fus fui, ut fructus hos Orientales in terra veftra renatos confpiciatis. Quorum primitivos, etfi non iis ornamentis & tanto fplendore quanto olim Ferufolymam adduci, & facerdotibus exhiberi folebant, nihilominus Vobis tanquam digniffimis & non minus de eis optime meritis facerdotibus eo quo par eft animo ac reverentia facros volo, & quam humillime offero. Si enim jus quod in me habetis, confiderem, Domini mei Vos eftis: Si ipfius operis quod Vobis fifto argumentum &Splendorem, nil nifi leges divinas fpirat; at quis Vobis legum divinarum ac humanarum melior judex? fi terram unde provenit, Oriens ipfum genuit; at quis Vobis monumentorum Orientalium, & cujus cunque quod Oriens rarum habet, & noftri homines admirari folent, fcrutator curiofior, æftimator aquior? fi denique locum in quo renatum eft; Amftelodamum audit, cujus Vos Confules ac moderatores eftis, quod imperio veftro tam jufto, æquo, miti, benefico, ac tam clementi regitur, ut civitati veftræ eam famam pepererit, ut ea non tantum omnium urbium ac provinciarum caput, Batavia oculus, & totius Europa feliciffimum emporium habeatur, fed & omnium nationum ac gentium commune perfugium, ac Sacrum quoddam Afylum. Quo fit, ut nulla fere linguarum, artium ac fcientiarum exiftat notitia, quæ non in ea inveniatur; ut, fi quis incolas veftros cum urbe conferat, non unius urbis, fed totius orbis, non unius nationis, fed omnium, totiufque generis bu mani concurfum, atque univerfæ terra compendium

videat.

videat. Inter quos antiquiffimus Hebræorum populus locum minime poftremum tenet, florentiffimorum negotiatorum non exigua pars, prifca Sapientiæ promptuarium, Mifna nutrix, litterarum facrarum fideliffimus cuftos, atque omnis propemodum facra memoria clariffimum lumen. Per illum nobis cum omnibus peregrinis gentibus commercium, ita ut nullus fere fub fidere caeli inveniatur locus, quem non pars aliqua illius inhabitet. Per illum quoque nobis fola atque unica Hebræa antiquitas, ritus, ac leges, que ab omnibus Chriftianis recipiuntur, cæterifque omnibus ut fanctiora, & certiora, ita & merito ipfis præferenda; ut multa Sanctiffimarum Paginarum loca jacerent in tenebris, nifi harum litterarum lumen accederet. Cujus populi olim tanta fuit felicitas ac dignitas ut totius mundi Dominus cum eo ageret folo, & quidvis fecretorum fuorum lubens ad fummum illius bonum manifeftaret, eumque , eumque divino fuo fpiritu quotidie excitaret. Imo cujus Rex, cujus Fudex, & cujus Legislator foret ipfe Deus, quamobrem Ignem Perpetuum, Aram Sacram, Arcam Foderis, Interpretem Arcanorum, Spiritum Revelationis, Solium Gloria, atque alia Divini fui favoris monumenta bene multa in eo collocaverat. Sed quanto hic populus honore antecelluit alios, tanto Vos, Graviffimi Viri, buncce populum antecellitis. Quicquid enim hujus populi ac Ferufolymitanorum civium quondam fuit dignitatis ac gloria, totum hoc, quantumcunque eft, quod certe maximum eft, totum eft, in

3

2

quam,

。

quam, Veftrum, & in hoc focium habetis neminem. Veftri enim funt,veftræ Urbis incola, Vobis fubjećti; non vi,non armis,non ferro; Sed humanitate fapientia, bonitate, ac æquitate veftra mirabili invitati, ultro ad Vos venerunt, & fe felices æftimarunt veftro omnium clementiffimo Imperio Confulari fubjici; de quo tot præclara vel in remotiffimas a Vobis terras ad ipfos delata erant beneficiorum in omnes homines encomia, ut Amftelodamenfes maluerint cives quam Ferufolymitani vocari. Domita quidem funt aufpiciis veftris gentes immanitate barbara, multitudine innumerabiles, locis infinita, omnium copiarum genere abundantes, Indi atque Garamantes, cæterique Afiæ, Africa, &America ignoti populi ; fed & hoc ante vos alii fecerunt, & ea viciftis quæ & naturam & conditionem ut vinci poffent, habebant. Nulla enim eft vis quæ non ferro ac viribus debilita ri frangique poteft. Verum animum vincere, civibus indulgere, fubjectis temperare, confcientia libertatem largiri, populum ipfa religione a Vobis diffentientem non modo intra mania veftra tolerare, fed etiam tueri & extollere jacentem, eique aliquod Sacrarium cultui divino dedicatum concedere, longe major gloria eft; hæc cum faciatis, non ego Vos cum fummis viris comparo, fed Deo proximos judico! Homines enim ad Deum nulla re propius accedunt quam falutem hominibus dando. Hinc eft, Clementiffimi Patres, quod in confervando ejufmodi populo non defatigamini,non cupiditate præfertim, aut pravitate aliqua lapfo,fed

opi

opinione Religionis, mala quidem, certe non improba, & fpecie quadam ignorantiæ, atteftantibus mecum vel ipfis Domini noftri minime inferiori loco habendis legatis. Inter quos præcipue excellit celeberri mus quondam Gamalielis, (in Mifna hac noftra fæ pius memorati, & cui Hebræorum ritus multum debent,) difcipulus Saulus, poft converfionem fuam Paulus dictus; Divum Paulum omnium Chrifti legatorum facile principem indigito. Cujus, poftquam ad pedes magni Gamalielis eductus atque in Mifnicis eruditus erat, (ut ipfe de fe teftari gaudet,) & cœlefti quodam igne tactus, tantum flumen ingenii fuit, tanta dicendi, fcribendique vis, tantaque copia, ut orationibus fuis ad populum habitis, quafi aculeos quofdam in auditorum animis relinqueret, & in gloria Dei afferenda omnibus palmam præriperet. Quamobrem & cum populo Romano, in omnibus artibus ac fcientiis maxime erudito, tot tantifque victoriis fuperbiente, & bac de caufa omnium diffi cillime convincendo, fumma cum fiducia de fide Chriftiana agere aufus eft. Deos, eorumque imagines, impendio quidem venerandos rejecit, de folio deturba vit; templa auguftiffima ac fanctiffima deftruxit; facerdotes, pontifices, augures, & harufpices fumma apud populum exiftimationis viros in fummum contemptum adduxit; & cuicunque quod fan&tum ac inviolabile penes illum erat, interitum ac ruinam meditatus eft. Et quis noftrum non immortales huic Heroi habebit gratias, quod totum nobis in fuis ad

He

Hebræos litteris cultum cerimonialem convertit in Spiritualem; illiufque tante profunditatis Myfteria, quæ nullus unquam mortalium abfque cœli commercio vel cogitando affequi potuiffet, tam luculenter detexit, & fidem Chriftianam firmiffimis adeo fundamentis innixam locupletavit. Ex quo videtis, Sapientiffimi Confules, quanti æftimanda funt Hebræorum ftudia, quantusque eorum oftenditur fructus! Quare gaudete hoc veftro tamexcellenti præ cæteris bono, & fruimini cum fortuna & gloria, tum etiam natura, moribus, virtutibufque veftris feliciffimis, quorum nulla admirabilior nec gratior eft quam clementia, ex qua quidem maximus fructus jucunditafque eft cuivis bono, ac fapienti. Efflorefcat veftra juftitia quotidie magis, & regimen veftrum fefe extendat latius, ut nullus locus, nulla gens, nulla natio inveniatur, quo non Nomina veftra Famaque pervenerint. Me vero quod attinet, nullo unquam tempore deero, quin Deum Optimum Maximum fupplex venerer ut in hujus tanta Urbis, civium, mercaturæ, ac liberalium artium emolumentum tam diu Vos fervet incolumes, dum natu ram ipfam fatietate vivendi expleveritis, & Nomina veftra vigeant memoria Seculorum omnium, quæ pofteritas alet, quæ ipfa æternitas femper intuebitur.

Dabam Amftelodami ipfis Calendis Jul.

1698.

LECTO.