Page images
PDF
EPUB

bure.Cice.vnde confiruitur tunc cum) catiuo,vt opinio illa affingitur inalis | è attribuita a cartini, Affinis, & hoc affine compof. ex ad, & fini, Tert.affine,& confinante, vicino, pa rente, congronto.affinis. Modeftinus. Parente per maritaggio. affinitas,acis,fge. Cicer. coniun&tio affi. nitatis,& neceffitado,Ci. Parentado per maritaggio,affinitates iungere.Liu. far parentado per maritaggio. taffirmatiuè,aduerb. affermatiuamente. affirmator, ris, mafc. gen. qui affirmat teftimonio, ex quo eruitur fæmininum affirmatrix,cis,donna che teftimoneggia, affirmo,mas,maui, matum, mare, compof.ex ad,& firmo, vt confirmo, assero,affecuro,adiuro, ao Cc conferma re,affermare, affirmare, Dant. accettare per vero,affirmare fpem. Liu, confirmare la fperanza,dar ferma peranza. Item admitto, & coprobo. prouare, rationibus,aliquid affirmare,Cic. id eft comprobare, icem in fe aliquid recipere, Riceuero alcuna cosa fopra di fe. affirmatio,nis,f.g. Verbale, Cic. afferma.. tione, accettamento, confirmatione. affirmatiuè,aduer.Cic. affirmatiuamente,

accertatamente.

quaffata da feozli.domus mærore affli-
ta,Cice. Archie.la cafa trauagliata con
affanno.

moftrata la fortuna fauoreuolė.
Affundo,dis,di,fum, vndere.Plin. Infon-
dere verfare, allagare,ò colare aequa, è
liquor,e altra cosa.
aforis,aduerbium loci, Plin per di fuori
Sunt qui putant duas effe dictiones à
foris.

affii&us, m.ge. Ver.affli&tatio, Cice. tor-
mento, afflittione, trauaglio.
affligo, gis xi,tum, gere, compofitum,
ex ad, & verbo iuufitato Ago, dem
quod profterno, deprimo, profligo, africus, Subftantiuum. Venti nomen est
Cicer.atterrare,tormentare,metter fotto i ab africa, qui fpirat inter auftrum,&
piedi,abbaffare,crucciare.afligere fe, C. Zephyrum, Virgi.Vento
to africo.
tormentarfi, affliggerfi,cruciarfi, vt me
leuarat tuus aduentus, fic difceffus Agallochum, chi, gen. Diofcot.alo è le
aflixit,Cic. Att.lib.4. come la tuz venu-

A

G

ta m'ha confolato,cosi la tua partenza mi¶Agamemnon, frater Menclai, qui in
ha trauagliato.afigo propriè eft rem ca expeditione. quam Græci ob He-
aliquam terre all dere ficut. Pl. lib.8.
lenæ raptum aduerfus Troianos fu-
loquitur,belluam afflixit, Gettò in ter
fceperunt omnium confenfu vniuerfi
rala bestia.
exercitus dux eft declaratus.
affio,las, laui,latum, lare, Ci.Soffiare verfo agaricum,ci,& agaricon, n.g.agarico.
alcuno, Hinc aflor, paflinum, afflari dagafo, fonis,m.g. ab ago, Cur, afinaggio,
uino fpiritu,Cic. Effer da Dio ispirato
aflo,fuis,Auxi, Auxum,Auere,abundo
Cice.Pl.abordare,correre in qualch. luo-
ro.voluptatibus affluere, Cicero.abon-
dare di delitie.Diuitijs affluere, Cicer.
Effer ricco in abondanza nihilexiftis lo
cis non modò litterarum,fed ne rumo
ris quidem affluxit, Ci.Fab Non è ve
nuto da quefti luoghi lettera alcuna,ne alcй
rumore, affluere otio. C.abondare nell"-
ot io: fic affluere lepore, venuftate.ftu-
dijs,bonis,ingenio,opibus,& eiufmodi,
Cic.infinitis in locis, Abondare negli
ftudij, ingegno, & altre cose.
(pi-affluens,tis, participium, abundans, re-

affixus, xa, xum, part. ab affigor, vel
nomen ex partic.Pl. Fiffo,attaccato In
animo affixum, Cicer. Fiffo effiffo nell'
anime.

tafflator,ris,qui in aliquem flat,chi
ra verfo alcuno ouero in alto.
afflatus,ta,tum, part, ab afflor, inflatus,
furor, impetus, & anhelitus & conci-
tatio mentis, & permotio, Cic. Tocato
da vento,ò da feffio. Sole afflatus, Claud.

toccato dal Sole.

afflatus,tus,ma ge. Ver.Plin. uento, ifpi

ratione,

fertus plenus, Cic.abondante copiofo,af-
fluens omni fcelere, Cic.copiofo pieno di
fceleragine. Flumen affluens, Cic.Fiu-

me corrente.

affluenter,aduerb. qualit.copiosè, plena
manu,largiter,afflatım.Cice.abondan-
temente, copiofamente.
affiuentia,tiæ, f.g.abundantia,copia,Cic.)
abondantia, copia.

afflatus,diuinus.C'cer. Diuina ifpiratione,
ideft inftin&us impetus animi, en-affodio,dis,di,fum, dere, Plin.cauare vi-
thufiafmus, item furor concitatio, cino, fare un foffo. Zappare.
aut incitatio mentis,inftinto,inspiratio-affor, nunquam legimus,fed affaris, af-
ne dell'animo.
fatus fum, affatum, affari compofi-
affleo,fles, fleui Aletu, Aere. Lacrimas ef-
tum ex ad,& faris,alloquor, Cic. Par-
fundo,deploro,Cice, & Pla. Lagrimare lar ad un'altro.
piangere, gettare lagrime. item affleo,
eft idem,atque fletim fimulo, Fingere
dipiangere.

afft o ctionis fo.gen. Ver. ab affligo.

affore ex ad, & fore compofitum, idem
quod ad futurum efle, & Fore, Cic.
afforis, aduerb. Plin, di fuori. Vide af
foris.

afformido,das, daui, datum,dare. Val-
dè formido, vel timeo, magis ma-
gifque formido, Plau. temere eftrema-

mente.

affitione,trauaglio,affanno,pena. affi&to,as, aui,atum, tare, Crucio. conficio,Cice.affliggerfi eftremamente Sefe affi&tare, Cicer. tormentare,affligger fe Steffo. affiango, gis, vide adfringo. ahor, aris, are, paffiuum ab afflicto, affi emo, mis. vide ad freno. angor, vexor, conturbor, affli&us,¶ Affrica,una delle quattro parti del Mon fum,Cic. Effer multo afflitto, & tormen

tato.

affli&atio,onis,f g.Ver.idem quod egri

do

affaco,cas,caui, catum, & affe&um, af-
fricare. Pl. fregare qualche cofa.

mulattiere, canallaro, commune elf ad
omnia animalia, fiue equum, five
afinum, fiue mulum, propriè autem
agafones funt ij. fecundùm nonnul-
los, quicquum, afinum, aut mulum
curant, mulio verò qui ducit.
agachopolis, Monpelieri, Cittadella Fran
cia nei nomi propry.

agè,aduerbium hortandi. Vitr.Ors, for
ma di rincorare, & dar animo,age, age,
Cic. Orsi, orsi, Horsi, hor via.
Taganippe pes, fons Bootiæ, à Cadmo
monftratus, Mufis facer,quem poetæ
fabulantur fa&tum effe Pegali equi
gula. Il fonte d'Aganippe.
age, æ, fge. Ennio eft illud quod nunc
foros nauis appellamus nimirum ta-
bulata nauium quibus ambulare, aut
federe poffumus, vide fori.
lagedecum, Reism, Città della Francia,nei
nomi propry.

agedum, aduerb. Hortandi. Quint, orsic
per auanti.

agelaflus,gelafti,m.g. Plin.mefto,che now
ride mai. græc.

agellus agelli, m.g.Dim.Cic.piccola pofi
feffione campiccello,& campetro. Boc.
agema, atis,n.g.Liu. quadra fcompagnia,
banda di gente d'arme, primo attribue-
batur equitibus, deinde peditibus, te
fte Arriano, Liuius appellat legionem.
una legione di foldati, quid autem erat
legio, vide Legio.
ager,agri,m.g.Territorium leges, folus,
campus,folium,Cic.Vn campo, una pof-
feffione, un Territorio,villa, podere. Vir-
g 1. Exercere agrum. Col.lauorare il
campo,la poffefsione, ager compafcuus,
un campo, ch'è ordinato per la paftura de
gli animali,ò che è commune à diuerfi
per pafcerne i loro animali, ager noua-
lis,feu hoc nouale. Virg.Vn campo, che
un'anno fi laus è l'altro nò, agrum lo-
care,dare ad affitto un campo.

tudo,Cic.affiittione,tormento, trauaglio.affe &us,&us,m g. Verbale.Plfregamen-agerona, æ, fa, gen.Dea induftriæ, ficut

affli&tor,toris,m.g. verb.ab affligo, Cic.
Chi affligge tormentatore.
affli&us,afflicta, affli&tum, participium
ab affligo,proftratus,& lacens, Cicer
affitto,tormentato,trauagliato. Affli&ta
nauis ad fcopulos,Cic, naue rotta,con

[blocks in formation]
[ocr errors][ocr errors]

Aggreffis, aduerbium excitandi. Orsk fel di ragionare

tu vusi.

aggemo, gemis, vide adgemo.

aggero, ras, raui, ratum, rare, Colum.
ammaffare,mucchiare, accumulare.
aggerare arbores, Colum.porre terra à pie
de gli arbori.
aggero,ris,geftum, gerere, Plin. amuc
chiare accumulare, ammassare.
aggeftus, huius aggeftus verbale, m.ge.
Quint, accumulatione.
agglomero, ras, rau, ratum, are, Com-
pofitum,ex ad,& Glomero, Virg.In-
gemare, volgere,unire due fili. Item ca.
teruatim affluere, vt aues dicuntur
agglomerare, aut conglomerare,
Unifi infieme.

agglutino, nas, naui,natum,nare. plin.
Incolare una cofa all'altra.
aurum agglutinare, Plin. Vair l'oro fon
dendolo.

taggrauatio, is, verbale ab aggraulo,
as, moleftia pefo di fopra pin, moleftia,
vexatio.

[ocr errors]

Aggreffura, ræ,f.gen. Vlpinianus idem
quod aggreffio, asfalto, principia di ra-
gionare.

aggreffor, oris, Verbale,m gen. VlpiChe
affatta,o affale.

† Ag leus

[ocr errors]

i. ileum veteres dixere vi

19 na,agmen puerorum, Virg unione di fanciulli, dacere agmen, Virgil. condurre la squadra. agmen quadratum, Cicet.vna ordinanza di foldati in forma quadrata per translationem figaificat Cat. forze grandi. agua, guæ, fg Hor. agnella.

cos in quibus erectis altaribus facrifi-qagna, gna, menfuræ genus in agrocia offerebant.

Agilis, & hoc agile,ab ago Liu. Leggiero

agile,defro, pronto,difpofta del corpo.
ag litas, tatis, f.ge.agendi dexter.tas, &
hilaritas, Cic. agilità deftrezza,leggie-
rezza, difpofteza di corpo.
agiliter, agilius, agilimè,aduerbia, Cor
poris celeritate, Colum. Deftramente,
lieuemente, agilmente, prontamente.
agillina, Cic.in Toscana.Ne i nomi antichi,
& moderni.

agina, agnæ,fgen.Feftus. Quel ferro dal
quale pende la mazza della stadera.
taginor, ris ob vile lucrum elaborare,
vnde agnator, ris, qui vilia exercet
negotia.

rum dimenfione. Col.

agnafcot,fceris, vel fcere, gnatus fum gnafci, compofitum, ex ad, & Nafcor idem quod iuxta, & prope nafcor, Cic Nafere. Filij dicuntur ag nafci patribus, cum nafcuntur poft factum teftamentum, Cic. nafcere dopoil testaments. Item ea dicuntur adnafci in re aliqua que non funt ne ceffaria ad perfe&tionem eius, vt sextus digitus in manu. nafcere cafo. agnatus, ta, tum,idem, quod iuxta, vel prope natus, feu pott , patris teftamentum natus, Cic colui,che è nato do pò che il padre hà teftato, & il confanguineoe parente da parte di padre. agitabilis, adiectiuum, qui facilè mo agnatio, tionis, f.gen. Cognatio, Cicer. uerar.Onid.Facile da mouere qua, &là. parentado paterno parentela. agitatio, tionis,f.gen,ab agito, commo-tagninus,na,um,adiect. ab agnus, fpetio, & corporis, & animi ab Cicer. Mouimento, comotione, agitatione,fmouimento. Mentis agitatio, Cicer. Tra uaglio di mente. de nat. verò Deorum eft motus animi ad Deum. Vn moui-agnitus, ta tum. Particip. ab agnofcor, mento dell'animo verfo Dio. cognitus, Val.Max. Riconosciuto, e coagitator, toris, m.gen.auriga, & qui e.] nosciuto.

aans ad agnum. Agnellino, d'agnello. agnitor, ris, deriuatiuum ab agnofco, is, oui, tum, Conofcente, chi cono fee.

agnitio tionis, f.gen. Verbale ab agnofco, cognatio,Cicer. Ricognitione,cogni

tione.

agnomen, minis, idem quod cognomen Cicer. Cognome di una famiglia. propriè quod cafu, aut extrinfecus ab alia qua piam re fit vt Africanus erat agno.men Scipionis.

quum, currumque agit, Cicer. caualcatore, conduttore de caualli, ò afini. agitè aduer. Hortantis fecundam perfonam pluralem imperatiui propriè poftulat, age vero primam fingularem, Cic.Orsi, à dar animo, hor via. agito,tas,tani, tatum, tare. Frequentatiuum ab ago. idem quod concito, vexo, concutio, impello, difturbo, agnofco, fcis, ui, agnitum, agnofcere, tracto,Cicer,& Virgil.agitare, far fpef- intelligo, cogno co, noto, fentio, fo ftimulare,perfeguitare, dimenare,fmo audio, reperio, percipio, affequor, were, fconquaffare. agitare Rempub. perfpic o,cer. Riconofcere, intendere, Sall. Gouernare la republica.aggitare vi conofcere. Item probo confiteor, aptam.Sall.Viuere. agitate cohortems. prouare, & confeffare; propriè tamen Vir, combattere. agitare feftum, Virg eft rem nofcere, quæ nobis prius aliHonorare,& riuerire giorni feftiui agi- quando vifa, aut cognita fuit.Vir. a❤' tare fugam. V rg fuggire. agitare læ- gnouit fuos, ha riconosciuto ls fuoi comtitiam. Salluft. dimostrare allegrezza pagni, ò compatrioti. item animo aut mente agitare. Sall.agnus, ag i m. g. Cic. agnello. confiderare,agitare feras,Čicer.caccia re, id eft venari.

aggrauator, ris, qui vexat, qui moleftiam affert, trauagliatore. aggrauo, vas, vaui,vatum, are, Compofitum ex ad,& Grauo,Plin.aggrauare, far di più pefo, odor aggrauans caput, Plin, Odore che fa graue il capo Item affligo, vexo, Liu. affligere, tormentare, aggrauari inopia,Liu..effer trauagliato nella necessità. item augeo •Teren. crefcere, morbum aggrauare, far crefcere la malatia. aggrauefco, uefcis, uefcere, Terent. Grauarfi, diuenir graue. aggred or, deris, vel dere, greffus, fum, gred. Verb. deponens. Adorior affilio, inuado, peto, attendo, ingredior, incipio, adeo, accedo, Cicero Plau. affaltare, affalire in buona, & in mala parte, andare per parlare, ò trouare alcuno. aggredi aliquem di&tis, Vir. afalire con parole. aggredi aliquid.Ci. Cominciare qualch'cofa.item tento.Sall. tentare, cominciare. Cicer.off.1.in omnibus negotijs, priufquam aggre diare, diligens adh benda eft præparatio.in tutti li negotÿ è necessario prima penfare diligentemente,auauti, che fi comincia à far alcuna cofa. aggredior autem conftruitur aliquando cum accufatiuo, vt aggredi inimicum affalire l'inimico. aliquando cum accufat. mediante præpofitione ad, fi-† cut aggredior ad crimen comincio à parlare del fatto.quandoq;cum aliquo infinitiuo " vt aggredior dicere , &¶aglid a, orum, dicuntur fegmenta fimilia. illa in capitibus alij,quæ alio nomine aggrego, gas gani, gatum,gare. Con- agithes dicuntur, Ruel.l.t.c.2.le scorze ungo, & congrego. Congregare,adu- che fono intorno à l'aglio . nare ammaffare, aggregare fe ad ami- agitatus, ta, tum,idem quod iactatus, citiam alterius,Cæf. vnirfi all'amicitia tractatus, vexatus, fæpius actus veraltrui. fatus, Cic. percoffo, trauagliato, offeso, Aggreffio, fionis, f.gen. Verbale ab Ag-fconquaffato, conquaffato. Multis agitagredior. Principium,aggreffus exordum, Cicer. afalto, & principio di ragionamento prima aggredione occupare animos auditorum.Cic.prender granimi degli afcoltanti nel principio

[ocr errors]
[ocr errors]

aglaia, vna ex Gratijs,feu charitibus,
Latinè interpretatur lætitia, aglaia vna
delle tre gratie.

tus iniurijs Cic.Offefo da molte ingiurie. agmen, nis, n. ge. Exercitus,acies militum, & copiæ, & copiarum ordo, incidens, Cicer.& Virg. Moltitudine, ordinanza, vnione, Squadra, che cami

ago, agis,agi, actum, agere, Facio, tra&to, curo, tento, molior, gero, agi to, contendo, tranfigo, aggredior, & pro difcepto, & litigo intelligitur Cicer. Fare,operare, trattare, hauer cuftodia.age hoc habbt cuftu dia di quefta cofa. Terent. ageré fabulam vel comed am Cicer. rappresentare una fauola, ò comedia. Res benè agi, vel malè, Cicer. La cofa fuccede bene, ò malamente. In crucem agere, Cic crocefiggere. agere vitam Cic. viuere. Sed agere ánimam.Cice.morire actum eft de me, Ciceron. Son rouiuato. Modeftè agere, Quintil. Portarfi con modeftia ; ludos ago, id eft ludo, agere mufcas, Virgil.Scaciare le mofipe, agitur res noftra, B 2 Cice.

Cicero,ideft ad nos pertinent. Ager e ftultum finger d'effer pazzo,agere bonum ciuem, ideft fung officio boni ciuis Cic. Effer un buon Cittadino. age. re Senatorem,ideft facere, quæ pertinent ad Senatorem,aut referre mores Senatoris, actum agere prouerbium eft,ideft nihil agere, Terent.far indarno.aliud agere,Cic.non effer attento,annus ætatis vigefimus agitur,non fon ancora di vinti anni finiti. Agogaræ, æ, f ge. plurali. foffo fcolatoio di acque.

agoga,ge,f.g.Feft.bastone di pecoraro. agon,agon s,vel Agonus,nem, vel ago na,mi.g.certamen, Apui agone essercitio di combattere, letta gioftra,& fimili. agonthera,ræ, m.g. Spartanus, difpenfa

tere di doni,fopraftãte a i giochi di lotta. agonia,iæ,fœ,g. impotentia di generate, angofcia.

agonia,orum,plur.neu. gen. Feriæ erant Roniæ menfe lanu. quæ poftea appellatæ funt agonalia.

agoraus, a, um,adeic. qui fe nundinis!
immicet nundinatus, chi concorre al-
le fiere.

agrarius,ria,rium, ab Ager.Cic. apparti-
něte a campi,o cofe di campagna.aggra-
r.us fubftantiuum, Poffeffor di campi.
agreftis & hoc agrefte. Quod ad agros
pertinet, & idem quod Rufticanus,
incultus,afper,Sylueftris,C.&Vip.ru-
fico willerefco contadino di villa, ò cam.
pagna, & per translationem, durus, a
cerbus,inhumanus, agreftis homo,C.
bamo rozzo, fenza coftumi ò civiltà.
agrefte elt,Cic.E cofa da contadino.
agricola, la,com ge. agricultor, Cicero,
lauoratore di terra, ò campi.
agricolatio, tionis, f.ge.Col.il lavorare de
campi,agricoltore.
agricultor,toris,ma-gen. agricola, Lit.
Lauoratore de campi, agricoltore.
agricultura, ræ,f.g. agricolatio,& cultu
ra agri,Cic agricultura.

agrimonia herba, vulgo ita vocata,
verum eft empatorium Græcorum,
Ruel.

agriophyllum, herba eft quæ alio no. mine Peucedanum dicitur,Diofc Fien porcino. agripeta, tæ, Cic agricompetitor, Cicer.

[blocks in formation]

liet amente, con lieto fembiante,e con v
gore.

Alapa,pæ,f.g. Colaphus, vale Raudem
fcbiaffo guanciata, un buffetto.
alaris,& hoc alare, & alarius, ria, rium,
Liu. chi è d'un ala d'un effercito. ala
dextera exercitus,& fin ftra, l'ala de-
fira o Lanca d'un effercito.
alaternus,n fem.gen. Plin. albero fenza
frutte,tra loliuo, & ilice.
alacus, ta,tum.Vit.alato.

Ai, in notis antiquorum est idem quod alaud,de,f g. Plin. vccollo nomato alloa, Iudice.

a in pro aifne. Ter Dicitù.
aio,ais,ait,affirmo, dico, loquor, non
nego,non repugao, probo, approbo,
Cic. Dico affermo, non nego, confermo,
lasdo.

dola Dant all detta Dim. Lodola. albanus, mons, Monte albano dow'è caftello gråde nei nomi antichi, & moderni. albatium, tj, neu. gen. Piin. miftura da imbiancare i muri, è altra cosa. abatus,ta,tum, Cicer. Imbiancato, bian chiggiato, vestito di bianco, veteres n. feltos dies albati tranfigebant atratos contra chi è veftito di nero.

aws, Deus quem, T. Liuius locut um vo
cat, Cic Dio nomato, locutio, Dio di
parlare, è che ammoniua le cose da au-
uenire. cùm Roma a Gallis obfidere- albedo,d.nis,fçm.gener. Candor, Plaut.
tur nocte audita eft vox admonentis Bianchezza.
magiftratus,vevigilarent nec permit-albeo, bes, bu, bere, albus fio, Virgil.
terent vrbem capi ab hoft bus.
Imbianchare, Pet. Biancheggiare,effer, &
Aizo,on,i, n. g. Pln. herba sempre viua, diuenir bianco.
&verde della quale foro due fpecie, l-albefco,fcis,fcere albus fio,albeo. Cice.
vna derta maggiore occhio di bue, & di Diuenir bianco, imbiancare, biancheg-
vitello, l'altra minore detta vermicola-
giare.
re,ò coda di topo.

[blocks in formation]

alb co, cas, caui, catum, care, Plaut. & Varr.Biancheggiare,Dant,farsi alquãto bianco albico n. ficut, & omnia fimilia vellico, fodico, caudico, nigrico, & eiufmodi important dimi nutionem fuorum priuatorum. alb.dus,da,dum, Colum. Biancheggiate. alquanto bianco.

albiganum, vel abinga,albeonga ne i nomi proprij,

albi calculi dicebantur quibus creten-
fes,d es lætos,quos vitam agerent,nu-
merare folebant. Hor. Pietre bianche
picciole.

albula, vel Tiberis, il Teuere fiume, &
Librata fiume.
albitudo, dinis, fem.gen. Candor, Plin.
Bianche

albo, as, Sed potius de albe cius com-
pofitum eft in vfu imbiancare.
albor,boris,m,ge.albedo Varro. albore,
bianchezza,

Ala,alæ,f.gen propriè qua volant aues, & per translationem ordo, & turma equitum,aut militum, Cicer. Ala di vecello & pigliafi per una banda ò ordi ne di foldati. alæ, Plin. Afcelle. aias hominis vellere. Iuue. cauare i pelli delle afcelle.ala enim tefte Ci de orat. dicta eft ab ax.lla ad eutandam cacophoniam litteræ X fub axilla autem, feu ala nafcitur odor illæ fędus in regionibus calidis quia poetis appellatur hircus,aut caper,vide alatis. falabandica, ce, Rofæ fpecies eft quæ albicantibus folijs nafcitur. Rofabianca. Tres quippe rofarum fpecies di-albogalemus,1,m.ge. Pileum flaminum ftinguuntur, a labandica, de qua fu- Dialium. Feft. pra,milefia altera quæ in folijs purpurafcit, terta Trachina cuius foliorum color fanguineo affimilis eft, & vulgo dicitur. Rofa di mafchino. alabafter,tri,fg.& alabaftrum,tri, n.ge. Cic. Allabaftro,& vafo di allab aftro. alabaftrum,tri, m. gen. Plin. Boccone di vna rosa.Et Fiuuius acolidis, Plin. æ-alacre,cris, cre, vel hic, & hæc Alacris, & huc alacre, hilaris, Cicer. Vigorofo di fenfi, allegro, agile,di posto, lieto, pronto. animo alacri aliquid facere, Cicero. far alcuna cofa prontamente è con alle- albulus, ia, lum,adie&t. Catullus. Algrezza. quanto bianco. alacritas,tatis,f.g. Lætitia,hilaritas, ni-albumen,minis.n gen.Plin.allume, chia mia felicitas.Cicero. allegrezza vigo re, gagliardezza, prontezza, agilità, bilarita, alacritas, fcribendi. C c.art. prontezza a feruere vt addere alicui alacritatem fcribendi. Cic. alacriter. Facilè hilariter, aduerb. qua- alburnum, ni, neut. gen.Plin. Graffo bu lit. Plin, Gagliardamente,prontamente! more del arbore, vnde exalburao, hunu

hi domanda la fua parte de campi. 2gr ppa, Mafredonia nei nomi ant. &med. agrippe interpretantur, quorum in nafcendo non caput, fed pedes primi exeunt, qui partus dificili mus, & gerrimus habetur,

A

H Ah,reclamantis interie&tio, Vir. Interiettiene,che fignifica dolore quando l'huomo geme,ò fofpira per mostrare dolore,& affanno e lamentarsi di effer battuto. ah ah, reclamantis interiectio, & multoru m affectuum fignificatiua, Plaut. voce di affanno, dolore,angofera. Virg. Ter .Oime,bors, Deh, di gratia ah. aha, indignantis Interiectio. Pla. Voce dib uomo degnato, che rifiuta di fare una impresa.

albuculum, li,n. gen. Plin. Sorte di herba.fuhodelos, vel haftula regia di

Яa.

albuco,ginis,fe.gen. Plin. Bianco dell'occhio.Pet. Del bel, dolce foaue, e bianco,ė nero. Bianchezza ne l'occhio, stem maculæ, Plin. macchia dell'occbio. Item album in o10.

To, è chiara bianco d'un ouo, Vitellus altem rubrum. Ouid. pullidum manent intra oua generantur ex vitello, nutriuntur vero ex albumine, Ariftot.

mo.

algor,goris,m.g.Pli. Dolore freddo eftre-] alimentarius, ria, rium.Cælius.pertinenté
al nudrimento, & cibo.
Alimentarius,rij,m.g.Vulg chi lascia per
teftamente gli alimenti ad alcuno.
alimonia,niæ,f.ge.alimentum, Macrob
Nudrimento cibo.

Algofus,adie&.Pl.Pieno di alica,
as,aliquando dicitur de præterito, de
futuro,& præfenti, aduerb.Temporis.
Cic.altra volta. Boc. altre fiate. In altro
tempo,un'altra volta.

humorem illum detraho.) Albus,ba,bum,candidus, Cicer. Bianco, candido. Alba auis, feu gallina alba, prouerbium quo fignificatur aut al res rara, aut fortunata, vnde filius gallina albæ dicitur fortunatus. Fortunato. albi calculi, funt illi quibus aliqui numerabant lætos dies vitæ, ficut contra, nigirs numerabant infelices, vnde albus eft bonus, bueno, albus,i.m.gen.& dimin. albeoli, Cic.

alibi,aduerb. in loco idem quod in alio loco, Cic. altroue, in altro luoco, alibi, Cic. in altra cofa. alibilis, & hoc alibile. Nutriendi vim tauolieri. habens Varro. cofa da nutrire. album, albi,n.ge. idem quod candidumal.ca,cx,fe.g. Pl.forte di biade. Virg Bianchezza, & tauola ingessata. Talcea,alceę dicitur à fortitudine quod caudæ incitamento ad fortitudinem excitetur Cel.1.1.c.6. Leone. alcea.aicę.f.g. Plin. Herba perifteron. alcedo,dinis,fg Plau.Vccello,che nidifica ful mare.

alcides Hercules græca fignificatione à virtute appellatur Her, alcide Her

cole.

¶ alchymia scientia docens facere au

rum vel argentum ex pulueribus metalli, vel aurum a cupro feparare. alchimia tramutatione di metallo. alea,aleæ,fge. Omnes ludus,in quo cafus, non ratio valet, nec confilium qualis eft talorum & tefferarum, Cic. Giuoco di forte, ò ventura aleam omne iacere. Mettere il tutto a forte, a giuoco, arrischiare il tutto. Iata eft alea prouerbium,quo idem fignificatur quod cùm dicimus conclamatum eft.la cofa è fatta,non fi puo rimediare. aleator,toris,m.gen, aleę lufor alex cupidus.Cic. Giocatore, Boc.chi giuoca a giuoco di forte,ò ventura,o dadi, o carte. aleatorius,ria,rium, Cicer.cefa pertinente à giuochi di ventura,o dadi, Tale&o, vna ex Furijs infernalibus. alectoria,riæ,f.gen. Plin. Gemma trouata nello ftomaco del Gallo. Græci, n. gal lum gallinaceum appellant aleatore. aleo,nis,m.g.idem quod aleator. ales,alitis,Suft.maf. vel f. gen. Volucer, Cic. & Virgil. Vecello di ogni maniera alato.

ales,tis,g Omnis, Cic. veloce, alto. alefco,fcis,fcere,ab alo, idem quod Crefco, Var. Diuenir grande, crefcere. aletudo,dinis,fe.gen.Vox obfoleta-Feft. Graffes a corpuleuza. alex, alecis,f g. P. Morchia falamora . alexipharmaca, funt medicamenta adiuuantia,quæ venena, incantationes execrationefque depellunt. alga,, fg.Vit.aliga,alica herba di mare. Vilior alga.Virgil. prouerbinm, quo fignificamus aliquem vilem effe, & nullius pretij, vn'huomo vile,di nessuno pretio.

algeo, ges, idem quod Frigeo, Cic-patir freddo,indurirfi di freddo.

[ocr errors]

alg du. Selua da Valmoton, fino a Marina. algidus. Subftantiuum eft Mons ita ab Horatio di&tus adie&iuum vero idem quod Frigidus, Cic. Molto freddo,indurito di freddo. a'gificus,ca,cum, Gel, Raffredatiue,

alicarius,rij, qui alicam conficit, &

vendit.

alicariæ,rum. Meretrici, ita di&tæ, quod penes priftina fint folitę commorari. alicubi aduerbium in loco Vfpiam, & Vfquiam,Cicer.In qualche luogo,in alcun luogo.

aliundè, aduerb. de loco idem quod ex alio loco, Cicer. Da qualche luogo,| d'alcun luoco.

alienatio,tionis,fe.gen. Defectio, dedu&tio, morum diuifio, feu difiun&tio, Cicer alienatione, feparatione. alienatio, Plin. perdita di mente,ò intelletto. alienatio animi,mutatione d'animo. alienator, ris, feparatore, alienatore, ex quo conficitur femininum alienatrix, cis, feparatrice. Mutuæ alienator familiaritatis, feparatore dell' amicitia, che paffa frà due.

alienatus,ta,tum, parti.ab alienor, idem quod Remotus, feparatus feiun&tus Cic.alienato feparato,& disgiunto. alienatus,ta,tú, Nomen ex part. abhorreus, alienus difcrepans, auerfus, remotus. Cic alienato di diuerfo parere, difcrepante, alienatus mente. Plin. Fuor di mente, priuato di ceruello. Animus alienatus, & offenfus, Cic. ad Attic.animo offefo,fdegnato, mutato alienigena, næ, Com. gen. Peregrinus, externus,alia ex gente. Cic. Foreftiere,! nato altronde, alieno, efterno. alien genus,adie&t,idem quod al enige, na. Col.

[ocr errors]

alimonium, nij,n gen.alimentum, Var. Nudrimento cibo. aliò,aduerb.ad locum. In alias terras ad aliam,rem,ci.& Ter.ad altro luoco. alioqui,& alioquin. Particula continuatiua fermonis) alias cetero alioquin, Cic. altramente, altrimenti. aliorfum,aduerb. Loci,& aliorfum.Plu. ver fo aitroue, altra parte,altro luoco. alipedes pedis, Ouid. Chi ha li piedi alatigagliardi,veloci, Cerui alipedes.cerui veloci.

alipil'us, i.m.g. Sen. colui che rade i pelli delli feagi a coloro,che vane in ftuffa. alipites,ta, m. gen. Idem quod Vnctor. Cicer.chi unge quelli,che deuono lottare nudi.Græc.

aliquà,aduerbium per locum,i. per ali

[ocr errors]

que locum,C per qualche luoco,o modo. aliqua multi pro aliquot,C. Buo numero. aliquamdiu,aduerb.Satis diu aliquando Cic. Alquanto tempo.

aliquando aduer. Temporis aliàs, nonnumquam, interdum, quodam tempore,tandem,aliquo tempore, Cicer. una volta, alcuna volta talhora. Qualche volta, una fiata trà le altre, aliquando me collegi.Cicer. Finalmente racolfi l'animo,tornai à me stesso. aliquantulus, a, um, dimin. ab aliquantus,Pla.vn pochetto grande. aliquantus, ta, tum, Salluft. Alqua to grande.

alquanto, aduerb. quant.Paulam, PauLifper.Cicer, Alquanto, aliquanto an te,aut poft,Cicer. Alquanto auanti, d doppo.

aliquantum, aduerb. quant. Paulisper non nihil Paulum leuiter, Cicer. Alquanto, o per qualche poco aliquantum pecuniæ Cic.un poco di danari. aliquantulum, aduerbium Diminut, ab aliquantum: paulum non uihil, leuiter,paulifper, Aliquantulus, adie&iuum,Cic. Pochettino, un pochettino,pochetto,picciolino. aliquantulum,aduerb.quant.Pla pochif fimo,poco poco.

aliquantulum fufpicionis, Cicer.un poco di fufpicione.

[ocr errors]

alieno,nas,naui, natum,nare, ab alieno, immuto, difiungo, vendo, dim nuo, mentem mea ab omni ftudio,fenfu q; alicuius fle&o,Cic. alienare, cangiare, vendere.alienari mente.Plin. Veir d'intelleto, diuenir pazzo, alienare autem eleganter dicitur, & ex amico inimicum, aut ex beneuolo, maleuolum reddere,Cic. inimicarfi. aliquantifper, aduerb. Temporis per a alienus,na, num. Non amicus, remotus, liquod temporis fpatium,Ter. alquãdifcrepans,auerfus abhorrens, aliena- to tempo, Pro qua voce, Cic.elegantius tus, Cic. alieno d'altrui. alienæ domi vfurpat,paulifper aut parumper. effe, Cicer Effer in cafa d'altri, alieno aliquapiam. Vide aliquifpiam. more viuere, Ter. viuere a coftumi, a aliquatenus,aduerb.qual.Plin. Fin à cermodo d'altri. alienum a dignitate,Cic. ta mifura,grandezza, quantità, lueco, Non conueneuole alla dignità Homo non alienus à litteris. Cic vn'huomo, cbe intende qualche cosa non è totaalmente ignorante delle lettere. aliger,gera, gerum,comp. ex ala, & gero,idem quod alatus. alimentum,ti,n.g. nutrimentum, Cicer. Nutrimente Boc,& cike:

tempo.

aliquis,qua,quid,vel quod compofitum ex alius,& quis. Quifpiam aliquifpiā alius nonnullus, vnut aliquis non ne mo,C.Alcun, quale'uno. Si vis aliquis effe Cic. Se vuoi effer in qualche ftima. aliquid, cuius, cui.n. gen Subftantiuum aliqua res, vel vlla res,Cicer. Alcuna B 3 sofas

cafa Qualche cofa, aliquid lucri.Cicer. Qualche guadagno. Aliquifpiam, quæpiam, quodpiam, Quidam, quifpiam,aliquis,nonnulli. Cic. Qualeb'uno, alcuno. aliquo, aduerb. ad Locum ad aliquem, loc.Ter.A qualche luoco, ed alcüluoco. aliquonum aduerb. Loci. Verfus aliquem locum. verso qualche luoco,e alcun luoco.

aliquot, nomen numerale pluralis tan-
tum numer, & indeclinabile, Cicer.
Alquanti.Pel.

aliquotfariam, aduerb. Varo. D'alquan-
te foggie,ò modi.
aliquoties, & aliquocies, Cice. alquanto,
& alcune volte.
aliter. aduerb. qual. Secus alio pa&o,
modo, non eodem modo, non per-
inde,Cic. Altrimenti, altrimente,Dant.
In altro modo aliter ac Stoici, Cic.Al-
tramete che li Stoici.Dijsaliter vifum,
Vir. Ha piaciuto altramente à i Dei.
alitura,ræ,fg.Gell.nutritura,nutrimento,
alibi aduerbium in loco, idem quod
in alijs, vel alio loco, Pl. In altro luo-
co in altra parte.

aliundè, aduerb. de loco. Ex alio loco.
vel ex alia re, Cic. Altronde, Pet. Di
altro luoce.

alius,lia, aliud, Reliquus non idem aliter,Cic.altro, altra,altri Dant, aliufmodi, n gen, indeclinabile. D'altra maniera Cæf.

aliuta, veteres pro aliter fcripfiffe manifeftum eft. Altramente. allabor,beris,vel bere, Lapfus,fum, labi,labor,fluo,accedo,adhæreo, Cicer. Nauigare, fcorrere,correre vicino, andare,vicinarfi.Siculis allabitur oris. Vir. Nauigando paffa per il tiro di Sicilia.id eft, præterlegit Litus, alleo, as Pla. num facio,Col. Pianare. allaboro, ras, raui, ratum, rare, idem quod labbro. Horat. affaticarfi, la

orare.

allambo, bis, bere. Quint. Lecare.canes allambunt fœtus. Li cani lecano li cagnoletti.

allapfus,par. ab allabor, & Lapfus, Ca

duto à terra, allapfus genibus. ingenocchiato, humiliato à piedi d'alcuno. Humor allapfus, Cicer. Vn'humor ca duto.

allapfus, plus. Verb. Horat. il correre il cadere appreffo.

Chiadefca, & alletta con lusinghe,o bel-Allicefacio, facis, feci, fa&um, facete,
le parole.
Suet. Vide allicio, verbum elegan-
Allectus,particip. ab allegor. Feftus ag-
tius.
giunto di nuouo, eletto da una compa-all.do,dis, fi,fum, dere, compofitum er
gnia. patres, feu patricij, feu fenato- ad,& lido, Cæfar. Percuotere infieme,
res alleati dicebantur, qui ad augen- batter una cofa con l'altra allidere na-
dum ordinem fenatorum, ex equeftri uem adfcopulos, Cæf. Battere, rom-
ordine affumebantur, qui alio nomi- per la naue à Joogli. allidor paffiuum,
ne dicebantur patres confcripti. allidi in re aliqua, Cic. riceuer danno
alle&tus,particip. ab allicior, prolc&us. in qualche cosa.
blandè inuitatus, Quint. Tirato, con
lufinghe,allettato.

allegatio, tionis, priuata quædam lega-
tio,f.g. Cic. Ambasciata, follicitamen-
to, che fi fà mandando alcuno ad vna
imprefa.
allego,gis,egi,le&um,gere, Liu. Sueton.
annotare, appuntare, & aggiungere alcu-
no ad una compagnia.
allegere aliquem in Senatum. Capit.
Far alcuno Senatore.

all go, gas, gaui, getum, gare,Obftrin
go, deuincio, conftringo, aftringo,
Cic. Impedire,ligare, obligare, conftrin-
gere. alligare vulnus, Cic. legare la fe-
rita, alligare re aliqua. alligor paffi-
uum.Cic.Effer impedito in qualche cofa.
Vt alligari amore, ideft irretiri. Efer
innamorato,o preso d'amore.
alligatio,tionis,f.gen. Verbale, Col. Li
gamento.

alligator,toris, m.gen. Ob ftri&tor, Cal.
Ligatore.

allego, gas, gaui, gatum, gare, idem
quod lego,& mitto, Cic. allegare Boc. alligatura,ræ,f.g. Col. Ligatura.
Mandare, inuiare verfo alcuno per am-¶alligurio idem quod fimplex.ligurio
bafciatore.allegare, Pli. Iu.allegare,ci-allino, nis, lini, liui, & leui, litum, li-
tare, fcriuere.

allegoria,riæ,f.g. Serm.quod aliud ver-
bis aliud fenfu oftendimus, Quintil.
allegoria.

allegoria autem nafcitur ex metapho-
ra continuata ficut docent theto-

res.

nire, applico, & lino, Cic. ungere,vn-
ger leggiermente,& linendiorem alicui
induco, vt all.nire vnguento vulne
ra. vngerfi la ferita con l'unguento.
alliteratio onis,fg.Cic. Il bichizo.
allium,alij,ij,g. Pl. aglio.
allophilus, li, m g. Sed elegantius dici-
tur, Externus, alienigena, peregri
nus. Efterno, foreftiero, nato altronde, di
altra natione.

alleuo,as,aui, atum, are. Mitigo, lenio,
leuiorem facio, Cic. allegerire alzare,
leuare in alto mitigare; Vt Cic. alleua-
re dolorem, & follicitudinem, allege-allobroges, um, n.pl.Sabaud, & delphi-
rire, e mitigare il dolore, &tauaglio. nates, in Francia,Cæf.
Item adiuuo, aiutare, alleuare affli&tu,
Qu. Solleuar,o confolar l'afflitto.
alleuatus, particip. ab alieno. Mitiga-Jalloquor, queris, vel quere, cutus fum,
tus, lenitus, lenior fi&tus, Cicer. al-
legerito, mitigato, o fatto più lieue, inal-

Lato.

allocutius, i. idem qui aius, vide aius
item locutius dicitur.

idem quod Loquor, & cum aliquo
verba facio.Cic.parlare ad alcuno.
allocutio,nis,f gab alloquor,Pli. parla-
allcuamentuin,ti,n.ge.alleuatio, Cic.al- mento ragionamento.
legerimento, mitigatione.
alloquium,quij,n.g.Plin. Parlamento ra◄
alleuatio,nis,fœm.g & alleuamentum, gionamento. Benignum alloquium
Cic. alleuiamento, mitigatione di do Liu.parlare,o ragionamento gratiofo.
Lore
allegerimento,
, alleggiamento.¶allofcoridon, herba eft Diofcoridi,
quæ nociore nomine capparis ad pel-
latur capari.

Boc.

allia. Cortefi fiume ne i nomi antichi, &
moderni.Pugnæ allienfis prouerbum,
quo denotant pugnam infelicem quia
Romani maxima clade à Gallis ad
Alliam affe&i funt.
alliatus,ta,tum,ab allio, Plaut.agliata, o
cofacon agli.

allatto,tras, traui, tratum, trare, Liu.alliatum, ab allio admixtio, pulmen-
Abbaiare, latrare ad alcuno. allatrare
aliquem, Col. Maledire, beftemmiare
alcuno.

[ocr errors]

allattus,ta, tum, partic.ab affero, Cicer.
recato, arrecato,portate.
allaudo,as, verbum,poeticum, pro lau
do, Plaut.lodare.
alle&tatio,nis,fge.ab alle&to.Quint.ade-
fcamento, allettamento.
alle&o,tas,tani,tatum, are.Frequem. ab
allicio. Idem quod blandè inuito,
prole&tio,allicio,Cic. adefcare,alletta-
re con lusinghe,o belle parole.
alle&or,toris m.gen.ab allicio, Colum.

allubefco, fcis, fcere, Iubens facio, obe

dio, faueo,confentio, Pla.Far volontie-
ri, obedire.
allucinor, natis, natus, fum, nari, Cicer.
abbagliare, vacillare, prendere errore.
Proprieeft oculorum,cum circa obie-
&um fallitur, aliudque pro alio con-
fpicere videmur, transfertur autem
ad animum, cùm à recto iudicio ab-
erramus,C. ingannarfi.vide allucinor.
allucinatio, nis,f ge. deceptio in oculis,
deinde transfertur ad omnia, abbar-
baglio,errore.

tarij, & intin&us genus eft. Plin.
agliata.
allicio,cis, cere, alle@o, inuito, Feto,
traho,duco,induco, exeito, capio, ca-
pio,attraho,titillo,illicio.C c adefca.
re,lufingare, attrahere tirare,indurre,in-
uitare con lufinghe.Cic.elegantur attri-alludo,dis,fi,fum, dere, Cicero, allude-
buitur formæ, feu pulchritudini, vo-
luptati, virtuti, eloquentiæ, magneti,
& eiufmodi rebus, quæ leuiori modo
res ad fe trahunt, aut fui defiderio
afficiunt, allicere voluntates allienas,
C.c.Tirare il nostro parere quei, ch'eta-
no alicuati da nei

re, far fefta, accarezzare una donna.
Propriè eft puerorum qui rifu, aut
geftu aliquo oris abblandiuntur nu--
tricibus Præterea apud Rhetores
tefte Valla, alludere eft aliud ver-
bis dicere, & aliud fententia laten-
te referre, alludere ad di&um

[ocr errors]
[ocr errors]
« PreviousContinue »