar," Perduelles, latrones, sicarios, parricidas, fanati quo dignæ non erant. Unum restat, et fortasse maximum, ut vos quoque, ô cives, adversarium hunc vestrum ipsi refutetis; quod nulla alia ratione video posse fieri, nisi omnium maledicta vestris optimè factis exuperare perpetuò contendatis. Vota vestra et preces ardentissimas Deus, cum servitutis haud uno genere oppressi, ad eum confugistis, benignè exaudiit. Quæ duo in vita hominum mala sanè maxima sunt, et virtuti damnosissima, tyrannis et superstitio, iis vos gentium primos gloriosè liberavit; eam animi magnitudinem vobis injecit, ut devictum armis vestris et dedititium regem judicio inclyto judicare, et condemnatum punire, primi mortalium non dubitaretis. Post hoc facinus tam illustre, nihil humile aut angustum, nihil non mag-quuntur aut sentiunt, vera esse: vosque multo ira num atque excelsum et cogitare et facere debebitis. Quam laudem ut assequamini, hac sola incedendum est via, si ut hostes bello domuistis, ita ambitionem, avaritiam, opes, et secundarum rerum corruptelas, non vos ambitionis aut alieni invadendi studio, non ditione, aut pravis ullis cupiditatibus, non amentia .. furore percitos, regem trucidasse, sed amore libertati religionis, justitiæ, honestatis, patriæ denique chartate accensos, tyrannum puniisse. Sin autem, qu bone Deus, ne unquam siveris, aliter in animum a duxeritis, si in bello fortes, in pace turpes eritis, manifestum sensistis numen vobis tam propitium, i tibus tam grave, neque exemplo tam insigni et menrando ante oculos posito, Deum vereri, et justitiam c lere didiceritis; quod ad me attinet, concedam sabe r fatebor, neque enim potero negare, ea omnia, que nunc maledici et mendaces de vobis pessimè aut > rem brevi tempore experturi estis Deum, quam aut isfensum inimici vestri, aut vos benignum et faventa et paternum, præ cæteris omnibus terrarum orbis gertibus hodiernis, experti estis. QUOD in omni vita hominum, omnique genere officii est primum, ut grati semper erga Deum, ejusque memores beneficiorum simus, tum præsertim, si qua supra spem votumque evenerint, utì, ob ea, singulares atque solennes gratias quamprimùm referamus, id mihi nunc in ipso limine orationis tribus potissimùm de causis video esse faciendum. Primùm iis me natum temporibus patriæ, quibus civium virtus eximia, et supergressa omnes majorum laudes magnitudo animi atque constantia, obtestata priùs Deum, eundemque sequuta manifestissimum ducem, editis post orbem conditum exemplis factisque fortissimis, et gravi dominatione rempublicam, et indignissima servitute religionem liberavit. Deinde, cùm extitissent subitò multi, qui, ut est ferè ingenium vulgi, egregiè facta odiosè criminarentur, unusque, præ cæteris, literatorio fastu, et concepta de se gregalium suorum opinione inflatus ac fidens, conscripto in nos libro admodum infami, tyrannorum omnium patrocinium nefariè suscepisset, me potiùs quàm alium quemvis, neque tanti nominis adversario, neque tantis rebus dicendis visum imparem, ab ipsis patriæ liberatoribus has partes accepisse communi omnium consensu ultrò delatas, ut causam et populi Anglicani, et ipsius adeò libertatis, siquis unquam alius, publicè defenderem. Postremò, in re tam ardua et expectationis plena, neque civium meorum de me sive spem, sive judicium illud fefellisse, neque exterorum quamplurimis cùm doctis viris, tum rerum peritis non satisfecisse; adversarium verò, quamvis audacissimum, ita profligasse, ut animo simul et existimatione fracta cederet; triennioque toto, quo postea vixit, multa licèt minatus ac fremens, nullam tamen ampliùs molestiam nobis exhiberet, nisi quòd vilissiHorum quorundam hominum obscuram operam subsidio sibi corrogaret, et laudatores nescio quos ineptos atque immodicos, ad inopinatam ac recentem infamiam, siquo modo posset, sarciendam subornaret; quod statim patebit. Haec ego divinitus mihi accidisse bona, et magna quidem ratus, appositissima denique non modò ad per solvendas numini ex debito gratias, sed ad auspicium quoque optimum instituti operis capiendum, cum veneratione, ut facio, imprimis commemoranda esse duxi. Nam quis est qui patriæ decora non arbitretur sua? quid patriæ cujusquam esse magis decori aut gloriæ potest, quàm libertas, non civili tantùm vitæ, sed divino etiam cultui restituta? quæ gens, quæ civitas, aut feliciùs aut fortiùs hanc sibi utrobique peperit? Etenim fortitudo, cùm non tota in bello atque armis eniteat, sed contra omnes æquè formidines diffundat vim suam atque intrepida sit, Græci quidem illi, quos maximè admiramur, et Romani, ad tollendos ex civitatibus tyrannos nullam ferè virtutem, præter studium libertatis, expedita arma, promptasque manus attulere; cætera omnia in proclivi, inter laudes omnium et plausus, et læta omnia, peragebant; nec tam ad discrimen et ambiguum facinus quàm ad certamen virtutis gloriosissimum atque pulcherrimum, ad præmia denique et coronas spemque immortalitatis certissimam properabant. Nondum enim tyrannis res sacra erat ; nondum tyranni, Christi scilicet proreges atque vicarii repentè facti, cùm benevolentia non possent; cæca vulgi superstitione sese munierant : : nondum clericorum malis artibus attonita plebs, ad barbariem ea fœdiorem, quæ stolidissimos mortalium infamat Indos, degeneraverat. Illi enim noxios sibi dæmonas, quos abigere non possunt, pro diis colunt; hæc tyrannos nè liceret tollere cùm posset, impotentissimos creabat in se deos; et humani generis pestes in suam perniciem consecrabat. At contra has omnes traditarum diu opinionum, religionum, calumniarum, atque terrorum densissimas acies, hoste ipso vehementiùs ab aliis formidatas, decertandum Anglis erat. Quae omnia, edocti meliùs, et proculdubio cœlitus imbuti, tanta causæ fiducia, tanta animorum firmitate ac virtute superarunt, ut cùm numero populus sanè magnus essent, animis tamen tam erectis tamque excelsis, vulgus esse desierint; Britanniaque ipsa posthac, quæ tyrannorum terra ferax dicta olim est, nunc liberatorum longè feracior, perpetua sæculorum om nanimitas ob oculos versatur. Quicquid uspiam liberorum pectorum, quicquid ingenui, quicquid magnanimi aut prudens latet aut se palàm profitetur, alii taci favere, alii apertè suffragari, accurrere alii et plaas. accipere, alii tandem vero victi, dedititios se tradere Videor jam mihi, tantis circumseptus copiis, ab Herculeis usque columnis ad extremos Liberi patris termin». libertatem diu pulsam atque exulem, longo interval domum ubique gentium reducere: et, quod Triptolema olim fertur, sed longè nobiliorem Cereali illa fragen ex civitate mea gentibus importare; restitutum nempe civilem liberumque vitæ cultum, per urbes, per regna. perque nationes disseminare. Sed nec ignotus plane, nee fortasse non gratus rursum advenero; si sum idem, qui pugnacissimum tyrannorum satellitem, et opinione plerorumque, et sui fiducia insuperabilem antea creditam, cùm nos nostrasque acies contumeliosè lacesseret, et nium celebratione dici meruerit, Quos non legum contemptus aut violatio in effrænatam licentiam effudit; non virtutis et gloriæ falsa species, aut stulta veterum æmulatio inani nomine libertatis incendit, sed innocentia vitæ, morumque sanctitas rectum atque solum iter ad libertatem veram docuit, legum et religionis justissima defensio necessariò armavit. Atque illi quidem Deo perinde confisi, servitutem honestissimis armis pepulere: cujus laudis etsi nullam partem mihi vendico, à reprehensione tamen vel timiditatis vel ignaviæ, siqua infertur, facilè me tueor. Neque enim militiæ labores et pericula sic defugi, ut non alia ratione, et operam, multò utiliorem, nec minore cum periculo meis civibus navarim, et animum dubiis in rebus neque demissum unquam, neque ullius invidiæ, vel etiam mortis plus æquo metuentem præstiterim. Nam cùm ab adolescentulo humanioribus essem studiis, ut qui maximè deditus, et ingenio semper quàm corpore validior, post-optimates nostri me primùm intuerentur, singulari cerhabita castrensi opera, qua me gregarius quilibet ro- tamine congressus, adacto convitiantis in jugulum boe bustior facilè superasset, ad ea me contuli, quibus plus stylo, immò suismet ipsius telis, collocavi; et nisi velim potui; ut parte mei meliore ac potiore, si saperem, non tot undique lectorum intelligentium calculis atque sendeteriore, ad rationes patriæ, causamque hanc præstan- tentiis, neutiquam addictis mihi aut obnoxiis diffider tissimam, quantum maximè possem momentum acce- prorsus et derogare, opima spolia retuli. Hæc sine ulla derem. Sic itaque existimabam, si illos Deus res ge- vaniloquentia ità esse re vera, vel illud maximè argurere tam præclaras voluit, esse itidem alios à quibus mento esse potest, quod ego nec sine Dei nutu reor acgestas dici pro dignitate atque ornari, et defensam ar- | cidisse, quòd, cùm à regina Suedorum serenissima, qua mis veritatem, ratione etiam, (quod unicum est præsi-vivit opinor nemo, aut olim vixit, vel optimarum artian. dium verè ac propriè humanum,) defendi voluerit. Unde est, ut dum illos invictos acie viros admiror, de mea interim provincia non querar; immo mihi gratuler, et gratias insuper largitori nunerum cœlesti iterum summas agam obtigisse talem, ut aliis invidenda multò magìs, quàm mihi ullo modo pœnitentia videatur. Et me quidem nemini vel infimo libens confero; nec verbum de me ullum insolentius facio; ad causam verò omnium nobilissimam, ac celeberrimam, et hoc simul defensores ipsos defendendi munus ornatissimum ipsorum mihi suffragiis attributum atque judiciis, quoties animum refero, fateor me mihi vix temperare, quin altiùs atque audentiùs quàm pro exordii ratione insurgam; et grandius quiddam, quod eloqui possim, quæram: quandoquidem oratores illos antiquos et insignes, quantum ego ab illis non dicendi solùm sed et loquendi facultate, (in extranea præsertim, qua utor necessariò, lingua, et persæpe mihi nequaquam satisfacio,) haud dubiè vincor, tantùm omnes omnium ætatum, materiæ nobilitate et argumento vincam. Quod et rei tantam expectationem ac celebritatem adjecit, ut jam ipse me sentiam non in foro aut rostris, uno duntaxat populo, vel Romano, vel Atheniensi circumfusum; sed attenta, et confidente quasi tota penè Europa, et judicium ferente, ad universos quacunque gravissimorum hominum, urbium, gentium, consessus atque conventus, et priore defensione, dixisse, et hac rursus dicturum. Jam videor mihi, ingressus iter, transmarinos tractus et porrectas latè regiones, sublimis perlustrare; vultus innumeros atque ignotos, animi sensus mecum conjunctissimos. Hinc Germanorum virile et infestum servituti robur, inde Francorum vividi dignique nomine liberales impetus, hinc Hispanorum consulta virtus, Italorum inde sedata suique compos mag vel doctorum hominum studiosior, honorificè sane esset invitatus, venissetque et Salmasius et Salmasia, (uter enim horum is erat, uxoris palàm dominatus cum fama tum domi incertum admodum reddiderat,) quo in loer peregrinus magno in honore degebat, ibi eum nostra defensio nihil tale metuentem occupavit. Qua statin à pluribus perlecta, regina quidem, quæ et ipsa cun primis perlegerat, de sua pristina benignitate ac munificentia, id solum spectans quod se dignum erat, in bospitem nihil remisit: de cætero, si audita sæpius et que arcana non sunt, licet referre, tanta animorum facta subitò mutatio est, ut qui nudiustertius summa gratta floruerat, nunc penè obsolesceret; nec ità multò pos discedens cum bona venia hoc unum in dubio perusal tis relinqueret, honoratiorne advenerit, an contemptor abierit. Sed neque aliis in locis detrimentum levins fecisse famæ satis constat. Verùm hæc omnia po eò attuli; quò me cuiquam venditarem, neque enim est opus; sed quò id duntaxat latiùs ostenderem, qu«i initio institui, quas ob causas, et quàm non leves, agendis Deo Optimo Maximo gratiis potissimum s exorsus; mihique procemium hoc fore honestissiman atque pulcherrimum, in quo præcipuè, tot argume tis enumeratis, demonstrare liceat, me, haud exper tem licèt calamitatum humanarum, me tamen, resqa meas Deo curæ esse; me maximis prope de rebus, ad patriæ necessaria tempora accommodatis, et civis vitæ religionisque ex usu maximè futuris, non uno p populo, nedum uno pro reo, sed pro universo pos hominum genere, contra humanæ libertatis bostes quasi in communi omnium gentium et frequentissir concursu disserentem, divino favore et auxilio adjut atque auctum : quo ego majus aut gloriosios quicquam mihi tribuere, neque possim ullo tempore neque có |