Page images
PDF
EPUB

Famelicus, ca, cum, fame laborans,Tere. in Eun. Famelico, affamato, morto di fame. Famiger, Qui fert famem, Che fopporta¶ la fame.

Famigerabilis, Apul. Sed elegantiùs dicitur, celebris, clarus, & fama notus, Famofo, chiaro, conosciuto, nato, nomi

nato.

Famulus, a, um, adiectiuum, idem quod famularis, Ouid. Pertinente à fer

uitore.

Famulatio, famulorum, famularumque multitudo Apu. Moltitudine difer

wi.

participio fans, fandus autemt partici
paff. fatis crebrum eft. Item fando, &
preteritum fatus, & fari, pauea alia in
vfu funt.

Fariaceus, cea, ceum, à far, ris, Plin
Di frumento, farro.

Familiaris, & hoc lare. Cic. Tuf. Per-Farreus, rea, reum, Col. Di fiumento, di tinente à feruitore. farro, panis farreus, Col. lib.7. Pant di frumento di farro

Famulatus, tus, maf. gen. Verb. Seruitus, Cic. de Ami. Seruitù.

Famulitium, tij, n. g. Varr. Seruitù compagnia de ferui.

Famulor, ris, lare,latus, fum,ri, Ver. dep.
Plin. Seruire, far feruitù.
Famulus, li, mafc. gen. Et pediffequus,
Cice. Seruitore, famiglio, feruente.
Fanaticus, ca, cum, Demens, ac furens
Cicer. & Virg. 6. Æneid. Ifpirato, fuor
dife.

Famigero, as, aui, atum. Portar fama, diuolgare. Familia, liæ, fem. ge. Agnatio, cognatio,ftirps,locus, fecta, feruorum numerus, Cicer. Famiglia. Familia, illuAtris, & vetus, ampla, honefta, antiquiffima, & eiufmodi, familia, & genere illuftri nafci, in familiam adoptari, & eiufmodi. Effer nato di buona cafa, &c. Familiaris, & hoc familiare, & Sub. familiaris, familiaritate coniunctus, neceffarius, internus, domefticus vfu coniunctus. Cicero. de Amic. Fa-¶ migliare, domeftico di cafa della famiglia, familiaris fermo Cicero. Il parlar domeftico.

Familiaris fella à veteribus appellata fuit fella perforata, eijciendis alui excrementis accommodata, Varr. 1.r. de ruft. cap. 113. Caccatoio, neceffario. Familiaritas, tis, fe. ge. Vfus, confuetudo, neceffitudo, coniunctio, Ter. Famigliarità, conuerfatione, domeftichezza, familiaritatem affert confuetudo. Cic. La conuerfatione caufa, da famigliarità,

domeftichezza. Familiaritatem cum alio contrahere, inire, conftare, habere, inducere, augurari, Cominciar l'amicitia con alcuno. Ad familiaritatem alicuius fe applicare, in familiaritatem alicuius fe dare, venire, incidere, labi, & eiufmodi facillima, quæ breuitatis caufa ommifimus.

Familiariter, Aduerb. domefticè, liberè, amicè. Ter. & Cic. 6. Ter. Famigliarmente, domefticamente, familiariter ignotum compellare, Plaut. Parlare famigliarmente ad vn' buomo non conɔfciuto familiariter ferre mortem alicuius, Ter. Prender grande dolore per la morte d'alcuno.

Fandus, a, um. Verbo faris, Cofa degna di
che fe ne parli. Cuius contrarium eft
nefandus, item infandus.
Fanefij,populi in Oceano feptentriona-
li, qui, vt ait Pli. lib. 4. cap. 13. tales
habent aures, vt eorum corpora tegan-
tur, Genti, che fi cuoprono il corpo con le
proprie orecchie."

Fanniana Papyrus, Carta purgatiffima,
ita dicta è Fanno , qui Amphiteatri-
ce charte defecanda mirum excogi-
tauit artificium, cui pofteà nomen de-
dit.

Fannia, lex, Statutum apud Rom. quo
induebantur ciues, ne plus infumerent
in conuiuium, aut cœnam, quàm cen-
tum affes, vt pro fola neceffitate modus
imponeretur fumptui.

Fanum, ni, neu. ge. Templum, locus,re-
ligionis. Cic. 2. de legib. Tempio, Chie-
fa, luogo religiofo. fanum expilare. Cic.
Rubbare un Tempio. fanum fortunæ .
Fano ne i nomi antichi, & moderni.
Fanus, ni, ma. ge. Deus anni, qui eunti-
bus præeft, cuius imaginem cum Pho-
nices vellent exprimere, draconem
in orbem reda&tum finxerunt cau-
dam fuam deuorantem " vt appareat
mundum in fe refolui. Auctore Ma-1
crobio.

[ocr errors]

Far, ris, ne. ge. Vir. in Georg. Farro ogni forte di biada, propriamente il frumento. Idem, n. eft, quod ador, feù far adoreum vt loquitur, Plin. Faran. Oppidum, trans Arabiam iunctum

Saracenis.

Farcio, cis,ci, tum, cire. Saturo, impleo, & per translationem, fagino, & pinguefacio. Col. & Plin. Sattare, empire, ingraffare.

Famofus, fa, fum, à fama deriuatum, Plin. Iun.Digyan fama, famofo, nominato, & in malam partem, hoc modo, Mulier famofa, i. impudica, à Cicerone, & alijs authoribus illius fæculi accipiebatur in malam partem, fub frequentibus verò temporibus circa fecula Plinij fecundi cæpit vfurpari in bonam partem, libelli famofi,ideft, qui Farcimen, nis, ne. gen. Inteftinum concifamam alterius lædunt, eiufmodi, vul- fa carne refertum, Var.Salcizia, boldogo in Italia appellantur Pafquilli, à ne, ceruelato, mortadella, falcicioto. Pafquillo, & Morforio Rome, Pafquil-Farina, næ, fe. ge. A' farre dita. Ouid. Jus autem eft ftatua mutilata cuiuf- Plin. Farina. dam, via quadam publica, cui eiufmodi fcripta athigebantur. Pa/quinata. Famus, arbor è genere quercuum. Arbore fimile alla quercia. Famula, læ, fe. ge. & Ancilla. Cicero.1. Tule. Fantefea, cameriera, feruente, fer

a, ancella.

Farinaceus, a, um, Adie. Di farina.
Farinarium, i, ne. ge. locus ad conferuan-
dam farinam. Luogo da tener farina.
Farinarius, ria, rium. Plin. Chi ferue
farina, e tiene farina.
Faris, vel re,tur, ri, verbum defeftiuum,
loquor, Cic. Parlare, Properitus vtitur]

à

Farreum, rei, Plin. Focaccia di formento: Farraginaria,riorum,n.g.lege farrago. Farrago, ginis, f. g. Varr. & Perf. Sat. 5. Ocimo, perfa, bafilico, mistura di legumi, grani, è altre cose. Farreatio, is, fem.ge. genus facrificij in nuptijs facerdotum, quod farre constabat, aut quia coniuges nunc in communionem farris, ideft, victus tabulæ, totique conueniebant, pro eodem confarreatio, vide item ex confarrea tio, & diffarreatio.

Farrum, i. n. g. genus cibi, quod multis, & varijs rebus infarciretur, Perfis Satyr. 2.

Fartus, ta, tum, partic. à farcior, & farci tus. Cicer. & Plaut. Guarnito, riempito y pofto in muta per ingraffarfi. Fartilis, & hoc tile,idem,quod farius,Pli. Tofto in muta, perche s'ingraffi. Fartim, aducrb. Aceruatim, accumula tim. Apul. A' monti, à muccbi. Fartor, oris, maf. ge. Ver. Qui lucanicas facit, fiue qui furcimina facit, & aueas faginat. Cice. Chi tiene vecelli in graffa per venderli, falciciari, che il volgo chiama luganigari, ò brigaldieri. Fattura,ræ,f.g. Col. Ingraffamento di beftier Fas, n. ge. Indeclin. in nominatiuo, accu

fatiuo, & vocatiuo tantùm reperitur, idem, quod iuftum & quod licet. Cia. & Quint. Giusto, lecito, honesto, cosa lecita che non piaccia à Dio, Fas, & fate finunt. Virgil. Le Diuiae, & human Leggi lo promettono.

Fafces, fcium, Plin. Infegne portate antica

mente auanti i Magistrati Romani. Vip Ifeffa dignità d'vn Magiftrato. Submittere fafces, apud Liuium eft authoritatem & infignia imperij deponere, contrà accipere fafces. Ricenere alcuna dignità, à l'insegne della dignità, ouero rifiutarle, à deporte.

[ocr errors]

† Faces magiftrales. Infegne de' Magistrati Fafcia, feie, f. ge. Plin. & Col. lib. 7.&

Mart. Cicer. Benda, fascia da fanciullo, pettorale, gorziera,& bracchiero. Fafciola, la, Dim. Cicer. Picciola fafcia, pettorale, bracchioro, gorziera. Fafcio, feias, fciare. Spartianus. Bendare, fafciare.

Fafciatus, ta, tum, particip. Mart.Labendato, fafciato.

Fafciculus, li, m. g. Dim. à facis. Cicer. 3.Tufc. Fafcetto, picciolo fardello. Fafciculus litterarum. Cic. Fafcetro piscolo di lettere.

Fafciculus florum. Vn mazzo di fiori. Fafcinum, ni, n. g. Hor. Strigaria, malis, incantamento, fregamento. Fafcino, nas, naui, hire, Virg. Fafcinare, Virg. Shigure, maliare Tani de ling\*ཟ

[ocr errors]

gua quam vifu dicitur; vt fafcinare aliquem mala lingua aut laudando, prædicandoue, præcipuè pueros, dum crefcunt, Magliare alcuno, ò riguardando folamente, con le parole lodandolo. Fafcinatio, nis, f. ge. Virg. Plin. Strigamento malia.

,

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

temente confdegno, fieramente?
Faftigiatus, a, um,
cacuminatus.Fatto

à cima, è punta alta di qualche cofa.
Faftigium, gij, n. g. Col. conus, & finis,
Cic. lib. 3. Off. Cæf. Sommità, altezza,
colmo, tetto,coperto, cima di cafa, ò d'al-
tra cofa, faftidium, enere inter homi-
nes, Plin. Iun. Effer in più alto grado, ò
dignità, chegli altri. Faftigium domus.
Cic. Il tetto, ò coperto della cafa.
Faftigio, gias, giaui, giatum, re, Plin.
Fare acuto, alto, per aguzzare, pertirar
in ponta.

Faftigatio Verbale, Pli. Sommità, aguz

Zamento.

Faltigatus, ta, tum, Plin. Pontato,tirato in
ponta, che và in acuto.

Faftofus, fa, fum, Mart. Arrogante, de-
gnoje, daltiero.
Co-Faltus, ftus, maf. gen. Plin. Arroganza,
altezza, disprezzo.

Fafclus, fiue phafelus, li, mafc. ge.Virg.
lib. 7. Geor. Sorte di naue.
Fafeolus, qui & phafiolus fcribitur
lum. Fafuolo, fagiuolo, legume.
Faffus, fa,fum, partic. à fateor, ris,Ouid.
Chi bà confeffato.
Fafti, torum, maf. gen. plur. num. lib.in
quibus cuiufque diei & anni gefta
continentur. Cice. & Ouid. Calendario
daconofcere i giorni feftiui dalli altri, &
quando fi litiga, ono.

[ocr errors]

Fatalis, & hoc ale. Ordo æternitate def-|
nitus, & conftitutus. Cicer. 2. de Diu.
fatale, che vien per ordine diuino, per
deftino, Aliquando apud recentiores
pro eo, quod mortem infert, feu pro
lethali, vt enfis fatalis, & eiufmodi,|
Letale, mortifero.

feries caufarum inter fe connexarum, quod quidem dogma impium eft: fatum igitur à Chriftianis fumitur pro prouidentia diuina, quæ res omnes difponit fecundùm ipfarum naturam, vt naturalia, & neceflaria, neceffario fub ipfo operentur, libera verò contin genter.

Fatuus, tua, tuum, Stultus, demens. Cic.

Pazzo, fciocco in parole, & fatti, ftimunito, balordo.

Fatua, æ, fem. ge. Dea bona dicta apud Romanos, cuius facris hominibus nefas erat intereffe, Macr. lib.1. Stat. cap.

12.

Fatuè. Aduerb. à fatuus. Pazzamente j
fcioccamente.

Fatuitas, tatis, f. g. Stultitia, infipien-
tia, ineptia, ftoliditas. Cic.ad Att.1.11.
Sciocchezza, balordità, gofferia.
Fatuor, ris, Sen. de morte. Sciuccheggiare,
vaneggiare.

Fauces, ium, fe. ge. plu. num. Anguftie
gutturis. Cic. Mafcella fretta, intrata,
fauce, & foce. Dan. fauces arent, Cic.
La bocca è fecca, cioè arficciata, fauces.
Pli. Foce, bocca di fiume, ch'entra in ma-
re, e di monti.

Fauentia, tiæ, fem. gen. Ciuitas Italiæ,

Faenza.

Faftidiliter. Aduerb. faftidiosè. Fafti-Fataliter, Aduerb. Neceffariò, Cic. de diofamente. D. Ter fatto, per ordinatione diuina. Fateor, ris, vel re, fafius fum,teri, confi-Faueo, ues, ui, fautum, uere, Studium teor affirmo. Cice. 5. Tufc. Confeffare, affermare.

Faftidies, Ouid. Giorni da litigare, & la

[ocr errors]

uorare. Contrà nefasti dies. Giorni, nel

[ocr errors]

li quali non fi litiga ne lauora, Ouid.
Ilie nefaftus erit, per quem tria verba
filentur, ideft, do, dico,addico, ideft
quibus non licet prætori iudicia pu-Fatifer, Adiect. Mortifer, vel mortiferus,

Faticinis, fatidicus, Ouid.Virg. Indovine,
profeta, che dice le cofe auuenire.

[ocr errors][ocr errors]

,

Virg. Mortifero, ch' apporta morte, fati-
ferenfis, Virg. Spada, con la quale alcu-
no viene ammazzato.

blica exercere faftus erit, per quem
lege licebit agi, qui autem fint dies
profefti vide fuo loco, nondum
autem adhuc viguit vfus apud Chri-Fatigo, gas, gaui,gatum, gare,Vir.Stan-
ftianos vtendo his vocibus, vt dies fa-
ftos appellarent nefaftos, vt feilicet
abftinerent ab appellationibus non

facris.

præfto, amo, complector, Ter. Cic. 2.
de Diu. Fauoreggiare, fauorire, porgere,
aiuto. Fauere fententiæ alicuius. Cic.
Fauorire all'opinion d'alcuno, effer di fuo
parere. Fauere linguis, ideft tacere
adhibetur tum in facris, tum in come-
dijs. Sic fauere linguis, animifque, &
fauere ore. Virg. Öuid.

Fauilla, la, f. g. Ter. Virg. 1. n. Cene
ve calda, fenza fuoco.
Fauillaceus, Adiect. Silli. Di cenere
nerof.

care, trauagliare, faticar, durar fatica, percuotere, commouere, frenare. Cœlum precibus fatigare, idest affiduè precari numina, item exercito. Suegliare, fo-Fauni, dij vocantur agrorum, & fylua ciofque fatigat, ideft excitat Virg. rum, Ouid. Metam. Fatigatus, particip. Hor. 3. Carm. od. 4. Stancy, trauagliato, faticato. Fatigatio, nis, f.ge. Virg. Colum. Stanchezza, trauagliamento, fatica. ,Fatiloquus, , qua, quum. Liu.fatidico,

Faftidio, dis, diui, ditum, dire, faftidio, afficior, offenfionem, atque faftidium ad aliquam rem habeo, Virg. & Cic. Hauer in faftidio, faftidire, rifiutare qualche cofa, fdegnarsi, sprezzare, & non tener conto . Faitidifle preces alicuius Liu. Non degnarsi di ascoltar gli altrui, prieghi. Omnia faftidis. Hor. Ogni cofa tifaftidifce, dicitur etiam de ftomacho, cum refpuit cibum, & conftruitur cum accufat. quandoque cum genitiuo apud antiquiores.

Faftiditus, faftidio habitus. Luc. Faftidito.

Faftidium, dij, neu. gen. contemptus, & offenfio. Cicero. Faftidio, tedio, noia, difprezzo. Faftidium detrahere. Plin. Lenare il faftidio. Et pro eodem faftidium depellere, faftidio elle alicui, Effer noiofo. Faftidium alicui afferre,inferre, adducere, mouere, commouere infligere, & fimilia trita, ac nota. Faftidiofus, fa, fum, Qui omnia faftidit, Cice. de Clar. Orat. Spiacevole, Idegnoso.

,

indouino, che predice le cofe auuenise.
Fatim, aduerb. non multùm in vfu, idem,
quod eius compofitum affatim, quod in
vfucft. Copiofamente.

Fatifco, fcis, fcere,Virg. 1. Es. Effer mol-
to aperto. Item deficio. Mandare. Virg.
& Columella.

Fator, aris, Multum loquor, Feft.Tar-
lar molto.

Fatum, ti, ne. ge. Vis fatalis, fortuna,fa-
talis neceffitas, Cicer. Deftino, ordine
diuino, infallibile, la morte, fatum alicui
componere, Prop. Appreflare la mortel
ad alcuno. Fata cæca. Horat. Che non fi
poffono vedere, nè conofcere, apud Virg.
pofitum pro oraculo. Oracolo. 5. Æn.
item pro morte, vnde concedere fatis,
in fata concedere, fata cogunt, trahunt
fententiæ impiæ, cum de voluntate hu-|
mana intelliguntur.

Faftidiosè Aduerb. Ambitiosè, lentè. Cic.
Faftidiofaments, tediofamente, arrogan-Fatum apud foicos erat indeclinabilis

Fauonius, nij, Vento, Zefiro, diâus à
fauendo "
quod leniter efflans quali
abland atur Fauonio concipere
Concepic al foffio de Zeffiro vento. Hoc
modo dicunt concipere in Lufitania
equas ei obuerfas iuxta Alumen Ta-

gum.

che

Fauor, ris, maf. g. gratia,ftudium, iacta-
tio, cura, Cicer. pro Quint. Rofcio.
Ouid. Fauore, gratia.
Fauorabilis, & hoc bile. Sue. Liu. & Qu.'
Fanorenole, gratiofo, cofa fauorita,
portafauore, colul, che fauorice.
Fauorabiliter, Aduerb. Quint. lib.4. Fa-
morabilmente, gratiofamente.
Fautor, ris, maf. gen. Verb. Studiofus,
ftudens, Cic. pro Planco. Chi fauorifee,

fautore, Sannaz.
Fautrix, cis, f. g. Virg. Ter. Donna, che
fauorifce, & trattiene, fautrice.
Fauftus, ta, tum, felix, Cic. & Ouid, Ter,
felice, venturato faufto, profpero,
Fauftè, Aduerb. fortunate, profperè,
Cic. felicemente, profperamente,
Fauftitas, atis felicitas, Horat.fe
licità.

Fauus,

Fauus, ui,m.g.Pl. Faue di miele ch'è un tor-
tiglio di cera, doue le Api fanno il mele.
Fauifte, arum, Plin. cellæ in area capito-
lij, vbi figna, & thefaurij, & alia do-
maria recondebatur, Gel. lib.2. c. 10.
Faux, cis, fe. ge. in fingulari non reperi-
tur, fed lege, fauces.
Fax, cis, f. g. Varr. Face, torcio, Verb.
diuerfis rebus attribuitur, vnde dixit
præferre alicui facem ad libidinem, di-
cendi faces adhibere, domum faces ad-
mouere, & nonnulla alia.
Fax accufationis. Plin. Iun. Chi bà mofo
la querela, faces alicui addere. Tacit.
Incitare, fmouere, alluftrare, allumare.
Facula, la, Diminut. Parua fax, Proper.
Picciola facella.

Faxo, xis, xit, pro faciam, Virgil. Eneid.
Tib. 2. vt lubens faxim, Ter. Lo fard vo-
lentieri,

FE

F E

Ebris, febris, fe. ge. calor, & ficcitas in toto corpore non naturalis. Cic. febres ftate, Plin. Febri che vengono à certi giorni, bore, febres abigere, Pl. Cacciar le febri. In febrim incidere, febri iactari, quotidiana, continua, tertiana, quartana. Cafare in una febre terzana, quartana, continua. Sic febris dicitur relinquere aliquem. Febricula, læ, fe. g. Dimin. commotiuncula. Cic. Febre picciola.

¶ Febrilis, le, Quafi ad febrem pertinens,
Apul. Di febre.

¶Febrio, is, iui, itum, febre patior.Col.
Hauer la febre.

Febricito, tas, taui, tatum, tare, febre
laboro. Col. Hauer, ò patir di febre,
febreggiare.

Felis, lis, mafc. gen. & feles, domeftica
bellua muribus in fefta. Cice. Il Gatto,
dicitur tam de fera, quàm de domefti-
ca. Tanto del Gatto faluatico, quanto
del domeftico.

Felix, beatus, fortunatus, victor, florens
cui bene eft, vide fœlix.

Felicitas, atis, Profperitas, beatitudo,
Cic. Felicità, profperità.

Feliciter, aduerbium, prosperè, beatè,
fortunatè. Cic. Felicemente.
Felicitas, vi de felicitas.
Fellico, as, aui, idem,quod lac lugo,exu-
go, Solinus, cum apud nullum alium
reperiatur, multique loco, fellico, le-
gunt vellico, vt res non fit nimiùm
tuta, ac fecura.

Fello, as, aui, Succhiare, poppare, verbum
prætereà obfcænum, quo exprimimus
horrendam libidinem eorum, qui vi-
rilia in nos recipiuntur, & femen exu-
gunt, quid autem fit mafturbare, vide
Tuo loco.

Felfina, Bologna ne i nomi antichi, & mo

derni.

[ocr errors]

molto fertile, fruttifero, feraces agrí z Cic. Campi, che fruttificano affai. Feracitas, tis, fe. ge. Colum. lib.3. Fertilità, abbondanga Ferculum, li, n. g. Iuu. Mineftra, viuanda, che fi porta in tauola. Cic. Carrette,d Solari, che fi portano nelle Proceffioni . Fere, Aduerb. fermè, propriè, propemodum, Ter. & Cic. de Amic. Quafi fempre, le più volte.

Ferentarij, Saluft. Canalli leggieri armati alla leggiera, che portano pietre, trombe & tali cofe, & che miniftrano a' foldati

le arme.

Feretrum, tri, ne. ge. Plin. Feretro, barca cadaletto, & inftromento da portare i fol❤ dati in Proceffione. Feretrum alio nomine dictum eft capulus, feù ftratum, in quo cadauera mortuorum efferuntur Lectus tranfitorius, feù ftratum tranfitorium mortuorum, quoniam è feretris in tumbas demittuntur, ideò feretrum eft tantùm Aratum tranfitorium.

Feretrum, op. Monte Feltre ne i nomi antichi, moderni.

Feriæ, riarum, fę. ge. plur. nu. Dies fefti, dies quieti, & vacui ab operibus. Cicero. 2. de legibus. Giorno di fefta, feriæ efuriales, Plaut. Giorni di digiu19 , agere, vel celebrare ferias, Far festa.

Femen, nis, ne. gen. Plin. La parte dentro
della cofcia, che fi tocca con l'altra. Sed
Seruius, & Prifcianus dicunt non effe
in vfu pro nominatiuo, aut rarò.
Femoralia, lium, fiue feminalia, ne. ge.
Plin. Suet. Brache, ò braghe di donne.
Femur, ris, ne. gen. Cicer. Pla. La parte
di fuori della cofcia. femur cædere, QFeriatus, ta, tum, & otiofus, Cicer. de
Tagliare la cofcia.
Nat. Deor. Oriofo, che non fà nulla, fee
riatus dies. Giorno di fefta.

Feneftra, ftræ, fe. gen. Cic. & Ter. Fine-
ftra, feneftram ad nequitiam aperire
alicui, Ter. Dare ad alcuno occafione di
mal fare, feneftra tormentaria. La can-
noniera, G. L.

Ferinus, na, num, quod belluarum, aut ferarum eft. Cic. 1. de Iuu. Ferino, cofa da beftia faluatica, è fimili à quella, Caro ferina, Virg. Carne di fiera. Feneftrela, læ, f. ge. Dimin. parua fene-Ferus, a, um, agreftis, & indomitus. ftra, feneftricula, Colu. Fineftra picciola, Virg. Fiero, faluatico, indomitofinefrina, finefretta. Boc. Finestrella. Ferina, næ, fe.ge. Subftant. Virg. Cac Feneftro, as, aui, atum, re, Plin. Aprire ciaggione. qualchs cofa, fare vna finestra .

Febricitans, tis, particip.Col. Febricitante.
Februa, orum, Plu. neu. gen. dicebantur
piacula, quib. ante facrificia facerdo-
tum, ac aliorum etiam animi, qui fce-Feneftratus, ta, tum, perforatus, Plaut.
leris alicuius confcientia iniquitati Aperto fatto à finestra.
fuerant, expurgabantur, Pli. Piami-Feneftrali, & hoc trale, Adiect. Ouid.
na,catharmata dicuntur, Ou. vnde. Cofa di fineftra.
Februo, ruas, are, Varr. Purgare, netta-
re, luftrare.
Februus, i. maf. ge. Sic dictus fuit Pluto
Inferorum Deus, quoniam menfis fe-
bruarius Plutoni confecratus fuit.
Februalis, le, Spettante à Plutone.
Febriæ februales. Fefte di Plurone.
Februarius, rij, maf. gen. intercalaris, vel

inter calarius mentis Cicero. Febrarol
Mefe. Per fyncopen etiam hic menfis
dicitur februus.

Februatus, a, tum, Purgato, nestato.
Dies februata. Giorno in cui fi purgana

alcuno..

Feciales, lium, m.g. nu. plu.Vatr.Avaldi
da guerra,
i quali anticamente erano Sa-
cerdoti, , che denonciavano la guerra, & far
ceuano altre cofe pertinenti à guerra.
Fel, s, neut. gene. & flauabilts. Plaut.

Fiele, amaritudine. Felle fuffufæ voces.[
Ouid. Matti pungenti, amari.
Felleus, tea, leum, Plur. lib. 26. cap.f2.
Amaro come ficie.

Fenilia, opp. Anfidonia ne i nomi antichi,
moderni.

Fera, ræ, fe. gen. Cic. 1. off. Fiera, beftia
Jalwatica, feras excitare, & agitare
Cicer. Leuar le fiere, cacciare. ideft

venari.

[ocr errors]

Ferio, rias,riare, & ferior, ris,ri, depo-
nens. Cicer. ad Lentulum, Far ferit, far
vacanza, o vacatione. Feriari à studijs «
Cic. Cefar dallo studio, ripofare..
Ferio, ris, rire, percutio, peto.Cic.Feri-
re, dar ferita, percuotere, ferire alicuius

frontem. Cic. Far onta ad alcuno.

Feritas, tis, fe. gen. Immanitas, Cic. &
Caf. 8. Bel. Gal. Salwatichezza, crudel-
tà, fierezza, Boc. Aprezza.
Ferme, Aduerb. ferè. Ver. in And. Quasi',,
poco meno.
Fermento, tas, taui, tatum,tare, Plin. Fan
Leware,ò gonfiare la pasta, fermentare ter-
ram.Col.Far leggiera la terra, gonfiarfig
ch'è il contrario d'ifpeffirla, è indurirla.
Fermentatus, ta, tum, particip. Farto.com
leuato. Vnde panis fermentatus, cur
opponitur azymus, qui fit abfque fer-
mento, cuiufmodi Iudæi in festo octi-
duano pafcatis pafcuntur. Tane fatts
fenza leuato.

Feralia, liorum, n. gen. plu. nu. Sunt dies
manibus confecrati, Ouid. Giorno dedi-
cato ad officij, mortorij.
Feralis, & hoc le, Fatale, mortale, crude-
le, funerale, pertinente à effequie. Fe-
rales epulæ, Plin. Conuito, mortorio, in-
finitis rebus attribuitur vt tæde fe-
rales, vitræ amicula veftimenta,
carmina feralia, i. naniæ cultus fe-
ralis, arbor feralis, i. cupreffus, vel
picca, & præcones ferales, pollinto-
& eiufmodi, qui mortem, aut
funus alicuius nobilis renunciant fermento.
amicis, apud auctores probatos, &

res,

varios.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

Ferax, cis, Adie&t. & Vber, fæcundus
fertilis, frugifer, Cicero. Abbondante

+ Fermentor, aris, atus fum, paffiuum, à

[ocr errors]

Fermentum, ti, ne. gen. Plin. & Collums Lenamento, leuato lewatoto. Fermentum prætereà eleganter traduci poteft ad animum, cum faftum, fuperbiam,

aut tumorum animi indicare volumus, Ferratus ta, cum, Virg. 3. Georg. FerSic Plautus attribuit mulieri iratæ, & rate. turgide nunc in fermento tota eft, Ferramentum, ti, ne- gen. Cice, Ferraideft, ira. La colera, arroganza, animo altiero. Fermentefco, fcis, fcere, Plin. Gonfiarfi, lenarsi, crefcere.

vt

Fero, fers, tuli, latum, ferè. Porrò, item fignificat poftulare, opinari, conijcere, dicere, prædicere, & fuffragari, & feruire, conftituere, tolerare,laudare, amare, vt ferre in oculis aliquem, idem eft, quod amare. Cice. Terent. Portare, foffrire, tolerare con patienza, ferre arm contra patriam. Ciceron. Andare armato contra la patria, ferre fortiter. Ciceron. Durare, Jopportare, fero item ponitur pro defidero fert animus facere aliquid. Ouid. & Luc. defidero, cupio, Bramare, ferre ad Senatum, feù referre, eft de re aliqua confulere, item aufero, exhibeo, extollo, habeo, produco, occido, affequor, & infinitis ferè alijs modis, vt nullum ferè fit aliud verbum adeò ambigue, & ancipitis fignificationis. Defiderare, dare, alzare, generare, bauer, vantarsi, vecidere, togliere. Cùm coniungitur cum his particulis, præ me, præ te, præ fe, fignificat dito, vel facto aliquid oftendo vt præ fe ferre iram. Moftrare la colera. Ferre fuffragium pro aliquo alicuius fauorem, ideft, fuffragari, Fauorire, ferre fententiam, Pronunciare Una fentenza.

aut in

Ferox, cis, Adie&. Vehemens, elatus, fæuus, Cic. & Salluft. Corraggioso, ardito, vinace, gonfio, fiero, arrogante, gloriofo, fuperbo, feroce, ferox forma, Plin. Arrogante per beltà.

+ Ferociens, tis, Particip. à ferocio Che inferocifie. Vt equus ferociens. Feroculus, la, lum, Dim. Hir. Alquanto feroce.

[ocr errors]

Ferocia, cix, f. ge. ferocitas. Cc. Fierezza, fuperbia, arroganza, orgoglio. Ferocitas, tis, ferocia. Čice. Ferocità, arroganza, orgoglio. Ferociter, aduerb. arroganter, fuperbè,

Cic. Fieramente, ferocemente, coraggioJamente, orgogliofamente. Ferocio,ocis, ciui, citum, cire, ferox, fio, Ouid. Effer fiere, intrattabile, farfi feroce, effercitar la fua ferocità. Feronia, æ, f. g. Dea nemorum à ferendis arboribus dicta, Virg. 7. Æneid. La Dea delli Bofchi.

mentura.

Ferreus, rea, reum. Cic. ad Trebatium. Di ferro, duro come ferro, che non si pud ammolire. Translatè ponitur pro duro, & inexorabili, difficili, Crudele, pro quo etiam fimili metaphora dicimus faxeum, lapideum. Cice. ad Trebat. ferrus effem, fi non te amarem. Hamerei il cuore duro,come il ferro, fe non ti amaffi.

Ferrugo,ginis, f. g. Plin. Rugine del ferro, Virg. Di color di tal rugine, caftagnato, ferrugo enim propriè eft rubigo ferri,ficut ærugo æris, ferrugo item ponitur aliquando pro colore ferrugineo, quam Virg. 9. En. appellat Iberam ferruginem.

Ferrugineus, nea, neum, Plin. Ferrigno, di color fimile al ferro, ruginofo. Color autem ferrugineus, neque eft cæruleus, neque thalafticus, neque hyacinthinus, fed ille, qui refert fubobfcuram rubignem ferri, quo genere veftium vtuntur religiofi ordinis Sancti Francifci de Paula.

Ferrum, ri, n. ge. Metalli genus duriffimum.Cic. 1. Tufc. Ferro. ferro aliquem abfumere, Virg. Vecidere alcuno. Ferrumen, nis, Plin. ne. ge. Saldatura, colla, ligamento de metalli, ferume. Ferrumino, nas, naui, tum, nare, iungo confolido. Plin. Saldare, incollare,congiungere.

Ferruminatio, nis, f. g. Ver. Pla. Saldamento, incollatura.

Fertilis, & hoc fertile, ferax,fecundus, vber,frugifer, fructuofus, Col. Fertile, abbondante.

Fertiliter, Aduerb. fæcundè. Plin. Fertilmente, abbandeuolmeute. Fertilitas, tis, f. n. g. Vbertas agrorum, abundantiaque rerum omnium, fecunditas. Cice. Fertilità, abbondanza. Feruco, ues, ui, & bui, uere, vt Ebullio,

Ferued, is, ui, eiufdem fignificationis cum ferueo. Prop. Bollire.

Feruor, ris, m. ge. ardor, calor, æltus Plin. Ardore, feruore.

Ferula, le, Plin. Herba famile di gambe al Finocchio, & la bacchetta, dverga da cas ftigare li figliuoli. Ferule. Cal. Cofa da tener falda una gamba, e un braccio rotte, detta ferle, Subijcere fe ferulæ alterius, per translationem, ideft, alterius poteftati fe fubmittere more puerorum, aut in eis rebus, quæ pertinent ad pue ros, non enim conuenit fic loqui in rebus grauibus, fed fubijci iugo alieno, aut aliquid fimile. Sic Perfius dixit fubducere fe ferulæ, ideft, à poteftate liberare, & eximere. Liberarfi del giogo, al quale era fottoposto. Ferulaceus, ea, um, adiect. Cofa pertinente à quella berba, ò alla bacchetta. Plin. Ferus, ra, rum, immanis, immanfuetus barbarus. Cic. & Virg. Crudele, feroce faluatico, Feri fructus, Virg. Frutti feluatichi.

Cic. & Ouid. Bollire, effer bollente, dicitur, & feruo, uis, ui, uere, fed rariùs, feruere ab ira. Ouid. Effer moltot fealdato nell' ira. Opus feruere dicitur Virgil. cùm operarij diligentiùs laborant, & attribuitur multis alijs rebus, vt mare feruet, vinum, potus, pectus, ira feruet, feruere auaritia fora feruent litibus, aquæ feruent, & alia, quæ legendo addicuntur, nec omnia vocabularijs commodè inferi poffunt.

[ocr errors]

Ferraria, riæ, fe. ge. Subftant. Minera di
ferro. Sic enim dicitur ferraria, ficut Feruens,tis, Bollente, caldiffimo, feruentif-
argentaria auraria, æraria, fubintel- fimus æftus, Plin. Ardentiffimo caldo.
ligendo fodina, aut Minera. Mi-Feruenter Aduerb. feruide, Cælius ad
nera di Ferro, d'Oro, d' Argento, & Cic. Ardentemente.
cafe fimili.
Feruefco, fcis, fcere, Lucr. Scaldarfi forte.
Ferraria, Ferrara, Città presso il To ne i Feruefacio, cis, feci, factum, facere.
nomi proprij.
Ferrarius,ria,rium. Plin. Ferraio cofa perti-Feruidus, da, dum. Ardens, Liu. Pli. Cic.
nente à ferro, Ferrarius faber, Plin. Ms. Artente, bracciante, vebemente, caldo,
frettolofo, precipitofo.

Plaut. Far bollire, fcaldare.

[blocks in formation]

Feftinatè, Aduer. Plin. Idem, quod feftinanter, Frettolofamente, & Spacciatamente. Boc.

Feftinatè, Aduerb. à feftinus. Preftamente, fenza indugio.

Feftinatus, participium Plin. Affret

tato.

Feftinantia, & feftinatio, properatio,
Cicero. Velocità, fretta.

Feftino, nas, nare, propero, maturo, ce lero, accelero. Cic. Affrettarfi à qualche cofa.

Feftinus, a, um, properans, celer. Cic. Prefto, veloce.

Feftiuus, a, um, Lepidus, facetus, venustus. Cicer. lib. i. Off. Piacenole, festeggiante, giocondo, fefteuole.

Feftiuitas, tatis, fe. g. Lepor, & iucunditas, Terent. Ciceron. de Clar. Orat. Piaceuolezza, giocondità, allegrezza, Sermonem feftiuitate, ac lepore condire. Temperare l' oratione con parole piacenoli.

Magnano, ferraria aqua, Plin. Acqua Feruidè, aduerb. feruenter, Plaut, Fer-Feftiuè, Aduerb. Gell. Cic. ad Quint, Fr.

gnano,ferraria officina. Plin. Bottega da

mella quale, s'eftingué il ferro ardente.

wentemente, ardentemente,

lib. 2. Giocondamente, piacevolmente. + Feli

Feftiuiter, Aduerb. Feftiuè. Giocondamente, allegramente : Feftra, ræ, oftium exiguum in Sacrario. Feftuca, cæ, f. g. Col. Plin. Germoglio, festuca, ramucillo. Feftuca etiam erat virga, qua prætores manumittebant feruos, Plaut. quæ autem erant ceremoniæ manumiffionis, vide ex alijs. Feftucarius, a, um, Adiect. à feftuca in ea fignificatione, quæ fignificat virgam prætoris. Gell. lib. 10. cap. 3. Feftum, fti, ne. gen. Subftant. Ouid. 10. Metam. Feftiuita, celebratione di fefta, giorno, feftiuo.

Feltus, a, um, Adie&t. vt Dies feftus, Liu. Giorno feftiuo. Agere, agitare, celebrare dies feftos, ac folemnes apud Cicer. Far, guardar le fefte.

Fefulæ, arum, Ölim Hetruriæ infignis tiuitas fuit: hodie modicus vicus non procul à Florentia: conditam autem voiunt ab Atlante Mauritanie rege. Fex, cis, f.ge. Sentina, labes, fordes, cluuies, Cicer. Hor. Feccia, lordura di qualche cofa, vide fex.

[blocks in formation]

. I. in notis antiquorum fignifica, fieri iuffit.

Fialola, pifcis marinus Rondel. Fiber, bri, mafc. gen. Plin. Caftare, animale.

bum, fignificat plenum vlceribus, que dicuntur fici ficocitas, tis, copia vicerum ficorum.

Fictè, Aduer. fimulatè, Cic. Fintamente, fimulatamente, &fitticciamente. Boc. Fictile, lis, ne. g. Subftantiuum. Plin. Vafo fatto di terra.

Fictilis, & hoc fictile, Plin. Cofa fatta di

terra.

Fictor, ris, m. ge. Verb. Cice. 2. de Nat. Deor. Fingitore, chi fà imagini di rilievo, dchi fà vafi di terra,Legum fictor, Plin. Legislatore.

Fictitius,tia, tium, Finto, imaginato, fi-| Aitium nomen, finto, e fimulato nome. Fictrix, tricis, f.g. Cice. de Nat. Deor. Danna, che fà imagini di vilicuo. Fictus,a, um, particip. à fingor. Simulatus, adumbratus, commentitus. Cic. in Pifon. & Ter. Contrafatto, finto. ficto pectore fari, Vir. Parlare fintamente. Ficus, huius ficus, vel fici, fe. ge. Cic. de Sen. Albero fica.

Ficus, ci, maf. gen. Cice. Frutta. Mart. Infirmità, mal di fico, porro. Locus autem Martialis clarè oftendit differentiam inter ficum arborem, fructum, & morbum, dicemus ficus, quas fcimus in arbore nafci : dicemus ficas Cæcilia ne tuos, quod autem attinet ad variam huius vocis declinationem pro diuerfis fignificationibus, confule grammaticos, Defpauterium, &

alios. Ficulneusį Ficulnus.

Fibra, bræ, f. g. Feft. Orlo, fibra, ò estremità d'ogni coja, & in numero plural. > a, um, Horat. fibræ, brarum, Pli. Fili fottili, vene for > Di fico. tili, capelli. Fibræ dicuntur minuta ca- Fidè, Aduerb. Cicero. fedelmente. pillamenta radicum, arborum, & her- Fideicommiffum, fi, n. ge. Tutela. Vip. barum, in partibus autem corporum Tutela, carico di gouernare altrui fenza animalium, vt corde, & alijs, quæ obligo, fideicommiffo. ventriculor habent funt tenuiffima Fideiubeo, bes, bere, Vlp. Conftituirfi pilineamenta carnea, vel membranea gione, quer piezo, rifpander, d prometter quorum admirabilis eft vfus, earum per altri, far ficurtà.

[ocr errors]

,

.. auxilio matura excrementa foràs ex- Fideiuffio, nis, f. g. Verb. Sicurtà.
pellit alimentum intùs retinet, de qui-Fideiuffor, ris, ma. ge. Vip. Sicurtà ficu-
bus plura vide apud anatomiftas, vnde ratore chi fà ficurtà, che fi conftituifce
funt hæ locutiones, non eft mihi cornea pieza, pigione, ò promettere per altri.
fibra. Perf. latet inenarrabile fibra,Fidelia, æ, fę. gen. genus vafis Samij ad
plurimos vfus accommodatum,
idem, eft, corde.
fius, vnde prouerbium ortum, de ea-
dem fidelia duos dealbare parietes,
ideft, vno beneficio duplicem mere-
ri gratiam. Con un feruitio obligare,

Fibratus, a, um, Plin. Capigliato.
Fibrata radix, Pli. Radice capigliata.
Fibrinus, a, um, Pl. Di cafiove animale.
Fibula, læ, fem. gene. Virg. 1. Æn. fib-

bia.

Fibulum, Cæf. attribuit vncinis,& ferramentis, quibus trabes coniunguntur, & contabulantur. Fibulo,las, lare, Martial. Col. Affibbiare.

[blocks in formation]

due.

Per

Fides, & hoc fidele, fidus, fidæ præditus, qui fidem fuam præftat. Cicer. & Terent. Conftante in fede, fedele. Fidelitas, tatis, f. ge. Cic. Afficuranza, fedeltà.

Fideliter, Aduerb. Cice. Realmente, fedel

mente.

[ocr errors]

Fidentia,tie, vulgo, Fiorenzuola Op? pidum eft in octaua regione Italiæ, cuius incolæ dicuntur fidentini, quorum meminit. Plin.

[ocr errors]

Fides, dei, fe. ge. Cice. 1. off. Ter. Fedej lealtà. & fumitur pro conftantia, pa trocinio, & tutela. Labefa&tare, fidem, Perdere il credito, emere bona fide. Plaut. Comperare fenza ing anno, d Ter. Afficurare j fraude. fidem dare giurare, prometter la fede fua. fides pretereà fignificat authoritatem, defenfionem, clientelam, item argumentum, feù confirmationem rei dubiæ fic vfurpaturà Rhethorib. modi autem loquendi, qui circa hanc vocem obferuari poffunt, hi funt: fidem alicui habere, fidem facere de aliqua re, fidem dare, interponere obftringere, obligare, feruare, tenere, præftare, liberare, foluere, vbi notandum etiam alibi, non minùs eleganti modo dici, liberare fe fide, eximere, abducere, Cice. & liberare fidem, ideft, promiffo fatisfacere. Far quello, che hai promeff. Sic fidem violare, frangere, prodere, infirmare, imminuere, derogare, abrogare, labefactare, abnegare, concidere, & nonnulla alia fimilia. Vbi fides accipitur pro promiffione Mancare non guardar le promeffe. In fi dem alicuius, & clientelam fe confer re, fe tradere, cui refpondet in fidem accipere. Ciceron. vbi fides accipitur pro tutela,& patrocinio. Darfs,dcom mettersi nella protettione d'alcuno. Facere fidem rei dubiæ ideft, probare rem ignotam per aliquid notam alcuna cofa per via d'argomento, & fillo gifmo. Accipere fidem publicam, idem quod barbarè dicitur, faluum conduAum.Saluo condotto. Sic interponere, dare, concedere fidem publicain_j Salluft. implorare fidem alicuius, ideft, auxilium. Dimandare aiuto. Fallere fidem, Cicero. 2. off. Mancave la promea, prætereà fides aliquando fumitur pro fiducia, fiducia eft autem opinio conftans de alicuius fidelitate, & probitate. Ter. ineft in vultu feueritas, & in verbis fides, quomodo autem Theologi accipitur fidem pro habitu in intellectu, quo affentimus articulis fidei reuelatis, vide apud eos, atque hæc de fide fufficiant.

[ocr errors]
[ocr errors]

Prouare

Fides, dis, fe. ge. & Lyra. Cicer. Harpa

liva, cetera, iftrumento da musica, & pigliafi per la corda da fonare. Docere fidibus, Cicer. Infegnare à fonave d' iftramento da corda.

Fidicens, cinis, ma. ge. Cicero. SuonatoFidens, tis, Adie&. Cic. Sicuro, ardito re d'infomento mufico, citaredo. Loqui ore fidentis, Cic. Dire, è parlare Fidicinus, a, um, Plaut. Luogo, done fi alla ficura, d arditamente. fuona. Fidenter, Aduerb. Audacter. Cicero. de Orat. Sicuramente, confidentemente, arditamente, alla ficura, fidatamente, con confidanza.

Fidentia, tie, f. ge. fiducia, fecuritas, Cic. 1. de Inuent. Ardimento, fidanza, ardire, confidanza.

Fidicula, læ, fe. gen. Dim parua lyra

Cicero. 3. de Nat. Deor. Picciola barpa, lira, cetera, ceterina, cereretta. Fido, dis, fifus, fum, fidere, confido, fi

dem habco, credo, fpem pono. Cicer. Credere, ò confidarsi,fidarsi, baner fede. Fiducia, cia,f. g. fidentia, Pla. Cic. pro Flacco

« PreviousContinue »