Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

haurufpicina.næ,f.g. Cic.
lum, arte d' in-

haurufpicinum,n,ge. ad Lentu- hebes.is, adie&, Tardus,pinguis,natura, hedraceus,cea, ccum, vide hædraceus.

douinare.

hafta, ftæ, f.g. Telum, Cic. de Finibus, Lancia,hafta, picca,giauariua, haftam ab jeere, Cic. Lafciar la battaglia, fub hafta fubire, Plaut. effer vendute, Sic pro eodem fubijci,liaftæ, ad haftam locare, vendere, ideft. liceri, vendere all'incanto. vnde ab hafta emere, eft rem haftæ, ideft, publicæ venditioni fubie&am emere, res enim, quæ publica auctoritate vendebantur, haftæ 1 &torum, feu officialium fubijcebantur.

Haftarium,ij, Vendita all'incanto. haftatus, ta, tum, hafta armatus, Ci. & Varr, armato con lancia, ò giauarina ò picca.

haftile,lis,n.g. pro Rabir. hafta di una gianetta.

haltula,læ. fœm. gen. parua hasta. Plau. hafticella lancetta, giauarina, pícciola hafta.

haftula regia, Pli, herba as fedelo. haud. Aduerb. negandi, & eft idem, at.

que Non. & Cic. Ter. non nò, haud muto factum. Terent, non mi pento di quanto ho fatto, hoc haud defidero,ci. non defidero questo.

haud quaquami.Aduerb. Nequaquam, nullo pacto, aut modo, Cicer. A niun modo, in niun modo.

E tardior, obtufus, retufus, Cicer,lib.2. hedni,rum,m.g. Borgognoni popoli, Cic. Acad. grofolano, pigro,spentato, ributta- | hedrofus, fi,Plin, menta berba, to,rintuzzato, rozzo d'ingegno, tardo non heu, Interiectio doleptis, & lacrimantis acuto. hebetem aliquem reddere.Cic. Pla, voce di dolore}, & tanto vale, come ftordire alcuno. Ingenium hebes, Cic. ingegno non capace. & tardo ad inten¶ dere, homo hebes, Cicer. huomo grof folano.

oime, oime.

Hegefipyle Holari Thracum Regis filia quam Militiades Athenienfium dux accepit in vxorem.

hei, Intericatio ingemifcentis,Çi.& Vir. 2.An. grido di chi piange come, oime.

da Caualio Græc.

hebetudo.inis,f.g. obtufitas, vifus,inge
nij, ment:fve, aut cuiufcunque alte
rius rei carent is acumine, rintuza-helcium,cij,ng. Apul. pettorale, colare
mento d'alcuna cofa spontata; hebetudo
ingenij, la tardezza dell'ingegno ad in
tendere, & capire alcuna cofa dell'inge-
gno, capacità dell'ingegno. Sic habetu.
do aciei, aut oculorum. aut luminu m
la debolezza della vifta.

hebeo, bes, bere,Liu, effer indebolito, rin-
tuzzato • ributato, spuntato, fenza ta
glio.

hebefco,fcis,fcere, Obtundor,retundor,
hebetior fio, Cic.1. Tufc. diuenir de-
bole, ftupido, più gresso, pigro. & grosse-

lano.

Hebetefco,fcis,neu. ab hebeto,diuenir
Stupido, groffolano.
hebeto,tas,taui,tatum, tare, Obtundo,
obfcuro, Liu, ftupire, rintuzare, ofcu-
rare, hebetare oculorum aciem, Plin.
indebolare la vift a. gladij hebetantur,
Le arme diuengono rugginofe.
hebeta.us, paricip. Factus, obtufus. vel
tardus vel retufus. Síl.ndobolite, fupi-

do.

re, & rintuzzare.
hebelatrix,cis, f.g. Verb. vt vmbra

helciarius,rij,m.g. Mart. chi tira con fu
ni, qualunque cofa, che porta peroral
helena næ,f g.fiue Helene,nes, Filia fuit
Iouis, & Lædæ,foror Caftoris, & Pol-
lucis, & vxor Menelai Regis Lacedæ-
moniorum à Paride, feu Alexandro
Priami filo rapta, & caufa belli Tro-
iani, à qua Helenæ infula vocata eft.
helenium,nij,m.g,Mar, herba detta Enu-
la campagna.

helicon, Helicona.monte della Boetia,
confacrato ad Apolline. & alle Muse.
heliconius, a, um, cofa, che appartiene ad
Helicona,è chi habita in quel monte. Vi.
heliconiades. mufæ, le mufe, che habita-
wano in Helicona. Virg.
heles,tis,m.g. Fluuius, Cic.
heliocaminus,ni,Vip.luogo comodo arib
tere il caldo del Sole, vjato dalli antichi.
helice, ces, Altera arctos maior vrsa

Septentrio, Cic.l'orfa maggiore,& vna
Città così detta.

helitropium. pij, Pli. Helitropio herba
detta Girafele, ouero mirafole.
he-helis,cis, Plin, forte di bellera, che non
fruttifica.

haurio, ris, fi, ftum, rire, traho, item
accip o, fumo.fentio, patior, fero,
Virgil. libro.10 tirar fuora, attingere,hebetatio,nis.f g. Verb.Plin. esso ftupidi.
Bocc.Georg.3.Non. 1.& cauare acqua
vino. haurire dolorem, Cicer. Riceuer
dolore. haurire patinam, Virg. votare
beuendo una tazza. haurire dolorem.]
lætitiam,gaudium, Cic.prender delore
allegreza,& piacere.

Haufto,tas,frequentat. ab haurio.Cauar fpeffo. exhaufto; vnde exhauftus, ta, tum.

betatrix, Pli. lib,1.c.13. l'ombra della
terra, che ofcura la Luna.
Hebræ,Iudæi, fic dicti ab hebræo abne-
pote Sem. li Hebrei.
Hebraicus,& hebræus, cofa pertinente al-
li Hebrei. vt lingua hebræa, quæ fan-
&a appellatur, quia Deus co fermone
locutus eft, lingua hebrea.
Hebrides.Infulæ verfus Scotiam adia

hauftus,tus,m.g. verb. hauriendi actus,
C.&O.Sorbitione, forbimento, votame-¶
to,& un fiato d'acqua,ò altro liquore.
hauftum,ti,n.g Lucr.lib.1. Ruota, òrota

del pozzo ingegno da cauar acqua,
hauftus, fta, ftum, partic. Abfumptus,
deuoratus, Cic, tratto, cauato, beunto,
inghiottito.
Haufto.as, aui, frequentatiuum ab hau-
rio, Feft. votare fpeffo.

H

E

[blocks in formation]

centes.

helleborus, & helleborum,ri,n g.Vir.3. Geor helleboro. veratro herba. helleborofus, a, um, qui plus hellebori fumpfit, quam opus fuit. Plau. helleborus enim, fi vltra æquum fumatur,reddit homines infanos, Hellebo rofus igitur idem eft, ac infanus,limphatus, forfennato, furioso, fuora di se stelo, impakito.

matre fic nuncupatus.

Helienifta Græca lingua vtens. hellefpontus,:1.C1. Braccio di S.Georgio mare nei noms propry. hodie vocatur brachium S Georgij. heliegolis,lis, Vrbs Egypti, Cic. heildele,larum, hollera minuta, Cicer.

herbette.

hecate apud poetas trium poteftatum¶Helenoponrus, ab Helena Coftantini
numen vocatur: in cœlo creditur effe
Luna, in terris Diana,& apud inferos
Proferpina. Ouid,9. Metam. & Virg.
Seruius hæc defcribunt.
hecatomba,arum, vel hecatombe,es,ge
nus facrificij. quod conftabat centum
animalibus eiufdem fpeciei. vt centu
Quibus,centenis capris, aut eiufinodi:
fic dicta à Græcis, à numero vi&tima-heliuetsj, Suizzeri ne i nomi prop›ÿj.
rum: Heeaton enim eft centum, &t5-heliuo,nis,m.g. ganeo.gurges, Ci, Ter.
bæ aræ. .quafi centum aræ,aut victimæ diuoratore,pacchiatore, mangione, golo-
una forte di facrifici• doue fi facrifica- fo, ingordo.
uano canto animalı d'vna medesima for
te.come cento capretti, è cento tori, &c.
Hecatontarchus centum milibus
præfe&us, quem latini centurionem

Hebdomarius,ria. rium, difettimana, hebdomarius, item muneris, & officij¶ nomen. eius fcilicet proprium,qui in dimidia hymnodia eft præfes. ¶Hebdomarius dicebas, qui per vices

vocant.

hæcticæ,es,f,g. Siue hectica.cæ, Mer, he

feptimatim cubiculum Imperatoris tica febre. cuftodiebas.

Heicus, febri he&ica laborans.

hebenus,ni.fg & hebenum,n.g. Vir.he-hecuba,ba,fg. Priami vxor, Cic. bano albero,che nafco nell' India,& Et opie hedera.f.g. vide hædera,

[blocks in formation]

hellollumvinum,Cato,Col.vino chia-heraclius lapis, Plin.lib. 3 3 .cap.8, Pietra retto,ma bianco, & vermiglio. Hellu ol- da pronar l'oro. Heraclius eft etiam lus color Varr. Color incarnato, proprium Imperatoris nomen. helxines,nes, f.g. Pl n. herba parietaria, herba,be.f. gen.Vir, berba, ab aliquibus Parietaria,& perd cium alijs nomini per diphthongum fcribitur, quod cre. bus dicitur.

hem, Cic.& Ter.Voce di rifpondere, à chi
cichiama. & da riprendere, & tanto
vale.come oimè, oh •
Hemerefios, Diurno.
hemerodonius, Liu, Corriero, & a Cice-
rone Tabellarius dicitur, propriè
hemerodromus fecundum etymolo-
giam græcam eftus. qui per totum
diem currit, vnde tabellarij, seu cur-
fores ordinarij,quos vulgo appellant
poftas,dici poffunt hemerodromi, la
pofta, hemera enim apud græcos eft
dies dromos eft curfor,quafi diurnus,
& ordinarius, curfor.
hemicramicus, Cic. Hermolaus, foggetto,
a mai di resta.

dant talem vocem ab hærendo dedu &am.

fexus, nempe maris, & fœminæ, vocegræca, quafi natus ex Mercurio, & Venere, Mercurius enim dicitur à Græcis, Herines, & Vnus dicitur aphrodite ab apro.i.fpuma maris, e qua nata fuit.

¶ Hermenia, Græca di&tio,Latinè inter pretatio, interpretatione, hermodactylus,herbæ genus

[ocr errors]

herbanum oppidum, Oruieto, ne i nomi antichi,& moderni. herbula, la,f.g.Dım. Cic, 1, de Natura¶hermoglyphus, Scultore, Statuario. Deor.herbetta.herbicina. hernia,niæ,f.g.Mart. Rottura, crepatura.. herbaceus, cea,ceum, Pl.1.12.cap.13.ker-hernia extrema. Denubia Città d'Africa: bofo fatto d'herba fimile all'herba. minore nei nami prop ÿ · herbeus, Adict. Viridis.vel herbæ co-hernici, doue è Agnanı, & Alatrio, me i lorem habes, Pla.verde,herbofo, di her- nomi antichi, & moderni..

ba.vu herbei ocul, Plautus occhi ver- herniofus,fa,fum,hern.am patiens,Mardi, come un'herba • tial, Rotto crepato, che patifce l'hernia, herbefco, fcis,fcere,Pli. generare,produrrottura,ò crepatura ··

re berbe ..

herbarius,ria, rium, Plin. pertinente à herbe, Ars herbaria. Plin Arte dell'herbolaro, o berbaiuolo, cognitione della natura dell'herbe,

[ocr errors]

hemiciclus,cli. maf.gen. Sedes, folium. Cicer. in Lelio, Scagno, ò fedia fatta¶Herbaricus, ad herbas pertinens in cerchio. herberius,rij,m.g.Substant, Plin. berboheminarius, i. maf. gen. quod hæminæ laro,berbaiuolo.. menfuram continet, ideft, exiguus, Quin. Quello, che capiua una tal mifura chiamata bemine, che era picciola, cioč poca».

hemina,næ,Plaut. forte di misura antica. hemifperium,i,n gen. cæli dimidium, la mela sfera. hemifphærium fuperius, feu noftrum, inferius fcu antipodum.

† hemistichon, chi, meo verso, che non ha finito il numero de' fuoz piedi, ò fillaba. Stichon enim apud Græcos verfum fonat, vnde dift.chon, monost chon.

hemorrhos, vide Hæmorrhois. hendecafyllabus, a, um, verso d'undeci fillabe: genus verfus conftans vnde cim fyllabis, alio nomine di&um phaleucium.

bendiadys. figura grammatica, qua vnum in duo diuiditur, vt Virgil. 1. Eneid, dicit molemque, & montes infuper altos, pro molem montium . figura gramatica, &.c.. hepar, tis, neu. gen. Iecur 11 fegato. eft etiam pifcis talinomine vocatus. hepactarius Adie&t ve hepatarius morbus. Pla. Dolore di fegato. hepaticus, ca, cum, Quecoris morbo perturbatur,, Chi ha dolore di fegato, fegatofo

Hepatites, Gemma, est quæ à iecoris figura nomen fortita eft.Pl.l. 37. c.11. Hepialus, Farfalla.. hepta, Viues. Il fette nelle carte. hepter s, ris, fæ gen.Liu.4.Decap.lib.7. Naue da fette remi per banco.. hera,rængen pe,correp. Domina, Cic. &er patrona. maeftra,fignora,madenna,& pen product eft nomen. Iun. heradea,dea, Vrbs.Cic. her docte, popoli. Cic. haran enfes, tium, popoli. Cic.. heraftoris Z ufis nomen pictoris clariffi.C.c.

herbidus, da,dum,herbeor,herbofus.P.. Iun.pieno di berba, herboso, Boc:& verde come herba,

[ocr errors]

herus,i,ma.gen, Princeps diuus, Virgil, nobilis, & illuftris, Cic.& Vir. Huoma illuftra,& nobile,di fingolar virtù, fopra gli altri più che buomo heroe, barone, he roes autem à pueris appellantur viri. aliqua virtute excellentes,& rebus ge.. ftis illuftres, à platonicis verò Philofophis fummuncur pro gradu quodá fubftantiarum fpiritualiu inter Deos. & homines, qui quidem hominibus. maiores funt, Dijs verò inferiores. Martia. propert. fe mine per virtù eccel-lenti.

Herbitifon; locus, in quo herbæ na-heroina,næ,f.g. herois,dis, f.g,

fcuntur.

herbifer,ra.cum, Plin. Chi produce herbe, Mons herbifer.Pli.Monte pieno di her-heroicus, ca, cum, herous. Cicer. perti-be,o che produce berbe. herbofus.fa,fum,herb:dus, Plin. Abbon

dante di herbe harbofo . herbesco, scis, flere Ci,de Sene&.&apud Pli.herbafco,harbeggiare,diueuir in herba produrre herbe,& apud Boc.Veftir d'herbe. herai is, Adie&t.vt herbilis anfer,Feftus, Occa nodrita in herba. hercifco,fcis,fcere,part or,Cic. de Orat. Diuidere,partire, hercifcere hereditate familiam, & eiufmodi, diuider l'heredità, dar à ciascuno lafaparte. hercle,fiue Hercule, iurandi vox, Cicer. Plaut.cofi mi aiuti Hercele,per Hercole, hercules, lis, nomen proprium illius tam infignis Gigantis, qui tanta præftitit me noratu digna facinora. herculeus, la, leum, di Hercols, Herculeum robut. Forza d'ercole.dicitur per antonomafiam de homine præftanti viribus,

[ocr errors]

herebus, profunditas inferorum di

citur.

heri, Aduer, Temporis, hefterno die,

Cicero, Ouid. Plau. Hieri. Dicimus. etiam here, propter cognationem litteræ, i. & e, vt vefperi, & vefpere ita heri, & here, Ter. in Eun. Quare mercatus eft here.

herilis,& hoc herile. Plaut Pertinente à padrone. Herilis canis, cane di padrone, claues heriles, & infinita alia. Le chiani di padrone. heric.u, cij. hr naceus, cei, (pinoso. hermaphrodia ,& hermophroditus dicitur Mercurij, & Veneris filius, & pro eo capitur, qui eft vtriufque

maf.ge.Plin.Riccio

nente a Barone heroe,& huomo nobile, il

luftre, & pen virti eccellentiffimo. virtus heroica eft virtus quædam major virtute humana, quæ qui præditi funt, dicuntur heroes, eft autem hæc virtus herois nonalia, quam excellentiffimus gradus virtutum moralium, vt prudentiæ, iuftitiæ, magna-nimitatis.

heroum,oi,neu.gen.Cic.Sepolcro, ò fabri➡› ca per Trofeo,& honore di Heros, & huomo illuftre nobile, & nelle virtù raro, & fingolare.

herons.a,um, heroicus, Cicer. 3. de Orat,» Heroico, pertinente a Barone,buomo illufire,& nobile. herus,ri,m.g.Dominus.Cicero. Ver. fa drone fignore,messers. her fuga,ga,m.g. Fuggitiuo,vt herifugæ famuli,Catul, Serustori, che fugono dal! padrone. hefperius, item.gen ftella vefpertina, quæ paulo poft Occafum folis apparet aliquando enim mane ante folem oritur.. & tunc dicitur aurora,, Lucifer,Phofporus, ftella matutina,, quandoque verò, vefperi poft folem apparet,& tunc appellatur venus, he-. fperus, vefper,ftella ferotina. La ftella di Venere.. hefternas,na,num,Cic.& Virg. Di hieri,, hefternus dies 1 giorno di teri hefterna nox Ouid. La notte paffara. hetrufci. Da Luca fino a Roma hetruria.. il nome del paefe, la Toscana. hen interiectio dolent. e heu, C. & Vir.. Voce di dolore,ohimè & hai Pet. heus, Aduer. Vocantis, & attentionem postu

N 2.

poftulandi vox, Cic. Virg. lib.3. Æn.j Vien quà. Pet. hexaclison. Mart. Cenacolo con fel letti, nei qualif edeuano anticamente per mangiare, & bere. hexagonus, Adie&.sex angulorum, Col 1 b.5.cap.2 Difei cantoni. hexametrum, tri.Carmen fex pedum, Mart.Cic.de Orat-1.3. Verfo di fei pie di,hexameter verfus, & hexameter, ra,rum,Adie&.Verso di fei piedi, hexaphorum.Mar, líb.a. Lettica portate) da fei fermitori.

+bexaft ch:n,ching cofa, compofitione
d fei verfi.

hexeres, fex remorum nauis, vel naus
fex remorum ordines habens, Lu
Naue di feiremi per banco.
hexeticore, Col.lib.2,c.9. Harko •

H

I

H.I. in not san iquorum valet idem,

tum Ecclefiæ.

rarchiam, facrum nimirum principa-phuic, Aduer.de loco, ex hac parte ex hoc loco.Ci.Pla. Di quà da quefto loco di quì. hieratica, e, f.gen.chartæ quoddam ge-hinnio,nis,nui,nitum,nire, C.z. de Diu. nus fubtilius religiofis tantum vo- Annitrire. luminibus dicatum. Plin.lib.13 cap, h nnitus, maf.gen. Liu.Cicero.Anniers13.Carta, che fi vsaus folamente in libri Jacri.

hicreduli, orum, plur, Sacrorum mi

niftri, firmicus. Miniftri de' Sacri-
fieй. Græc.

Hierogliphus qui fan&ta feu arcana
fculpit.

hieroglyphus, a, um, vnde hierogly-
fica, res facra,& oculta Ægyptiorum:
litteræ autem hieroglyphicę diceban
tur, quibus, myfteria ifta defcribe
bant, eæ autem erant fub formis ant-
malium, auium, pifcium, & eiufmo
di rerum, ficut videre eft in nonnullis
columnis, quæ Romæ opera 6 xt V.
Pont.Max.conferuatæ funt.

quod hereditario iure, vel hercle iu-Heronomachi Sacerdotes monachi.
rauit,

hians, t ́s, partic, fiue nomen ex partici pio, hiulcus, Cic. Che sbadacchia, & è aperto. hians oratio.Quin.oratione mal unita.

Hierophylax. is, Guardiano di cofa fa

[ocr errors]

herofolyma, mæ, f.g. & hierofolyma.

mento.

hinnus,ni,m.g.Varr.lib,2,de re reft Bifmulo, Mulo generato di Cauallo, & di afina Hinnus nafcitur ex equo, & afina.contra mulus ex afino,& equa. hinnulus,li,.g.Pl. Figliuolo di caprinoli daini,& di cauallı,& fimili. accipitur præterea pro fœtu ex equo, & afina, Plin.lib.cap.44 Mulo muletto. blogas au.atuin, are. Ore aperto fpirium emitto, & eft as errum effe,maleque cohærer, & difi &um effe, Cic. Pli.Sbadacchiare, aprire la bocca per fas è cô violenzant shadagliare.Boc.Geor. 6.No.5 præterea hiare per translationem fignificat mirari, dubitare, stupere,dubitare,fupire. Vir.incertus cla mor fruftratur hiantes,ideft, admirātes,obftupefa&tos,feu attonitos, Atto nito che fi marauiglia.

morum, plur.nu.n.gen. Vrbs. Iudæo-hippace,ces,f.gen.Cafeus equino late
rum,quondam totius Orientis lumen.
Cic. pro Flac,

confectus,PI.Formaggio di caualla .
Hippocoum, vinum ex Infula Coo,
dictum ab agru generofo, cui nomen
promptus.hppontaurus, ri”, m.
ippo.

hiafco, fcis, fcere, & Aperior. Cat, Sba
dacchiare,& aprirfi,ffer aperto.
hilaratus, ta,tam,exhilaratus.Cic.Ralle-
hiatus, tus, m.g. Verb. ad hio, as, labio
rum deducio,aperitio,onis,terrecha-hilaris & hoc hilare, hilaris,
grato allegrato.
Ima,feu aperitio quarumcumq; alia
rum rerum, Cic.de Nat. Deor. L'aprir
la bocca, apertura,sbadacchiaménto,
hiatus terre,Cic.Apertura della terra fa-
Ba da fe fteffa.

Hebernaorum, vbi milites hiberno tempore ftationem faciunt caporet Hierapiora, confe&ionis genus eft, a Gleno inuentum ita di&um ab amaritudine aloes quam recipit. hibernia, Ibernia Ifola ne i nomi propri hibiscus,fci,m.g.vel hibifcum n.g. Plin. Jib, 19.c.5.Malua berba. hibris,dis, Pli.Porco generate di faluatico, & domeftico.

hic,& hæc,& hoc, lfte,& ille, Pronomina funt demonftratina, & differunt hoc modo, vt hic dicatur de perfona cum fuis deriuatiuis,& compofitis,cum aut de re eloqueris, aut de re, aut perfona illi proxima: ifte pertinet ad au dientis, aut illi adhærentis perfonam, quam nos fecundam vocamus perfo nam. Ille verò, ad tertiam refertur perfonam quæ remota eft, tam à lo quente,quam ab audiente,Cic Curioni,& Virg.Coftus, quefte,cotefto, hic etiã fignificat idem, quod talis,hunc ergo te Euryale afpicio, ideft talem : dicitur hiccine, pro h cne, hæccine, pro hæcne,hoccie, pro hocne.

hic, Aduerbium, idem eft, quod in hoc
loco,Cicer,& Ter, Quà, quì, in questo
loco done fon'io.
hierapolis, Magog Città della Soria, ne i】
nomi propry.

Hierarch.cus,ad hierarchiam pertines. thierarchia,chia, Dominio, o principato facro. Vnde gradus feptem ordinú facrorum in Ecclefia conftituunt Hie

g.

Monftrum con

Ter.in Adelp.C.Pla. Lieto,giocondo,al- ftans ex homine, & equo . Cic, & pro
legro.
equi ftimulatore fumitur.

hilatulus, la,lum,Diminut.Cicer, ad At-
tic.lib.16, Alquanto lieto, giecondo, &
allegro.

h laras,ra.gum, hilaris, Terent, Allegre.hippago,inis,f.g.nauis vehēdis equi ap
giocondo,lietto,
ta. & pro eodem apud Liuium hippa-
poga.Rarca per portar,ô menar caualli.
hippocrene, es, f.g. fons in Bæo ia pro-
pe hel.conem, factus ab vngula Pega.
fi,ficut indicat ipfum nome Græcum,
ideò à Perfio dicitur primo fuo car-
mine fons caballious.

hilaritas,tis, f.g. Feftiuitas, iucunditas
Cic. Dolabella, Allegrezza, giocondità.
hilare. Aduerb.hilariter Ci.2, de finibus
pile uole༢.༢- ..
lib.5.liettamente, allegramente, giocon-
damente.

hilariter, Aduerb.idem quod hilari ani-
hilaro,ras, rare,Lætitiam, iucunditatem
mo. Allegramento giocondamente.
affero. Cic. allegrare, dilettare, alle-
grare,dare,allegrezza.
hilaror,ris,ri,paffiuum, Plau. Effer ralle-

grato.

[ocr errors]

hippocrenides Mufæ ab hippoctene

fonte. hippocomus, mi, m. ge, Chi sà far parer caualli belli, & feroci. hippodromus,mi,m.g.Luogo doue fi fax“

no correre i caualli.

hippolapatum,ti,n.gen, Plin. Herba cofi

detta

hippolammathum, a.g. Pl. Herba finoce chie faluatico. h.larefco,fcis. fcere, Varro, Allegrarfi,di-¶hippumachia.combattimento da canallo uenir giocondo, allegro. hilarius pro hilariter dixit, Plau. hippomanes,is, neut.gen.apud Plinium hilaria, orum, plu.neu. gen. Dies verni fignificat carunculam in fronte pulli equini, quam mater ftatim post equinoctij, Macrob. dell'equinotio di partum à foetus frontibus euellit primanera, cioè il di 22.di Marzo: hilla,læ,fg.vel hilla,orum,i.n.ge, hor. quod fi verò prius ab hominibus euallatur, mater pullum non admitSerm.Satyr,4.inteft.num tenue.ab hi-| tit ad vbera apud alios alia fignifilo inquit Var.lib.3.de ling, Lat. quod eft minimè, vnde quandoque accipitur pro fartis quis, aut lucan. Salcicia hillæ infumata,Plaut.Salcicie pendenti al fume.

[ocr errors][merged small]

hippona,uz, f.g.Dea equorum, &ftabulorum Iuu. Dea delli canalli, delle ftalle.

hippopera,ræ,f.g.Senec.Valigia, boglia da portare a cauallo, carniero, & bifac cia. Boc.Gior.6.No.vlt,

hilum,li,ne.g. Nigrum illud fignificat,
quod eft infummitate Fabæ.Feft. Cofa
picciola un nero di faua. Et pro re exi-hippofelinum,Plin.Specie di Apio.
gua vel parua,aut nullis pretij fumi- hippuris,f.g.Plin. Herba coda di caual-
tur à Ci.l.2.Tufc.Nec profecit hilum,
ideft,quicquam. Nou hò auanzato, non† hirculus,li, Dim. ab Hircus.'capretto
hò fatto profitto niente .

[ocr errors][merged small][merged small]

hircus,ei, m.ge. Horat. Becce, capro. cap prone. & ab Horat,li.1. Carm. canitur pro graui alarum odore, à Catulo dicitur Caper.

hircinus, na, num, Plau. Di capro, & 60Sasporca.

thircipili homines. Huomini pelofi, co-
me Caproni.

hircofus.fa,fum,Plaut. Chi fente di odore
di capro, ouer becco, beachine.
hirnea, neæ, Cato. Sorte di vafo.
hirpium, oppid. Arpadione ne i nomi an-
tichi, & moderni.

res geftas fingulorum annorum. Sic† holophanta,tæ, Bugiardo,che mai dice,
enim omnes annales sút hiftorię quę- una verità, Omnia menti ens.
dam non verò omnis hiftoria eft an- holographium, phii, n.g. Scrittura fal-
nalium nomine dicenda. Obferua ta- fa.

men primo hiftoriam proprie effe¶hofolerica vestis, Veftetutta di feta.
narrationem fcriptam ab eo, qui re-homicida. dæ, com.gen. Sicarius, Cice.
bus geftis interfuit fic enim origo vo. Quint, Micidiale, Boc. Ammazzatore
cis græcæ illud præ fe fert, deinde hi- d'huomini,homicida, vcciditore.
ftoria accipitur pro quacumque ex-homicidium, dij, n. gen. cædes, Cicero.
pofitione, feu natratione rei in mo- Plaut Homicidio.ammazz mento, ho-
dum hiftoriæ,vnde libri Plinij appel. micidium admittere, committere.
lantur hiftoria rerum naturalium. Ri- narrare, Ammaz Kare, homicidj reus,
cordo delle cofe,le quali haueuano viste, de homicidio accufatus, Accufato di
hiftoricus,cı,m.g. Substant. Rerum ge- homicidio.
ftarum, atque memorabilium fcri-
ptor.Cic.pro Murena, Hiftoria,ftorico,
fteriografo,fcrittore d'hiftorie.
hiftoricus,ca,cum, Adie&. Cicer.de Clar.
Orat, Hiftorico cofa d'biftoria.
hiftoriagraphus,phi, Hiftorico, che
ferine hiftorie.

hirquus, qui m.g. Virg. Di torti occhi.
hirquitallus,i, m.ge. pueri appellantur
hirquicalli, cum eorum vox fub rau
ca effe incipit, fcilicet cum in ephebis
Veneris libido excitatur. vnde hirqui
tallire tum dicuntur, ideft, vocem
raucam emittere, ac fi guttur afpe-†
rum effet.

per hiftoria.

homilia, f.ge. colloquium, & concio, Scrit, Ecl. Predica, ragionamento al Popolo.

homo, nis, com.gene. Mortalis vir, & cam virum, quam fœminam comple&itur, Cicero. Huomo mortale, homofum. & nihil humani a me alinú puto. lo fon huomo,& no posso herrare homo es, Pla. Tu timoftri valent'huom mo. homo natu erat, ideft mortalis. homogalactos, Nutrite d'un'ifteffo lase.

[ocr errors]

hiftrio,nis, com.ge. Veritatis imitator,
comadus, tragedus, fcenicus, Cicer.
Liu. Giuocoliere rappresentatore di co-† homonimus.mi, Eiufdem nominis, Vi.
medie,che dice, à recita comedie.
Chi portalo fte o nome.

¶ Hirtio,is,iui.ictum,garrio (aliter rin-hitorialis, & hoc hiftoriale, Plin. Fatto
go) quod genus vocis eft,canis rabio-
fæ, Feft.
hirfutus,ta,tum, horridus. afper, Vir.7.
Eclog. Mart. pelofo di due peli, come sl
porco, hirfuto, & rabbusate.
hirtus,ta,tum, hirfutus, horridus, Virg.
lib.3.Georg. pelofo, hirfuto. rabbussato.
hirudo, dinis, f.g. Horat. de Att. Poet.
Sanfuga, fanguifuga, fanguettoia.
hirundo,dinis,f.g. Auis,Ct. Pl. Rondine
Cefilla.

hiftriographus, Scrittore di Buffonerie.t
hiftriconicus,ca,cum, Di ginocoliere, di

comedie.

hiftrionica. nicæ. f.ge. Subftant. Plaut.
Arte di rapprefentare comedie.
hiftricus, Adie&t, vt hiftricus Imperator
Plaut. Autore,maostro di comedie.
Hiftrionalis, e, ad h ftrionem perti-
nens, vt ftudium hiftrionale, Tacit.

hirundinus,ua,num,Mar.Cosa di rondine
hifco,fcis,fcere, Os aperto, Cic. Sbadac-¶
chiare, aprir la bocca, sbadagliare. Boc,
Giorg.6.No.5.

hifpalis vrbs, Siniglia Città della Spa.
gna ne i nomi proprij.
hifpania. Spagna ̄neila breue descittionè
del Mondo. Region dell'Europa.
hifpanienfis, & hoc hifpanienfe, hifpa
nus, Adiea. Cicer. Spagnuolo, della
Spagna.

lib.1. Mifcere cætus hiftrionali ftu

dio do&us.

hiftrix.cis,f.ge. & hiftrix, Pli, Porco›spi-
boso.

hiulcus,ca,cum, hians, Cic.Vir.2.Geor
aperto, fosso non durabile,non unito.
hiulcè, Aduerb. Afperè,valtè.rufticè, Ci.
Apertamente, difunitamente.

Hifpanus, Hifpanienfis. Cic. Spagnuolo | hiulco,cas,care, Aperio,findo, Catulus . di Spagna.

¶Hispanius,a,um.idem quod Hifpanus Gell.cap.13. lib.9. Hifpanico gladio vfu Manilius.

hifpidus,da,dum. Vir. Di peli groffi pelofe

,

i

Fendere aprire.

H

homographia, phix, Lo feriuer di cose fimili a vn'ifteffa forte. thomonimus,nia,mum. Della stessa for te. Vox homanimadicitur, quæ conuenit cum alia fecundum vocem, nimirum eafdem litteras. homuncio, nis, mafc, gen. Dimin. homunculus, homulus, Cicer,buomicciole buomo picciolo, homunculus,ling) in L. Pifc,huom

picciolo.

Diminut. Cicer.

honeftus. ta, tum, Moderatus, deco-
rus, decore, & à gnitate plenus, ho-
noratus, modeftus, iuftus, conue-
niens,dignus, Ci.Sall. Honoreuole de-
gno,honefto,lauda'ile,di virtù,di riputa-
tione, lodeuole,& pofto in dignità. Ter.
Garbato, gentile. honefta ciuitas, Ci-
cero. Città di gente d'honore, honeftif-
fimus, Cice. honoreuslissimo, degno d'-
ogni honore, & dignità.
honeftumn, i, ciò, che è honesto • virtù,
bonefta.

laude,

Ho.H.in notis antiquorum idem valet,
quod homo honeftus.
Hoc. Idem quod iftud,ab hic, hæc, hoc¶
migrat autem in Aduerbium, & idem
fignificat huc, apud Virg:7.En. vbi honeftas,tis, f.g. Dignitas, laus, decus,
Prifcianus fic legit, hoc tunc ignipo-Cic.in offic. honeftà, Pet. dignita, honore.
tens cœlo defcendit ab alto, pro huc.
Præterea pro ideò, vel hac de caufa
Cic.quefta caufa,questo luogo.
hodie,Aduerb. Temporis, hoc die, ho-
dierno,nunc hoc tempore. Cic. Hogg
in questo giorno,quefto dì, hoggi.
hodiernus,na,num, Cic.in Catil. Del gior.
no d'hoggi.

[ocr errors]

hirfute, rabbuffato, horrido, pinofo. hifpiftolus, adie&t. Catul. Molto, & for temente pelofo. & rabbuffato, horrido Spinofo. hifter,r, m.g, vel Ifter,tri, hiftrio, Ci. Comediante. quello, che dicerò recita comedie, rapprefentatore di comedie. hiftonium, oppid. Vafto d'annone, ne nomi antichi, & moderni. historia,riæ,f gen. Monumenta temporum, locorum, hominum, rerum gestarum, omnium fæculorum me¶ Hodidocos latro,atque obfeffor viarú moria, Aunales, memoria publica. Feft.Perott.fcribit hodadocus melius memoria rerum vecarum, comme- hædus, vnde hædus. moratio antiquitatis. monumenta hoi,Ter. Grido di chi piange. cerum Cicero, Hiftoria, narratio-holor, ne, vera hiftoria, chronica ricordo di cofe holus, paffate. hiftoria diftinguuntur ab annalibus, quod hiftoria eft prollixa rerum geftarum commemoratio, annale autem, propriè, qui defcribunt

[blocks in formation]

honefte, Aduerb. decorè, laudatè, Cicer.
de Amic. Ter. honoreuolmente con ho-
nore, boneftamente.
honeftostas,taui, tatum, tare, honore
afficio, decoro, orno, Cicer. honorare,
&far honore. Pet-

honestatum, ti, n.g. Senec, ornamento,
abbolimento.

honorabilis, & hoc le, honore dignus,
Lia. degno d'hono e, honorevole.
honor, vel honos, huius honoris, mas.
gen.Ornamentum,gloria,laus homo-
ris, gradus, decus, amplitudo, di-
gnitas. honeftas, Cicero. pro Cælio.
Ornamento, laude, riuerentia, honore,
premio di virtù, dignita, honoris
caufa procedere, Sal. Andare per
N 3 far be-

horriditatis,tis, f.ge, Horrore . Spauento. Liuius.

horridulus,la,lum, diminutiuum,horrificus,Ci,ad Att.Tremante,shigottito,che manca di gratia, rozzetto, durėlto, al❤ quanto afpro.

far honore honore multo aliquem hordeum,dei,n.g. Pl. Orzo · compellere.Virg. Parlar di alcuno con hordeaceus, cea,ceum,Pl. Orze, riuerentis,honorem præferri,Ci. par-hordaceus,cea,ceum,Pl. Pane di orzo. lare con riuerenza. honor mortis apud hordearius,ria,rium, hordeo viuens,Pl. Poetas profepoltura dicitur, ad ho- lib. 18. Cic.7. Chi vino d'orzo, chi è di nores afcendere, Montar alli honori. color di orzo, honoribus fung, vti florere. Effer in horia,riæ, Naulis pifcatoria, Plaut. N4-horrifer, Adie&. horrificus, Cice. 1 Tufc, bonere. honoris caufa aliquem nomi- nicella da pefcare. che de fpaueto è fà tremare spauëreuole nare, modus loquendi apud Latinos horizon eft terminus, vel circulus Co-horrificus, idem quod horrifer, Cicer. frequenter per parenthefim infer- It, quodam circo defignatus, qui fu Eus vt oftendamus honorem, & præ- per terram videtur, Cicer.2. de Diu. tium, quod facimus, gerimufqueer- Horizonte. ga aliquem: honores deferre alicui, habere,facere, decernere, inftituere, adhibere, fic honori alicuius faue-hornus,na,num, ætatem vnius anni non re, inferuire,velificari: fic honor bus excedens. Ver. D'un anne, horni agni aliquem ornare, decorare, honeftaProper. Agnelli d'on anno. re. accipere, abundare, augere, & ¶ Horno aduerbium fignificat hoc eiufmodi. quæ omnibus trita, & faci- no. Quest'anno. hornorinus,na.num, eiufdem anni, vel huius anni, Cicer 5.Varr. del medefimo anno. d'un anno.

tia funt.

honorarius, Adie&t. vt honoraria opera
Cic. opera di honore di reputatione.
ho orarius,rij,n.g. Subst.Ċic.prefente di
ona Città ad un Prencipe.
honoro, ras,raui, ratum,rare: honefto,
honorem habeo. in honore habeo,
honorem facio, vel præfto honore
afficio, honorem, tr.buo, honore au-
geo, honore orno, honorificis verbis
profequor, Cic.lib.4.de Diu. honorare

far honore. Pet-In farui mentre viffe
al mande honore.
honoratus. ta, tum, Qui in honore est,
Cic,lib.1.Off. Honorato pofto in dignità
di reputatione. & ftima.
honorare, Aduerb. bonorificè, & cum
honore,Cic, 11.Philip. Honoratamente
• con riputatione, honoreuolmente, degno

mente.

honorificentia,tiæ, honor,dignitas. Ho
moreuolezza, honore, esso atto d'honore .
honorificus.ca.cum,decorus.dignus.Ci.
Calio. Che fa honore.
honorifice, Aduerbium,honoratè, Cic.6.
Verr. Honoreuolmente, con honore, de-
gnamente,

horminum, ni, neungen. Plin. Hormino
herba.

Tremebonds, che fa tremare, fpauente • uole, colmo, pieno di horrore. horrifico,ficas,ficaui ficatum,ficare,Vir. Spauentare, sbi gottire far tremare, horridilo, as, au, ho ridiore, afperioreque pilo fruticure, Apul. 1bro 2. aures immodicis horripilant au&ibus.

Cic.

an-horrifonus,na,num, Ci. 2. Tuf. che rendo
fuono horribile. che fà paura •
horror,roris, m g. Metus, tremor
horrore, tremore, quando di spauento tre-
ma il corpo, patimento di cuore.
horfum, Adie&t. loci, Plaut. Verfo quản
verfo questo luogo, in questo verfa, verfo
queste parti.

horologium,gij, n.g. Cic. Horologio, &
boriuelo. Dan. Et come cerchi in tempra
di horsuoli.

Horologium folare, Horologio, che
al Sole moftra l'hore. Huiufmodi funt,
quæ ducis lineis, obfignatifque nu-
meris Arithmeticis horatis per expo
fitum fignum, quota fit hora indi-

cant.

hortatio tionis,fge, Verb, Cohortatio, Cic. Effertatione,ricardo, auertenza,am=

monitioue.

hortatus,tus,m.g. verb.Cic, idem atque
hortatio.
hortator,toris,m-gen. Ver fuafor. con
fuafor, Cice. ad Attic. Chi conforta, &
incita,

hortatrix, Verb.f.gen.Stat.Confortatrice
donna, che conforta.
hortatiuus,a,um,Adie&t Quin. Cofa, che
ufiamo per confortare.
hortenfis, & fe, Plin, Che nafce in Giar

dino.

hortenfius,a,um, idem quod Hortenfis,

horofcopus, Adie&t, vt horofcopa vafa,
Pl,Vafi d'borology, horofcopus eft pars
Cali Orien is ah Aftrologis alter ap-
pellatus afcendens, & ab Aftrelogis
iudicarijs maximi æftimatur pro
nat uitatibus confcribendis L'oro fcopo
ò la parte del Cielo, che si leua fepra lo-
rizonte, l'afcendente •
horrendus,da, dum, horribilis, horrifi
cus,Cic. & Vir.4.En. Da temere, hor
rendo, horribile, fpauenteuole.
horrens, tis, Formidabilis, Virg.lib.8.
Æneid. che spauente, spauentcuole, hor-
rens leo, Virg.19. Æneid. Leone Spa-
uenteuole.
horreo,res.rai,rere, obhorreo,formido, ¶ Hortus, ti, masc.gen. Giardino, berta
timeo,Cic. Vir.lib, 3.Geor. Impaurirfi
Bocc.
hauer horrore, leuarfi i peli tremar di hortulus,li.m.g. Dimin,Cice. Horticello
paura, & effer freddo marauigliafi.__ giardinetto, borticino.
Virg. 1.Æneid.
horrefco,fcis,fcere, Cohorrefco, timeo,

Honorifico,as, Henorare, far honore.
Honotatus, Adic&tiuum, honorificus.
honorabilis, Sal, Degno d'honore,&
che fa honore.
honorus,ra,rum, Adie&, honoratus, di-
gnas, Piena d'honore.
hora, f.g. bora, hora amplius, Cicero.
Più d'un'hora.Et apud veteres accipi-
tur pro cuiufque temporis parte: ho
rarum omnium homo. Qunt. Huomo
pronto a fare, ciò che vuole, homo om-
nium horarum. propriè eft is
pro quolibet negotio quocumque
tempore aptus elk, cum iocis, tum
ferij idoneus, Vn huomo atto ad acco¶Horrearios, Guardiano del Granaio,
modarfi ad ogni humore, & afar tutte
le cofe in qual fi voglia tempo.
Horarium, ij, fi bitantiuun, Horolo-
gio, Horriuolo.
horarius,ria,rium, Suet, D'un hora, che
duri un'hora.

formido, horridus fio, perhorrefco, Vir.Ter.Ci. hauer fpauente, tremar di} paura diuenir horrido,horribile è panetare. horrefcens, particip. vt pecora horrefcentia, mortem, Stat.Cuori che temo

, qui

Hora, nomen proprium, iuuentutis
Dea.

horda,de, Vacca prægnans, Ouid, Vac-
seba grada.

no la morte.

horreum,reij,n.gen. cella, Cic, & Vir.
Georg, Granaro,& granaio.

Herreolum, Picciolo granais.
horribilis, & hoc horribile, horrendus
horrificus, Cic Che fa paura, horribile
Spauenteuole.

horride, Aduerb. Afperè, duriter, Cic. in

Hor. Afpramente, horridamente, roz
Zamente fenza gratia, rabuffatamente.
horridus,da,dum, form dabilis Cicero.

Horrido,fo 220, sporco,afpro, rozzo, senza
gralid

Plin. hortor,taris.vel tare,tatus fum,tari,verbum deponens. Adhortor, fuadeo, cohortor, excito,impello.Ci. ad Lentulum. Effortare, confortare, incitare, à qualche cofa.

Horticus.a,um,ab horto Diomedes1.r Hortulanus qui horti curam habet, Hola. Marta fiume della Toscana, ne i nog mi propry.

Hofanna, duæ voces hebreæ funt, falutem affer, vel præita,nunc, hofpes, pitis, com,g.Ouid. Albergatore, Bocc. Chi ha albergato, Cice. pro De o Esterno foreftiero. hofpitium,tij,n gen. D uerforium fedes hofpitalis, domus, quæ gratis, & libenter amico patet. & pro amicitia, & familiaritate fumitur, Cicer,4 Var. Luogo da accogliere gli amici forestieri. Teffera, è fegno di alloggiarsi insieme quando one va dall'altro. Albergamento albergo bofpicio,alloggiamento,prattica,conuerfatione amichevole. Hofpitio aliquem accipere, Alloggiare alcuno. honorificum eft frequentius cum amicus amicum apud feinæ,

[ocr errors]
« PreviousContinue »