Incedit ingens, hominis archetypus, gigas, Et, dis tremendus, erigit celsum caput Atlante major, portitore siderum.
Non, cui profundum cæcitas lumen dedit,
Dircæus
augur, vidit hunc alto sinu.
Non hunc silente nocte Pleiones nepos
Vatum sagaci præpes ostendit choro.
Non hunc sacerdos novit Assyrius, licèt
Longos vetusti commemoret atavos Nini,
Priscumque Belon, inclytumque Osiridem.
Non ille, trino gloriosus nomine,
Ter magnus Hermes, ut sit arcani sciens,
Talem reliquit Isidis cultoribus.
At tu, perenne ruris Academi decus,
Hæc monstra si tu primus indûxti scholis,
Jam jam poetas, urbis exules tuæ,
Revocabis, ipse fabulator maximus,
Aut institutor ipse migrabis foras.
NUNC mea Pierios cupiam per pectora fontes
Irriguas torquere vias, totumque per ora
Volvere laxatum gemino de vertice rivum ;
Ut, tenues oblita sonos, audacibus alis
Surgat in officium venerandi Musa parentis.
Hoc utcunque tibi gratum, pater optime, carmen,
Exiguum meditatur opus: nec novimus ipsi,
Aptiùs a nobis quæ possint munera donis
Respondere tuis, quàmvis nec maxima possint
Respondere tuis, nedùm ut par gratia donis
Eesse queat, vacuis quæ redditur arida verbis.
Sed tamen hæc nostros ostendit pagina census,
Et, quod habemus opum, chartâ numeravimus istâ,
Quæ mihi sunt nullæ, nisi quas dedit aurea Clio,
Quas mihi semoto somni peperere sub antro,
Et nemoris laureta sacri, Parnassides umbræ.
Nec tu, vatis opus, divinum despice carmen, Quo nihil thereos ortus et semina coeli, Nil magis humanam commendat origine mentem, Sancta Prometheæ retinens vestigia flammæ !
Carmen amant superi, tremebundaqueTartara carmen
Ima ciere valet, divosque ligare profundos,
Et triplici duro Manes adamante coercet.
Carmine sepositi retegunt arcana futuri
Phoebades, et tremulæ pallentes ora Sibyllæ.
Carmina sacrificus solennes pangit ad aras,
Aurea seu sternit motantem cornua taurum ;
Seu cùm fata sagax fumantibus abdita fibris
Consulit, et tepidis Parcam scrutatur in extis.
Nos etiam, patrium tunc cùm repetemus Olympum,
Æternæque moræ stabunt immobilis ævi
Ibimus auratis per cœli templa coronis,
Dulcia suaviloquo sociantes carmina plectro,
Astra quibus geminique poli convexa sonabunt.
Spiritus et, rapidos qui circinat igneus orbes,
Nunc quoque sidereis intercinit ipse choreis
Immortale melos et inenarrabile carmen ;
'Torrida dum rutilus compescit sibila serpens,
Demissoque ferox gladio mansuescit Orion;
Stellarum nec sentit onus Maurusius Atlas.
Carmina regales epulas ornare solebant,
Cùm nondùm luxus, vastæque immensa vorago
Nota gulæ, et modico spumabat coena Lyæo.
Tum, de more sedens festa ad convivia vates,
Esculeâ intonsos redimitus ab arbore crines,
Heroumque actus, imitandaque gesta canebat,
Et chaos, et positi late fundamina mundi,
Reptantesque deos, et alentes numina glandes,
Et nondum Ætnæo quæsitum fulmen ab antro. Denique quid vocis modulamen inane juvabit, Verborum sensusque vacans, numerique loquacis? Silvestres decet iste choros, non Orphea, cantus, Qui tenuit fluvios et quercubus addidit aures Carmine, non citharâ, simulachraque functa canendo
Compulit in lacrymas: Habet has à carmine laudes.
Nec tu perge (precor) saeras contemnere Musas, Nec vanas inopesque puta, quarum, ipse, peritus Munere, mille sonos numeros componis ad aptos, Millibus et vocem modulis variare canoram Doctus, Arionii meritò sis nominis hæres ! Nunc tibi quid mirum, si me genuisse poetam. Contigerit, charo si tam propé sanguine juncti, Cognatas artes, studiumque affine sequamur? Ipse volens Phoebus se dispertire duobus, Altera dona mihi, dedit altera dona parenti'; Dividuumque Deum, genitorque puerque, tenemus.
Tu tamen ut simules teneras odisse Camœnas,
Non odisse reor; neque enim, pater, ire jubebas,
Quà via lata patet, quà pronior area lucri,
Certaque condendi fulget spes aurea nummi,
Nec rapis ad leges, malè custoditaque gentis
Jura, nec insulsis damnas clamoribus aures;
Sed magis excultam cupiens ditescere mentem
Me procul urbano strepitu, secessibus altis
Abductum, Aoniæ jucunda per otia ripæ,
Phœbæo lateri comitem sinis ire beatum.
Officium chari taceo commune parentis ;
Me poscunt majora: Tuo, pater optime, sumptu,
Cùm mihi Romuleæ patuit facundia linguæ,
Et Latii veneres, et, quæ Jovis ora decebant,
Grandia, magniloquis elata vocabula Graiis,
Addere suasisti quos jactat Gallia flores,
Et quam degeneri novus Italus ore loquelam
Fundit, barbaricos testatus voce tumultus ;
Quæque Palæstinus loquitur mysteria vates.
Denique, quicquid habet cœlum, subjectáque cœlo
Terra parens, terræque et cœlo interfluus aer,
Quicquid et unda tegit, pontique agitabile marmor,
Per te nôsse licet, per te, si nôsse libebit;
Dimotâque venit spectanda scientia nube,
Nudaque conspicuos inclinat ad oscula vultus,
Ni fugisse velim, ni sit libâsse molestum.
I nunc, confer opes, quisquis malesanus avitas
Austriaci gazas, Perùanaque regna præoptas!
Quæ potuit majora pater tribuisse, vel ipse
Jupiter, excepto, donâsset ut omnia, cœlo?
Non potiora dedit, quamvìs et tuta fuissent,
Publica qui juveni commisit lumina nato,
Atque Hyperionios currus, et fræna diei,
Et circùm undantem radiatâ luce tiaram.
VOL. III.
|