defpero te fueta paterna benignitate non elle reiecturum: Quinimo (vt moris eft tui) ex minimo, maximum omen tua fauente aurea ei (quod obfecro ) largiturum. Me, ac laborem hunc tua ex Colis dextera benedicat. Salue.
TYPOGRAPHVS
BENEVOLO LECTORI.
N tibi (Amice Lector) fe fe exhibet peruoluendus nofter hic CALEPINVS PARVVS, fiue Dictionarium Cafaris Calderini Mirani, quem fi aliorum labor in prateritis imprefsionibus ampliauit, ftudium, ac diligentia excellentifsimi viri modò ad illum ftatum perduxit, vt nihil amplius à Latina lingua ftudiofis defiderari queat: Etenim innumera voces, qua prætermifse fuerant, funt adiuncta, & quam plurima elocutiones connex&, quas, quò facilius confpiciantur, hac nota † Typographus Baretius prafignauit: Vnde non immeritò, fed fummo iure Perfectifsimum illum pranominauimus. Correctif
rectissimum etiam ipfum habes,expurgatumque infinitis propemodum erratis, qua in curiam aliarum impreffionum irrepfere. Labori noftro grato indulgeas animo quippe qui ob folam tui vtilitatem ac facilius com. modum, hoc opus imperfe&iorem redigi formam curauimus, fperantes acceptum in genio tuo proficuumque futurum.
Accipe ergo lato, ac ridenti animo, quos tibi offerri mus, noftra induftria ac dilectionis fructus, largiores percepturus, fi cæleftis benignitas aftiterit in dies, vt expetique iuuat. Vale.
PERFECTISSIM V S
CALEPIN VS PAR V V S
Siue Correctiffimum Dictionarium
CÆSARIS CALDERINI MIRANI
Hac editione maximoperè ampliatum.
bulæ fuppofitæ epiftylijs columnarum, Vitru.
Dan. Conuinti un poco ancor federe a menfa. A etiam pro in cum verbis fignificantibus motum ad locum, vt abaculus,li,masc.gen.Plin.Picciolo banco, Petr Et vinta a terra caggia la bugia, &| pro per: vt Pet. A forma de venti ftan- | conocchieri per forza. A bene,i.per bene. A malisia,i. per malitia. Et prò fecundùm, vt Petr. A pofta d'altri conuien che io vada,i.fecondo la volontà d' altrui. A pro ad quid,& quorfum : Petr. A che piangi,& ti deftempri? i. perche à che fine per qual caufa?Boccac. perto di voi,i.a paragone. Aaron Moyfis frater, & interpretator Mons, fiue Montanus.
abaculi,Segni da far conto, detti forlini, è ragionati. abagio,onis,maf.ge, idem quod prouerbium aut adagium,feu adagio.prouer bio, Varro,vide adagium. abalienatus,a,um.Difiun&us, Cic. Alienato, feparato allontanate, partito dall'amicitia, Abalienatus fcelere, Cic. Chi ha lafciato il vito. abalieno,as, aui,atum. Alieno, difiungo, reijcio. Cice.de lege agraria. Alienare, cacciare, feparare da fe di partire, difgiungere.Item vendo.Cicero. vendere. item feparo, Pla. feparare, nifi mors meum animum abs te abalienauerit, ideft feparauerit.
prepofitio latina, idem quod à, & ab co in hoc tantùm differens, quod a ponitur antè di&tiones incipientes à confonante aliqua, ab verò antè di- &iones incipientes à vocali,aut diph-abalienor, naris, vel nare, natus, fum, tongo,vt,à prandio,& eiufmodi, vide a,& abs,fuis locis.
Littera eft Hæbreæ, Græcæ, Latinæ, & Italicæ linguæ Princeps, quam Cicero in Orat. pro Mil. falutarem) litteram vocat: nam apud Romanos erat nota quædã abfoluendi, vt littera C, condemnandi, A, & ab propofitiones ablatiuo cafui feruientes fignificat, Di, ouero da, vt A templo, aut ab Ecclefia redeo, io ritorno dalla Chiefa. A fronte, & à tergo Cicero. Auanti, & a dietro. Vtimur etiam pro præpofitione contrà, vt Vir. à frigore difendit,egli lo difende contra il freddo. A pro vfque. A tenero, & reneris. Virg. & ab infantia, ab ado-ab lefcentia, ab adolefcentulo ab initio ætatis,à paruis, à paruulo, & à paruulis,à puero, & à pueris, à puero paruulo, a prima ætate, à pueritia, à teneris vnguiculis, ab incunabulis, Cic. fin da fanciullo, fin da giouane, fine da primi giorni,ò tempi dell'età noftra, fin (come fi dice)da punto. A calce ad caput, Cic. de Sen. Dal fine al principio. Ab ouo, vfque ad mala Horat. lib. 1. ferm.fatyr.52. Dal principio del conui - [abati, to final fine. A primo Cic. Att. lib. 16. Dal principio. A me falutem dic.Cicer. Att.lib.6. Salutato a nome mio,ò da parte mia. Et pro poft, vt A prandio, A cana. Dopo definare,dopo cena, & pro verfu, A Sole.Cic. Perfo il Sole. Ab aliquo effe, Cicero. Tener la protettione d'alcuno, efle ab epiftolis, Ciceron. idem effe à proculis. Effer coppiere, à libellis, Maestro delle fuppliche, à ration bus, che attende alli conti. Vbi notandum eft hæc omnia effè quafi | nomina indeclinabilia. Italicè feruit, & datiuo, & accufatiuo, & abla-] tiuo: datiuo hoc modo vtitur. Pet. A Dio diletta obediente ancella,& apud Dant. Non foffe ftata à Cefare nouerca. Accufatino. Petr. Che mal mio grado, Amorte mi transporte. &apud Dant. Farà venirli à parlamento. Ablatiuo.
al:enor,difiungor abijcior. Cic. effere alienato, feparato,difgiunto. abalienatio,fg. Verbale, Cic.in Topicis, alienatione,feparatione.
ab tametfi latina vox eft, Ital.ci tamen Poetæ vtuntur. Petr.Hor ab efperto vo ftre frodi intendo,& apud Dant. Che di-abanbulantes, ideft abfcedentes, Fe- fcefe da Fie fole ab antico.
magiftratus qui coacti depo. nebant imperium
abator, ris, idem quod abigens,m.gen. Verbale ab ab:ego. Apul. Ladro, ouer rubbatore da gregge. abacus,tus, m. gen. Violenta expulfio, Plin. Le facciamento,caffatione, priua-
aba&tus,&a,&tum, partic.ab abigor, pul fus,expulfus, eie&us. De pecore ad prædam a&us,feù furto, aut per vim addu&tus,Cice. Scacciato,caffo di ufficio. Menalo via a forza, vndè magistratus aba&i.
† abambulo,las, ambulando retrocede re,caminar à dietro fchena. Hinc abam- bulator,ris.Chi camina â dietro sehena, ambulatio, is, f.ge. receffus, abfcen- dendi a&us,Feft. abamita,tæ,ex lib.2. inftitutionum, S.. pra zia, forella del noftro bisauolo,ò padre grande.
abanniti,banditi per un anno · abamnitio,bande d'un anno. abaneo, Hieron. cingulum Sacerdotale contextum ex cocco, purpura, & hia- cinto,cintura de'Sacerdoti atichi. abaphus, a, um, cofa, che non e tinta ● Græc.
abarceo, es. Spinger via, tener molto di lontano. Remouco,propello, detrudo, Feft.
abacus, ci,m.ge. Menfa ftru&toria, Vafo-† rum receptaculum, Cicero. Defco,ban. co,ò fedia,credenza,tauoletta da feriue- re,cartella Item menfa Mathematico-qabatos, latinè inaceffus,ab à priuatiuas rum, & Arithmeticorum dicta menfa inaceffo, luogo difficile da falire. pytagorica,Tauola di abaco, Item ta-abauus,ui,m.ge.aui noftri auus, Cicero,
de cla.ora. Padre del noftro Bifauolo . Abau a, viæ, f. g. La Madre del noftro bi fauolo, è Padre grande, Abauunculus li, . g. Fratello della no- fira bifauala, ò madre grande. Abax, cis, mg. Scodella, & caffa da ripo- merui dentro vafi di vetro, argento, ore, ò cofe fimili.
Abba, dicto fyriaca, idem fignificat quod Pater. Padre, Apoftolus fic expo- fuit in quo clamamus abba Pater. abbas, ts, m.g. Abbatte. abbat a, tiæ, fg. Badia. abbatiffa, f.g. Hieron. de modo viuendi Abbadeffa.
gabbreuio,as,are, Ver.1 3.mediocritate abbreuiare iuffifti. Accorciare, tor via. abdera,ræ, fg. p. p. Vrbis nomen in Tracia finibus fitæ, circa quam ena fcuntur herbufculæ quibus depafti E qui perciti rabie ferociunt. abdico,cas.caui,catum,care, idem quod, aliquo bono priuo vel fpolio. Cicero. Privare di heredita, Disheredare il figli wato, cacciarlo di cafa.
abdicate alicui magiftratum. Cic ri mouerlo d'officio.Abdicare fe magiftra- tu, Cic.rinunciarlo da fua poßa. ) al duco,cis, Repudio, Reijcio, Cic.1.1. de
Diu. Lafciar da parte, eft etiam ver bum augurale cuius contrarium erat addicere)
abdicatio,onis, fg.Plin.verbale. Renon. ciamento del magiftrato. abditus, ta, tum, Particip. ab abdor, Cicer.4. Nafcofto, afioso, celato, fecre- to, occulto.
abditè, aduerb. Occultè, clam, in occul to, Cicero. Virg Nafcoftamente, fe- gretamente, occultamente di nafco fto.
abditiuus ua, uum. id quod abfcondi poteft, a participio abditus,a,tum. abdo, dis, didi, ditum, dere, idem quod Occulto,retrudo, abfcondo, abstrudo, Cicer. pro Archia Poeta, Nafcondere, afcondere, occultare, celare, abdere fe in aliquem locum.Cic.2 Tufc.Nafcon derfi in qualche luoco,abdere fe rus, Ci- cer.R.tirarfi in villa per farne folitario, abdo prætereà fignificat difcedere partirfi, à confpe&u. Heri ald.de runt, id cft d:fcefferunt, vel clam fe proripuerunt, item abdere fe litteris, Cic. prò Archia, attendere alle lettere. Similiter prò eodem abdere fe in 1 t- teras, ità fe ftudendo penitus ab ho- minum confpectu, atquè frequentia remouerunt.)
abdor, eris. Paflioum verbi, abdo. abdomen, min:s, pinguedo, in qua re- res jacent, & quæ fpinæ adhæret, 'Cicer. Ilgrafo attaccato alla spina, nel- la quale giacciono lereni ; la pancia, la grea, cuer forgia degli animali, Item ponitur prò vitio gulæ, vndè abdo mini indulgere, operam dare, infer- uire, effer golofo.Cic. abducis,xi,&tum,cere, Remoteo, aufero, abftraho,auerto, traduco, Cicero 2.de Finibus, & Ter. Togliere, condurre,|
menar via à fora, ò per amore, ab. ducere animum à cogitationibus. Cic. leuar l'animo da penfieri. abducere ali- quem à nequitia, allontanar alcuno da mal fare, abducere fe à fide Cicer. Non attender una promifione fatta,non ofser- uar la fede.
Abdubito, as, Dubitar affai. abdu&tus,ta,tum, part Val. Max. Tolto,ri- tratis per amore, ò per forze. abducor, eris, citur paffiuum verbi abduco, cis, auocor, arceor, de-
abecedaria tabella. Viu. Tanola da impa rare la Santa Croce.
abedo, is vel abes, idem quod exedo. ex
ab,& edo, mangiare, e confumare qual- che cofa, Tacitus lib. 16.) abellina æ, f. g vnde nuces abelline di- &x ab auellino oppido, idem, quod auellanæ, nocciole.
abella, Bella fopra Napoli, ne i nomi pro† pry.
abdemo, is, emi, idem quod adimo, to- gliere .Plaut.& Fefi]
Abeo,is,u,tum. Difcedo, Recedo. De co euanefco, & morior. Cicero 4. Acad. Partire andar via fuanire, morire. Abire è medio. Ter. Marire,ab re à iure. Cic. Partirfi dalla ragione. Abire in malem crucem, Teren.& ab re in malam cru- cem, fiuè cruciatum. Cic. andare (come! fi dice) in malihora, si le forche. ab sre ab aliquo, partire d'alcuno. abierunt boni mores. Cicer. Gli buoni costumi fi fono fuaniti. Cato fic abijt è vita, Cic Catone cofi è morto.
aberceo, ces, cui, cere, prohibeo, arceo, Plaut. Vietare, prohibire. aberto, ras, raui, ratura, rare, à recta via difcedo, recedo, Cicer. 5 Tufcu. Fallare il camino, ò strada, vagare, ab errare propofito, Cicero. Fallare del fuo ordine, o proponimento, aberrare verbo. C cero, Fallar neʼparlamenti, Oratio tua aberrata a propofito. Cc. Tu vai vagando col tuo parlare, aberrat animus fententia, Cicer.7. Ph 1 non ftar in un propofito fermo, oratio tua aberrat à rei veritate, Sei difcofto dal- la verità.
riuatum ad Agrego, quòd fignificat. accumulare infieme. abhinc,aduerb.temp.Ex hoc die, vel té- pore.Cic.Già è, ouero fono, dopo questo giorno,e tempo, abhinc duos, & viginti annos mortuus eft, Cic. già fono venti- due anni ch'egli è morto. abhortatio,is, verbale ab Abhortor, effor tatione perfuafius, exhortatio. Hinc etiam abhortator,ris,qui abhortatio- nis offició fungitur. abhorreo, res, rui, rere, idem quod ab- horrens fum, afpernor, fugio, alie- nus fum difcrepo, C c.aborrire, fprez Lare, hauer à schius. aliquando con- ftruitur cum accufatiuo, vt hanc rem abhorreo, ideft, execror, aliquando cum ablatiuo, vt ab hac re abhorreo ideft alienus fum.
abhorrefco, is Lact. de ira, & demones abhorrefcunt.impaurire.
abhortator, ris, idem quod exhor. tor.perfuadere, adoperar perfuafiua con alcuno.
abie&to, &ionis, f. g. Re e&tio, & eie- &io, Cicer. in Pifonem, Abiettione, baffezza,ab exio animi, Cic. Perdimen- to d'animo.
ab eЯus, ta, tum, Demiffus, humilis, af- A&us, contemptus, fubmiffus, iacens. Cicero.pro Clu. Sprezzatore, abierto, humile, baffo, colui del quale non fi fa
abies, pen.cor.abietis,fg.Pl. Abete, albe ro, cuius pars inferior eft enodis, & dicitur Sapinus, pars verò fuperior eft nodofa,& ramofa,& dicitur fufter- na, Plin. & abregnus ad ectiuus ex abiete,i. cosa di abete arbore. abic&tarius,i. m g.qui in abiete laborat. legnaiolo.
abiga,x, fg, vua mofcata. Sic di&ta ab a- bigendo fetu, quia producit abortum alites dicitur chamepytis. abigo, is, egi, a&um,bigere. Pello, ex- pello,ejco, Cicer.l b.1. Tufc. Contur via.fcacciare, ò cacciare. Ab gere, fe- tum. Plin. Far fperder vna grauida. transfertur autem ad res incorporeas vt ab gere ab animo faft d um, dolo◄ rem, moleftiam, laffitudinem, ideft expellere.
dro,o rubatore di bestiame.
aberuncaffo, is, fcenuogliere, confonder, metter fotto fopra alcuna cofa, frequen-jab geus gei, m.gen.& Abactor. Vlp. La tatiuem à verbo aberunco. aberunco,cas,care Vello, & per transhi- tionem, auerto, depelio, & euerto, Cicero. Suellere, cacciare, vide aue-
aberunco,1, m.g. Deus propullandorum malorum, qui credebatur effe Iupiter, vide averuncus. aberratio,t.ons, f. g. & anocamentum
Cicero, Cafpio, Cassio, Errore,fallo,fpef fo vagare.
abfore. p cor. futurum infinitini pro fu- turum effe, Virg. Douer ffer effente,do-| uer allontanarsi. tabgrego,as, au,atum. Separare rimuo- uere, allontanare, diferegare, difgiun- gere, compofitum à præpofit. abquæ priuationem fignificat, & grego de-,
ab geatus huius ab geatus, mafc. gen. Marcel. 47. Digelt Abigeatus, la dronezzo di animali, l'atto del rubar be- stami.
abijcio.c.s, ieci, ie&um, ere, idem quod
Depono, re jcio, relinquo, Ciceron. Offic. Gittare, gettare da lontano, get- tare per dispetto, ò difprezo. abijcere haftam. Cicer. lafciar la battaglia, ò confeffarfi per vinto, è fuperato. Abiecit fe in herbam, Cicer. Siha fteso nell'- herba.
abijcere fe, auuilirfi, abijcere fe ale- rus ad pedes, Cic.inginocchiarfi, attri- buitur rebus incorporeis, vt abijce- re curam, me noriam focordiam, amorem, ideft remouere, abijcere
« PreviousContinue » |