Page images
PDF
EPUB

defpero te fueta paterna benignitate non elle reiecturum: Quinimo (vt moris eft tui) ex minimo, maximum omen tua fauente aurea ei (quod obfecro ) largiturum. Me, ac laborem hunc tua ex Colis dextera benedicat. Salue.

སྙན

TY

TYPOGRAPHVS

BENEVOLO LECTORI.

S. P. D.

N tibi (Amice Lector) fe fe exhibet peruoluendus nofter hic CALEPINVS PARVVS, fiue Dictionarium Cafaris Calderini Mirani, quem fi aliorum labor in prateritis imprefsionibus ampliauit, ftudium, ac diligentia excellentifsimi viri modò ad illum ftatum perduxit, vt nihil amplius à Latina lingua ftudiofis defiderari queat: Etenim innumera voces, qua prætermifse fuerant, funt adiuncta, & quam plurima elocutiones connex&, quas, quò facilius confpiciantur, hac nota † Typographus Baretius prafignauit: Vnde non immeritò, fed fummo iure Perfectifsimum illum pranominauimus. Correctif

rectissimum etiam ipfum habes,expurgatumque infinitis propemodum erratis, qua in curiam aliarum impreffionum irrepfere. Labori noftro grato indulgeas animo quippe qui ob folam tui vtilitatem ac facilius com. modum, hoc opus imperfe&iorem redigi formam curauimus, fperantes acceptum in genio tuo proficuumque futurum.

Accipe ergo lato, ac ridenti animo, quos tibi offerri mus, noftra induftria ac dilectionis fructus, largiores percepturus, fi cæleftis benignitas aftiterit in dies, vt expetique iuuat. Vale.

PER

PERFECTISSIM V S

CALEPIN VS PAR V V S

Siue Correctiffimum Dictionarium

CÆSARIS CALDERINI MIRANI

A

Hac editione maximoperè ampliatum.

bulæ fuppofitæ epiftylijs columnarum, Vitru.

Dan. Conuinti un poco ancor federe a menfa. A etiam pro in cum verbis fignificantibus motum ad locum, vt abaculus,li,masc.gen.Plin.Picciolo banco, Petr Et vinta a terra caggia la bugia, &| pro per: vt Pet. A forma de venti ftan- | conocchieri per forza. A bene,i.per bene. A malisia,i. per malitia. Et prò fecundùm, vt Petr. A pofta d'altri conuien che io vada,i.fecondo la volontà d' altrui. A pro ad quid,& quorfum : Petr. A che piangi,& ti deftempri? i. perche à che fine per qual caufa?Boccac. perto di voi,i.a paragone. Aaron Moyfis frater, & interpretator Mons, fiue Montanus.

abaculi,Segni da far conto, detti forlini, è ragionati. abagio,onis,maf.ge, idem quod prouerbium aut adagium,feu adagio.prouer bio, Varro,vide adagium. abalienatus,a,um.Difiun&us, Cic. Alienato, feparato allontanate, partito dall'amicitia, Abalienatus fcelere, Cic. Chi ha lafciato il vito. abalieno,as, aui,atum. Alieno, difiungo, reijcio. Cice.de lege agraria. Alienare, cacciare, feparare da fe di partire, difgiungere.Item vendo.Cicero. vendere. item feparo, Pla. feparare, nifi mors meum animum abs te abalienauerit, ideft feparauerit.

[ocr errors]

prepofitio latina, idem quod à, & ab
co in hoc tantùm differens, quod a
ponitur antè di&tiones incipientes à
confonante aliqua, ab verò antè di-
&iones incipientes à vocali,aut diph-abalienor, naris, vel nare, natus, fum,
tongo,vt,à prandio,& eiufmodi, vide
a,& abs,fuis locis.

Littera eft Hæbreæ, Græcæ, Latinæ, & Italicæ linguæ Princeps, quam Cicero in Orat. pro Mil. falutarem) litteram vocat: nam apud Romanos erat nota quædã abfoluendi, vt littera C, condemnandi, A, & ab propofitiones ablatiuo cafui feruientes fignificat, Di, ouero da, vt A templo, aut ab Ecclefia redeo, io ritorno dalla Chiefa. A fronte, & à tergo Cicero. Auanti, & a dietro. Vtimur etiam pro præpofitione contrà, vt Vir. à frigore difendit,egli lo difende contra il freddo. A pro vfque. A tenero, & reneris. Virg. & ab infantia, ab ado-ab lefcentia, ab adolefcentulo ab initio ætatis,à paruis, à paruulo, & à paruulis,à puero, & à pueris, à puero paruulo, a prima ætate, à pueritia, à teneris vnguiculis, ab incunabulis, Cic. fin da fanciullo, fin da giouane, fine da primi giorni,ò tempi dell'età noftra, fin (come fi dice)da punto. A calce ad caput, Cic. de Sen. Dal fine al principio. Ab ouo, vfque ad mala Horat. lib. 1. ferm.fatyr.52. Dal principio del conui - [abati, to final fine. A primo Cic. Att. lib. 16. Dal principio. A me falutem dic.Cicer. Att.lib.6. Salutato a nome mio,ò da parte mia. Et pro poft, vt A prandio, A cana. Dopo definare,dopo cena, & pro verfu, A Sole.Cic. Perfo il Sole. Ab aliquo effe, Cicero. Tener la protettione d'alcuno, efle ab epiftolis, Ciceron. idem effe à proculis. Effer coppiere, à libellis, Maestro delle fuppliche, à ration bus, che attende alli conti. Vbi notandum eft hæc omnia effè quafi | nomina indeclinabilia. Italicè feruit, & datiuo, & accufatiuo, & abla-] tiuo: datiuo hoc modo vtitur. Pet. A Dio diletta obediente ancella,& apud Dant. Non foffe ftata à Cefare nouerca. Accufatino. Petr. Che mal mio grado, Amorte mi transporte. &apud Dant. Farà venirli à parlamento. Ablatiuo.

al:enor,difiungor abijcior. Cic. effere alienato, feparato,difgiunto. abalienatio,fg. Verbale, Cic.in Topicis, alienatione,feparatione.

ab tametfi latina vox eft, Ital.ci tamen
Poetæ vtuntur. Petr.Hor ab efperto vo
ftre frodi intendo,& apud Dant. Che di-abanbulantes, ideft abfcedentes, Fe-
fcefe da Fie fole ab antico.

magiftratus qui coacti depo. nebant imperium

&tus.

[ocr errors]

Feft. vide aba

abator, ris, idem quod abigens,m.gen.
Verbale ab ab:ego. Apul. Ladro, ouer
rubbatore da gregge.
abacus,tus, m. gen. Violenta expulfio,
Plin. Le facciamento,caffatione, priua-

tione.

aba&tus,&a,&tum, partic.ab abigor, pul
fus,expulfus, eie&us. De pecore ad
prædam a&us,feù furto, aut per vim
addu&tus,Cice. Scacciato,caffo di ufficio.
Menalo via a forza, vndè magistratus
aba&i.

ftus.

† abambulo,las, ambulando retrocede
re,caminar à dietro fchena. Hinc abam-
bulator,ris.Chi camina â dietro sehena,
ambulatio, is, f.ge. receffus, abfcen-
dendi a&us,Feft.
abamita,tæ,ex lib.2. inftitutionum, S..
pra zia, forella del noftro bisauolo,ò padre
grande.

abanniti,banditi per un anno ·
abamnitio,bande d'un anno.
abaneo, Hieron. cingulum Sacerdotale
contextum ex cocco, purpura, & hia-
cinto,cintura de'Sacerdoti atichi.
abaphus, a, um, cofa, che non e tinta ●
Græc.

abarceo, es. Spinger via, tener molto di
lontano. Remouco,propello, detrudo,
Feft.

abacus, ci,m.ge. Menfa ftru&toria, Vafo-†
rum receptaculum, Cicero. Defco,ban.
co,ò fedia,credenza,tauoletta da feriue-
re,cartella Item menfa Mathematico-qabatos, latinè inaceffus,ab à priuatiuas
rum, & Arithmeticorum dicta menfa inaceffo, luogo difficile da falire.
pytagorica,Tauola di abaco, Item ta-abauus,ui,m.ge.aui noftri auus, Cicero,

A

de

P

de cla.ora. Padre del noftro Bifauolo .
Abau a, viæ, f. g. La Madre del noftro bi
fauolo, è Padre grande,
Abauunculus li, . g. Fratello della no-
fira bifauala, ò madre grande.
Abax, cis, mg. Scodella, & caffa da ripo-
merui dentro vafi di vetro, argento, ore, ò
cofe fimili.

Abba, dicto fyriaca, idem fignificat
quod Pater. Padre, Apoftolus fic expo-
fuit in quo clamamus abba Pater.
abbas, ts, m.g. Abbatte.
abbat a, tiæ, fg. Badia.
abbatiffa, f.g. Hieron. de modo viuendi
Abbadeffa.

gabbreuio,as,are, Ver.1 3.mediocritate
abbreuiare iuffifti. Accorciare, tor via.
abdera,ræ, fg. p. p. Vrbis nomen in
Tracia finibus fitæ, circa quam ena
fcuntur herbufculæ quibus depafti E
qui perciti rabie ferociunt.
abdico,cas.caui,catum,care, idem quod,
aliquo bono priuo vel fpolio. Cicero.
Privare di heredita, Disheredare il figli
wato, cacciarlo di cafa.

abdicate alicui magiftratum. Cic ri
mouerlo d'officio.Abdicare fe magiftra-
tu, Cic.rinunciarlo da fua poßa. )
al duco,cis, Repudio, Reijcio, Cic.1.1. de

Diu. Lafciar da parte, eft etiam ver
bum augurale cuius contrarium erat
addicere)

abdicatio,onis, fg.Plin.verbale. Renon.
ciamento del magiftrato.
abditus, ta, tum, Particip. ab abdor,
Cicer.4. Nafcofto, afioso, celato, fecre-
to, occulto.

abditè, aduerb. Occultè, clam, in occul
to, Cicero. Virg Nafcoftamente, fe-
gretamente, occultamente di nafco
fto.

abditiuus ua, uum. id quod abfcondi
poteft, a participio abditus,a,tum.
abdo, dis, didi, ditum, dere, idem quod
Occulto,retrudo, abfcondo, abstrudo,
Cicer. pro Archia Poeta, Nafcondere,
afcondere, occultare, celare, abdere fe
in aliquem locum.Cic.2 Tufc.Nafcon
derfi in qualche luoco,abdere fe rus, Ci-
cer.R.tirarfi in villa per farne folitario,
abdo prætereà fignificat difcedere
partirfi, à confpe&u. Heri ald.de
runt, id cft d:fcefferunt, vel clam fe
proripuerunt, item abdere fe litteris,
Cic. prò Archia, attendere alle lettere.
Similiter prò eodem abdere fe in 1 t-
teras, ità fe ftudendo penitus ab ho-
minum confpectu, atquè frequentia
remouerunt.)

abdor, eris. Paflioum verbi, abdo.
abdomen, min:s, pinguedo, in qua re-
res jacent, & quæ fpinæ adhæret,
'Cicer. Ilgrafo attaccato alla spina, nel-
la quale giacciono lereni ; la pancia, la
grea, cuer forgia degli animali, Item
ponitur prò vitio gulæ, vndè abdo
mini indulgere, operam dare, infer-
uire, effer golofo.Cic.
abducis,xi,&tum,cere, Remoteo, aufero,
abftraho,auerto, traduco, Cicero 2.de
Finibus, & Ter. Togliere, condurre,|

menar via à fora, ò per amore, ab.
ducere animum à cogitationibus. Cic.
leuar l'animo da penfieri. abducere ali-
quem à nequitia, allontanar alcuno da
mal fare, abducere fe à fide Cicer. Non
attender una promifione fatta,non ofser-
uar la fede.

Abdubito, as, Dubitar affai.
abdu&tus,ta,tum, part Val. Max. Tolto,ri-
tratis per amore, ò per forze.
abducor, eris, citur paffiuum verbi
abduco, cis, auocor, arceor, de-

ducor.

[ocr errors]

abecedaria tabella. Viu. Tanola da impa
rare la Santa Croce.

abedo, is vel abes, idem quod exedo. ex

ab,& edo, mangiare, e confumare qual-
che cofa, Tacitus lib. 16.)
abellina æ, f. g vnde nuces abelline di-
&x ab auellino oppido, idem, quod
auellanæ, nocciole.

abella, Bella fopra Napoli, ne i nomi pro†
pry.

abdemo, is, emi, idem quod adimo, to-
gliere .Plaut.& Fefi]

Abeo,is,u,tum. Difcedo, Recedo. De co
euanefco, & morior. Cicero 4. Acad.
Partire andar via fuanire, morire. Abire
è medio. Ter. Marire,ab re à iure. Cic.
Partirfi dalla ragione. Abire in malem
crucem, Teren.& ab re in malam cru-
cem, fiuè cruciatum. Cic. andare (come!
fi dice) in malihora, si le forche. ab sre
ab aliquo, partire d'alcuno. abierunt
boni mores. Cicer. Gli buoni costumi fi
fono fuaniti. Cato fic abijt è vita, Cic
Catone cofi è morto.

aberceo, ces, cui, cere, prohibeo, arceo,
Plaut. Vietare, prohibire.
aberto, ras, raui, ratura, rare, à recta
via difcedo, recedo, Cicer. 5 Tufcu.
Fallare il camino, ò strada, vagare, ab
errare propofito, Cicero. Fallare del
fuo ordine, o proponimento, aberrare
verbo. C cero, Fallar neʼparlamenti,
Oratio tua aberrata a propofito. Cc.
Tu vai vagando col tuo parlare, aberrat
animus fententia, Cicer.7. Ph 1 non
ftar in un propofito fermo, oratio tua
aberrat à rei veritate, Sei difcofto dal-
la verità.

[ocr errors]

riuatum ad Agrego, quòd fignificat.
accumulare infieme.
abhinc,aduerb.temp.Ex hoc die, vel té-
pore.Cic.Già è, ouero fono, dopo questo
giorno,e tempo, abhinc duos, & viginti
annos mortuus eft, Cic. già fono venti-
due anni ch'egli è morto.
abhortatio,is, verbale ab Abhortor, effor
tatione perfuafius, exhortatio. Hinc
etiam abhortator,ris,qui abhortatio-
nis offició fungitur.
abhorreo, res, rui, rere, idem quod ab-
horrens fum, afpernor, fugio, alie-
nus fum difcrepo, C c.aborrire, fprez
Lare, hauer à schius. aliquando con-
ftruitur cum accufatiuo, vt hanc rem
abhorreo, ideft, execror, aliquando
cum ablatiuo, vt ab hac re abhorreo
ideft alienus fum.

abhorrefco, is Lact. de ira, & demones
abhorrefcunt.impaurire.

abhortator, ris, idem quod exhor.
tor.perfuadere, adoperar perfuafiua con
alcuno.

abie&to, &ionis, f. g. Re e&tio, & eie-
&io, Cicer. in Pifonem, Abiettione,
baffezza,ab exio animi, Cic. Perdimen-
to d'animo.

ab eЯus, ta, tum, Demiffus, humilis, af-
A&us, contemptus, fubmiffus, iacens.
Cicero.pro Clu. Sprezzatore, abierto,
humile, baffo, colui del quale non fi fa

conto.

abies, pen.cor.abietis,fg.Pl. Abete, albe
ro, cuius pars inferior eft enodis, &
dicitur Sapinus, pars verò fuperior
eft nodofa,& ramofa,& dicitur fufter-
na, Plin. & abregnus ad ectiuus ex
abiete,i. cosa di abete arbore.
abic&tarius,i. m g.qui in abiete laborat.
legnaiolo.

abiga,x, fg, vua mofcata. Sic di&ta ab a-
bigendo fetu, quia producit abortum
alites dicitur chamepytis.
abigo, is, egi, a&um,bigere. Pello, ex-
pello,ejco, Cicer.l b.1. Tufc. Contur
via.fcacciare, ò cacciare. Ab gere, fe-
tum. Plin. Far fperder vna grauida.
transfertur autem ad res incorporeas
vt ab gere ab animo faft d um, dolo◄
rem, moleftiam, laffitudinem, ideft
expellere.

dro,o rubatore di bestiame.

aberuncaffo, is, fcenuogliere, confonder,
metter fotto fopra alcuna cofa, frequen-jab geus gei, m.gen.& Abactor. Vlp. La
tatiuem à verbo aberunco.
aberunco,cas,care Vello, & per transhi-
tionem, auerto, depelio, & euerto,
Cicero. Suellere, cacciare, vide aue-

runco.

aberunco,1, m.g. Deus propullandorum
malorum, qui credebatur effe Iupiter,
vide averuncus.
aberratio,t.ons, f. g. & anocamentum

Cicero, Cafpio, Cassio, Errore,fallo,fpef
fo vagare.

abfore. p cor. futurum infinitini pro fu-
turum effe, Virg. Douer ffer effente,do-|
uer allontanarsi.
tabgrego,as, au,atum. Separare rimuo-
uere, allontanare, diferegare, difgiun-
gere, compofitum à præpofit. abquæ
priuationem fignificat, & grego de-,

ab geatus huius ab geatus, mafc. gen.
Marcel. 47. Digelt Abigeatus, la
dronezzo di animali, l'atto del rubar be-
stami.

abijcio.c.s, ieci, ie&um, ere, idem quod

Depono, re jcio, relinquo, Ciceron.
Offic. Gittare, gettare da lontano, get-
tare per dispetto, ò difprezo. abijcere
haftam. Cicer. lafciar la battaglia, ò
confeffarfi per vinto, è fuperato. Abiecit
fe in herbam, Cicer. Siha fteso nell'-
herba.

abijcere fe, auuilirfi, abijcere fe ale-
rus ad pedes, Cic.inginocchiarfi, attri-
buitur rebus incorporeis, vt abijce-
re curam, me noriam focordiam,
amorem, ideft remouere, abijcere

[ocr errors]
[ocr errors][ocr errors]
« PreviousContinue »